Акрамова Нозима Музаффаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёшлар социолектини ифодалаш воситаларининг инглиз, ўзбек ва рус тилларидаги қиёсий-типологик тадқиқи”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Fil.1299.
Илмий раҳбар: Давлятова Гулчехра Насировна, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Хошимов Ғанижон Мирзааҳмедович, филология фанлари доктори, профессор; Сулайманова Нилуфар Жаббаровна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз, ўзбек ва рус тилларида ёшлар социолектини ифодалаш воситаларини қиёсий-типологик тарзда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз, ўзбек ва рус тилларида ёшлар социолектини тавсифловчи ва таснифловчи концепция, унинг демографик мезонларга мос келувчи катталар ва ёшлар нутқига хос ўзгарувчан, жинсий фарқланишга оид аёллар ҳамда эркаклар нутқинининг гендерологик ҳамда шаҳар ва қишлоқ ёшлари нутқидаги ареал хусусиятлари аниқланган;    
инглиз, ўзбек ва рус тиллари материаллари асосида ёшлар социолектини ифодалаш воситаларининг ясалишида таркибий жиҳатдан аффиксация, композиция, аббревиация, қисқартириш, сўзни икки марта такрорлаш каби морфологик ва ономатопея каби фонологик усуллари, семантик жиҳатдан номинатив метафора-социолектизмлар (НМС), аниқловчи метафора-социолектизмлар (АМС) ва метонимия-социолектизмларнинг (МС) турлари, грамматик-фонетик хусусиятларининг қиёсий таҳлилида бошланғич график қисқартмалар, ундош ҳарф, бўғиннинг қисқариши, алифбо ҳарфлари ва рақамлар номлари билан мос келадиган омофония тамойилига асосланган бўғинлар ва сўзлар ўрнини алмаштириш каби уссуллари аниқланган;
чоғиштирилаётган тиллар эгаларининг маданияти ва халқ менталитети билан боғланган тушунчалар тил эгаларининг маданияти, анъаналари ва менталитетини акс эттирувчи коммуникатив, номинатив, когнитив,  идентификацияловчи, экспрессив, тежаш каби функсионал-прагматик жиҳатлари инглиз тилидаги ҳотшот, киллероо, ўзбек тилидаги даҳшат, рус тилидаги крутой каби лисоний далиллар, лингвомаданий жиҳатлари инглиз тилидаги дамн ҳоле, ўзбек тилидаги лаʼнати, рус тилидаги грёбаный каби социолектизмлар орқали далилланган;
чоғиштирилаётган тилларда ёшлар социолектини ифодалаш воситаларининг изоморфик хусусиятлари тил тизимлари ва қуйи тизимларининг алоқа воситаси сифатида ривожланишининг умумий қонуниятлари мавжудлиги билан изоҳланиши, уларнинг алломорфик хусусиятлари эса тиллар тузилишининг идиоматик табиати билан ажралиб туриши, ёшлар социолектини ифодалаш воситаларини бир тилдан иккинчи тилга тахминий, таърифловчи, антонимик, сўзма-сўз каби таржима турлари ва модуляция, импликация, қўшиш, компенсация, транскрипсия,  транслитерация, калка каби усуллари машҳур инглиз, ўзбек ва рус ёзувчиларининг асарлари орқали асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз, ўзбек ва рус тилларида ёшлар социолектини ифодалаш воситаларини қиёсий-типологик тарзда ўрганиш орқали олинган назарий ва амалий натижалари асосида:
инглиз, ўзбек ва рус тилларида ёшлар социолектини тавсифловчи ва таснифловчи концепция, унинг демографик мезонларга мос келувчи катталар ва ёшлар нутқига хос ўзгарувчан, жинсий фарқланишга оид аёллар ҳамда эркаклар нутқинининг гендерологик ҳамда шаҳар ва қишлоқ ёшлари нутқидаги ареал хусусиятларига доир хулоса ва таклифлардан 2018-2020-йилларга мўлжалланган Давлат илмий-техника дастурлари доирасидаги ПЗ-20170930223 рақамли “Демократик ва ҳуқуқий жамиятни ривожлантиришда ёшлар ижтимоий фаоллигини ошириш механизмини такомиллаштириш” мавзусидаги лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2024-йил 14-октябрдаги 04/5869-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида яратилган “Фаоллик сари” мобил илова ҳамда “Демократик ва ҳуқуқий жамиятни ривожлантиришда ёшлар ижтимоий фаоллигини оширишнинг такомиллашган механизми” номли монографияни яратиш жараёнини жадаллаштириш имконини берган;
инглиз, ўзбек ва рус тиллари материаллари асосида ёшлар социолектини ифодалаш воситаларининг ясалишида таркибий жиҳатдан аффиксация, композиция, аббревиация, қисқартириш, сўзни икки марта такрорлаш каби морфологик ва ономатопея каби фонологик усуллари, семантик жиҳатдан номинатив метафора-социолектизмлар (НМС), аниқловчи метафора-социолектизмлар (АМС) ва метонимия-социолектизмларнинг (МС) турлари, грамматик-фонетик хусусиятларининг қиёсий таҳлилида бошланғич график қисқартмалар, ундош ҳарф, бўғиннинг қисқариши, алифбо ҳарфлари ва рақамлар номлари билан мос келадиган омофония тамойилига асосланган бўғинлар ва сўзлар ўрнини алмаштириш каби уссулларига оид хулосалардан 2019-2021-йилларга мўлжаланган “ЭМИ (Энглиш ас а Медиум оф Инструcтион)” номли халқаро лойиҳада фойдаланилган (Фарғона давлат университетининг 2023-йил 20-декабрдаги 04/6425-сон маълумотномаси). Натижада оламнинг лисоний манзарасида ёшлар нутқида фаол қўлланувчи бирликлар таҳлилига доир фикр-мулоҳазалар лойиҳанинг илмий далиллар билан бойишига хизмат қилган;
чоғиштирилаётган тилларда ёшлар социолектини ифодалаш воситаларининг изоморфик хусусиятлари тил тизимлари ва қуйи тизимларининг алоқа воситаси сифатида ривожланишининг умумий қонуниятлари мавжудлиги билан изоҳланиши, уларнинг алломорфик хусусиятлари эса тиллар тузилишининг идиоматик табиати билан ажралиб туриши, ёшлар социолектини ифодалаш воситаларини бир тилдан иккинчи тилга тахминий, таърифловчи, антонимик, сўзма-сўз каби таржима турлари ва модуляция, импликация, қўшиш, компенсация, транскрипсия,  транслитерация, калка каби усуллари машҳур инглиз, ўзбек ва рус ёзувчиларининг асарлари орқали асосланишига доир таҳлилий ёндашув ҳамда назарий хулосалардан Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг “Очиқ мулоқот”, “Долзарб мавзу”, “Замондош”, “Қадрият”, “Маънавият – қалб кўзгуси”, “Кун мавзуси” кўрсатувларини  тайёрлашда фойдаланилган (Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 21-декабрдаги 02-05/230-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув дастурлари илмий ва амалий жиҳатдан бойиган, мазмунан мукаммаллашган.