Туманов Уктамжон Фазлиддин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантириш механизмларини такомиллаштириш (бошланғич таълим йўналиши мисолида)” 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Ped4032.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
Илмий раҳбар: Турғунов Собитхон Тошпўлатович, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Нукус давлат педагогика институти, DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Расмий оппонентлар: Адизов Бахтиёр Раҳмонович, педагогика фанлари доктори, профессор; Сафарова Рохат Гайбиллаевна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади боълажак оъқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш коъникмаларини ривожлантириш механизмларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
педагогнинг меҳнатини илмий асосида ташкил этишнинг педагогик-психологик хусусиятлари меҳнатни ташкил этишнинг фундаментал қонунига (“вақт, шароит, саломатликни муҳофаза қилиш”) асосланган меҳнатни ташкил этиш тамойиллари асосида вақт ва макон алоқадорлигини ҳисобга олган ҳолда аниқлаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантириш механизми касбий фаолиятнинг функсионал, мувофиқлаштирилган, махсус, диверсификацион компонентларига мувофиқ илмий ижодий муҳитни яратишга доир педагогик-психологик, фаолиятли-методик, психофизиологик йўналишларни ишлаб чиқиш ва жорий этишнинг натижавий-баҳоловчи компонентларига қаратилган кўрсаткичлар билан қайта алоқага киришнинг идентивлигини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантиришга қаратилган педагогик технологияси кафолатланган натижага эришишга йўналтирилган икки босқичли жараённинг (таълим технологияларини танлаш ва уларни қўллашга доир шарт-шароитларни яратиш жараёни) идентивлигини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш модели іжтімоій талаб асосида педагогик жараёнларнинг амалий ва ташкилий жиҳатларига устуворлик бериш асосида педагогик меҳнатни ташкил этишга тайёргарлик жараёнларига мувофиқ касбий, шахсий, умуммаданий, махсус компетенсиявий ёндашувларга устуворлик бериш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантириш механизмларини такомиллаштириш юзасидан олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
педагогнинг меҳнатини илмий асосида ташкил этишнинг педагогик-психологик хусусиятларини меҳнатни ташкил этишнинг фундаментал қонунига (“вақт, шароит, саломатликни муҳофаза қилиш”) асосланган меҳнатни ташкил этиш тамойиллари асосида вақт ва макон алоқадорлигини ҳисобга олган ҳолда аниқлаштириш ҳамда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш моделини педагогик жараёнларнинг амалий ва ташкилий жиҳатларига устуворлик бериш асосида педагогик меҳнатни ташкил этишга тайёргарлик жараёнларига мувофиқ касбий, шахсий, умуммаданий, махсус компетенсиявий ёндашувларга устуворлик бериш орқали такомиллаштиришга оид таклиф ва тавсиялардан 60110500 – Бошланғич таълим ва спорт-тарбиявий иш йўналиши талабалари учун “Умумий педагогика” номли дарслигини яратишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 29-майдаги 232-сон буйруғи, 232-830-рақамли гувоҳнома). Натижада, бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитларини белгилашга хизмат қилган;
бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантириш механизмини касбий фаолиятнинг функсионал, мувофиқлаштирилган, махсус, диверсификацион компонентлерига мувофиқ илмий ижодий муҳитни яратишга доир педагогик-психологик, фаолиятли-методик, психофизиологик йўналишларни ишлаб чиқиш ва жорий этишгнинг натижавий-баҳоловчи компонентларига қаратилган кўрсаткичлар билан қайта алоқага киришнинг идентивлигини таъминлаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсияларидан Муқимий номидаги Қўқон давлат педагогика институти қошида бажарилган С-ЭCАГД-18CА-0067 (ПО20002335) рақамли “ФЙ 2018 Энглиш Аccесс миcросчоларшип Программ” номли АҚШ давлат департаменти, таълим ва маданият ишлари бюросининг “АCCЕСС МИCРОСЧОЛАРШИП” мавзусидаги лойиҳасини (2020-2022йй.) бажаришда фойдаланилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 2023-йил 3-июндаги 02-07-2073/04-сон далолатномаси). Натижада, бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантириш мазмунини такомиллаштиришга эришилган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантиришга қаратилган педагогик технологиясини кафолатланган натижага эришишга йўналтирилган икки босқичли жараённинг (таълим технологияларини танлаш жараёни ва уларни қўллашга доир шарт-шароитларни яратиш жараёни) идентивлигини таъминлаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф методик тавсиялари 60110500 – Бошланғич таълим ва спорт-тарбиявий иш йўналиши талабалари учун “Умумий педагогика” дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 29-майдаги 232-сон буйруғи, 232-830-рақамли гувоҳнома). Натижада, бўлажак ўқитувчиларда меҳнатни илмий асосда ташкил этиш кўникмаларини ривожлантиришнинг дидактик таъминотини такомиллаштиришга эришилган.