Иномова Мунира Муротжон қизининг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёпиқ илдиз тизимида пайвандланган хандон писта (Pistacia vera L.) кўчатларини жадал етиштириш технологияси”, 06.03.01 – Ўрмон экинлари. Селекция, уруғчилик ва шаҳарларни кўкаламзорлаштириш. Ўрмонлар агромелиорацияси ва ҳимоя ўрмонларини барпо этиш (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Qx596.
Илмий раҳбар: Ҳамзаев Абдушукур Худойкулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўрмон хўжалиги илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Тўхтаев Бобоқул Ёрқулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Тўлаев Дониёр Бахтиёрович, қишлоқ хўжалик фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Ўрмон хўжалиги агентлиги.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хандон писта нихолларини ёпиқ илдиз тизимли контейнерларда уруғидан экиб етиштириш ва мақбул пайвандлаш усулларини қўллаш орқали навли писта плантациялари учун жадал кўчат етиштириш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор хандон писта уруғларини экишга тайёрлашда йирик ҳажмли (Боботоғ нави) уруғлардан фойдаланиш ва Витовакс-200 ФФ уруғ дорилагичида ивитиш уларнинг унувчанлигини 86-87% га ошириши аниқланган;
контейнерларда хандон писта ниҳолларини етиштириш учун 80% тупроқ ва 20% кокосли торф аралашмасидан фойдаланиш ниҳолларнинг баландлигини 1,3 баробарга ва тана диаметрини 1,4 баробарга ошириши аниқланган;
контейнерларда етиштирилган писта ниҳолларига корневин стимулятори эритмасини 0,1% меъёрида қўллаш илдиз тизимининг ривожланишини 1,6 баробарга, ер устки қисмлари биомассасини 1,4 баробарга ошириши аниқланган;
контейнерларда хандон писта ниҳолларини жадал етиштиришда минерал ўғитларни қўллашнинг мақбул меъёри N90P60K30 аниқланиб, ниҳолларнинг ўсиши 1,4 баробарга оширилган ва бир йилда пайвандланган писта кўчатларини етиштириш мумкинлиги исботланган;
контейнерларда хандон писта нихолларини жадал етиштириш учун томчилатиб суғориш орқали тупроқ намлигини ЧДНС га нисбатан 50-55% да сақлаб туриш ниҳолларнинг ўсишини 1,0-1,2 баробарга ошириши аниқланган;
писта ниҳолларини пайвандлашнинг энг мақбул муддати июл ойининг I-ўн кунлиги эканлиги ва пайвандларнинг тутиб қолиш даражаси 73% бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ёпиқ илдиз тизимида пайвандланган хандон писта (Pistacia vera L.) кўчатларини жадал етиштириш технологияси бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
пайвандланган хандон писта (Pistacia vera L.) кўчатларини етиштириш технологияси ишланмаси Тошкент вилояти Бурчмулло давлат ўрмон хўжалигининг Оқтош айланмаси бўлими худудида 1,0 га ва Навоий вилояти Нурота давлат ўрмон хўжалигида 10,0 га майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 15 январдаги 03-03/3-396-сон маълумотномаси). Натижада 4-5 йилдан бошлаб 12,5 млн сўм/га даромад олишга эришилган.
хандон писта (Pistacia vera L.) кўчатларини жадал етиштириш ишланмаси Сурхондарё вилояти Боботоғ давлат ўрмон хўжалигида 10,0 га, Жиззах вилояти Ғаллаорол тумани ҳудудидаги Пистачилик илмий-тажриба станциясида 5,0 га майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 15 январдаги 03-03/3-396-сон маълумотномаси). Натижада навли писта плантациясидан 13,5 млн сўм/га даромад олишга эришилган.