Сагдуллаев Жаҳонгир Аҳмаджон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёшларда жиноятчиликни олдини олишга қаратилган дунёқарашни такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Ped3435.
Илмий раҳбар: Маттиев Илҳом Бегматдулобович, педагогика фанлари доктори (ДСc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, PhD.03/30.01.2020.Ped.02.06.
Расмий оппонентлар: Ахмедова Малоҳат Эргашевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Джамалитдинова Шахло Облобердиевна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштиришнинг методик имкониятларини аниқлаштириш ҳамда амалий татбиқ этишга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ёшларда жинойатчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни ривожлантиришнинг методик имкониятлари ижтимоий фаолликни оширишга қаратилган мотивацион-когнитив, амалий-фаолиятли, креатив-инновацион усулларнинг уйғунлигини компетенсиявий мезонлар асосида таъминлашда когнитив-фаолиятли ва фаол ахборот алмашиниш тамойилларига устуворлик бериш асосида аниқлаштирилган;
ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштиришнинг илмий-методик асослари таълим тизимида шахсга йўналтирилган таълим талаблари асосида ватанпарварлик, ҳурмат-эҳтиром, истиқболига ишонч, фидойиликка асосланган методларни замонавий дарслар жараёнига сингдириш орқали такомиллаштирилган;
жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва ривожлантиришда маънавий-ахлоқий тарбия интеграцияси таълим (илмийлик, изчиллик, узвийлик, мантиқийлик) ва маънавий-ахлоқий тарбия (ватанпарварлик, миллий ва умуминсоний қадрият, халқпарварлик) тамойилларини ёшларни рағбатлантиришга йўналтирилган механизмларини мотивацион фаолиятга оптималлаштириш асосида такомиллаштирилган;
ёшларнинг бунёдкор ғоявий фаоллигини ривожлантириш, бўш вақтларини мазмунли ташкил этиш орқали маънавий-ахлоқий эҳтиёж ва қизиқишларини таъминлашнинг самарали технологиялари (инфотейнмент модификацияси, ғоявий вебинар, 10 скиллс-персонаг, ривожланиш траекторияси матрицаси)га асосланиб ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштириш модели ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштириш методикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ёшларда жинойатчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни ривожлантиришнинг методик имкониятлари ижтимоий фаолликни оширишга қаратилган мотивацион-когнитив, амалий-фаолиятли, креатив-инновацион усулларнинг уйғунлигини компетенсиявий мезонлар асосида таъминлашда когнитив-фаолиятли ва фаол ахборот алмашиниш тамойилларига устуворлик бериш асосида аниқлаштирилганлигига ҳамда ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштиришнинг илмий-методик асослари таълим тизимида шахсга йўналтирилган таълим талаблари асосида ватанпарварлик, ҳурмат-эҳтиром, истиқболига ишонч, фидойиликка асосланган методларни замонавий дарслар жараёнига сингдириш орқали такомиллаштирилганлигига оид таклифлардан Давлат илмий-техника дастурлари доирасидаги ОТ-Ф1-002-рақамли “Ёшларда миллий ғоя ва мафкуравий иммунитетни шакллантиришнинг психологик механизмлари” (2020-2023 йй.) мавзусидаги амалий тадқиқот лойиҳада фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2024-йил 7-октябрдаги 01/01-176-сон маълумотномаси). Натижада, ёшлар ўртасида жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни такомиллаштиришнинг асослари белгиланиб, унинг дарс жараёнида ва дарсдан ташқари жараённинг яхлит педагогик модели ишлаб чиқилишига эришилган;
жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва ривожлантиришда маънавий-ахлоқий тарбия интеграцияси таълим (илмийлик, изчиллик, узвийлик, мантиқийлик) ва маънавий-ахлоқий тарбия (ватанпарварлик, миллий ва умуминсоний қадрият, халқпарварлик) тамойилларини ёшларни рағбатлантиришга йўналтирилган механизмларини мотивацион фаолиятга оптималлаштириш асосида такомиллаштирилганлигига ҳамда ёшларнинг бунёдкор ғоявий фаоллигини ривожлантириш, бўш вақтларини мазмунли ташкил этиш орқали маънавий-ахлоқий эҳтиёж ва қизиқишларини таъминлашнинг самарали технологиялари (инфотейнмент модификацияси, ғоявий вебинар, 10 скиллс-персонаг, ривожланиш траекторияси матрицаси)га асосланиб ёшларда жиноятчиликнинг олдини олишга қаратилган дунёқарашни шакллантириш ва такомиллаштириш модели ишлаб чиқилганлигига оид тавсия ва такифлардан ОТ-Атех-2018-519 “Компютер имитацион моделлар асосидаги виртуал ресурслари веб иловасининг дастурий таъминотини яратиш” номли амалий тадқиқотлар лойиҳаси доирасидаги вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 27 мартдаги 11-05-1372/04-сон маълумотномаси). Натижада, олий таълим муассасалари, ёшлар орасида жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларни профилактика қилиш тадбирларида, вилоят ҳудудида ёшлар орасида жиноятчилик ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олишда ўзаро узвий ҳамкорликка эришилган, улар ўртасида ижтимоий шерикликни таъминлаш жараёни шакллантирилган.