Asomiddinova Gulbarno Alijonovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

 I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “O‘zbek va jahon adabiyotida xarakterlar talqini (Ulug‘bek Hamdam va Stefan Sveyg asarlari misolida)”, 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.4PhD/Fil2924.
Ilmiy rahbar: Rustamova Ibodat Ikramovna, filologiya fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Farg‘ona davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Rasmiy opponentlar: Sodiqov Zohid Yakubjanovich, filologiya fanlari doktori, professor; Rasulova Umida Yo‘ldosh qizi, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat chet tillar instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi o‘zbek va jahon adabiyotida xarakterlar talqinidagi mushtaraklik hamda o‘ziga xosliklar masalasini Stefan Sveyg va Ulug‘bek Hamdam  nasriy asarlari misolida ochib berishdan  iboratdir.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
xarakter yaratishning psixologik asoslari obraz ruhiyatini mukammal, aniq tasvirlab berish zarurati sababli psixologik kontrast, psixologik parallelizm, kollizion konflikt, roviy va obrazlarning bir-biriga bergan bahosi kabi usul va vositalar sifatida dalillangan;
psixologik kontrastning kompozision va uslubiy tamoyil va “mazmuniy dominanta” sifatidagi vazifasi xarakterlararo kontrast, asar nomi va ramzlarga asoslangan kontrast, badiiy asardagi obrazlarga asoslangan kontrast (ijobiy – salbiy obrazlar o‘rtasidagi), shakl va mazmun – mohiyatiga, ya’ni qahramon tashqi qiyofasi, ichki olamidagi kontrastlar ko‘rinishlari misolida asoslangan;
psixologik parallelizmning ikki bo‘lakli, ko‘p bo‘lakli, inkor etuvchi, xiazm, sinonimik, sintetik va parabolik ko‘rinishlari obraz ruhiyatini tasvirlashdagi aniqlik, mukammalik, ifodaviylik hamda ta'sirchanlik  funksiyasi asosida isbotlangan;
harakat, tasvir, muhit, portret va nutq detallarining xarakter yaratishdagi muhimligiga ko‘ra funksionalligi, voqealar rivoji tadrijiy taraqqiyotiga ko‘ra dinamikligining badiiy xarakter yaratishdagi muhim o‘rni asoslangan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ulug‘bek Hamdam va Stefan Sveyg nasriy asarlarida xarakter muammosining tadqiqi bo‘yicha olingan ilmiy natijalardan:
xarakter yaratishning psixologik asoslari obraz ruhiyatini mukammal, aniq tasvirlab berish zarurati sababli psixologik kontrast, psixologik parallelizm, kollizion konflikt, roviy va obrazlarning bir-biriga bergan bahosi kabi usul va vositalar xususidagi xulosalaridan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi gumanitar fanlar ilmiy tadqiqot institutida 2012-2017-yillarda bajarilgan FA-1-1006-raqamli “Qoraqalpoq xalq qo‘shiqlarining tekstologik tahlili va nashrga tayyorlash” mavzusidagi ilmiy-amaliy loyihani bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2022-yil 27-yanvardagi 27-1-son ma’lumotnomasi). Natijada tekstologik tahlillarning ilmiy mukammalligiga erishilgan;
psixologik kontrastning kompozision va uslubiy tamoyil va “mazmuniy dominanta” sifatidagi vazifasi xarakterlararo kontrast, asar nomi va ramzlarga asoslangan kontrast, badiiy asardagi obrazlarga asoslangan kontrast (ijobiy – salbiy obrazlar o‘rtasidagi), shakl va mazmun-mohiyatiga, ya’ni qahramon tashqi qiyofasi, ichki olamidagi kontrastlar ko‘rinishlari asosidagi har bir xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi gumanitar fanlar ilmiy tadqiqot institutida 2012-2016-yillarda bajarilgan FA-0-43429-raqamli “Qoraqalpoq folklori va adabiyoti janrlarining nazariy masalalarini tadqiq etish” mavzusidagi fundamental ilmiy loyihani bajarishda foydalanilgan (Ozbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘liining gumanitar fanlar ilmiy tadqiqot institutining 2022-yil 21-yanvardagi 2-1-son ma’lumotnomasi). Natijada janrlar nazariy asoslarining tadqiq etilishiga erishilgan, grant xulosalari va fondi boyitilgan;
psixologik parallelizmning ikki bo‘lakli, ko‘p bo‘lakli, inkor etuvchi, xiazm, sinonimik, sintetik va parabolik ko‘rinishlari obraz ruhiyatini tasvirlashdagi aniqlik, mukammalik, ifodaviylik hamda ta'sirchanlik funksiyasi hamda harakat, tasvir, muhit, portret va nutq detallarining xarakter yaratishdagi muhimligiga ko‘ra funksionalligi, voqealar rivoji tadrijiy taraqqiyotiga ko‘ra dinamikligining badiiy xarakter yaratishdagi muhim o‘rniga oid xulosalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining “O‘zbekiston” teleradiokanalining 2023-2023-yillarda efirga uzatilgan “Bedorlik”, “Ijod zavqi”, “Ta’lim va taraqqiyot”, “Millat va ma’naviyat” eshittirishlari ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining 2023-yil 15-fevraldagi 04-36-246-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu teleko‘rsatuv va eshittirishlar uchun tayyorlangan materiallarning mazmuni takomillashib, ilmiy dalillar bilan boyigan, ko‘rsatuvlarning sifati oshgan.