Ҳабибуллаева Соҳибжамол Акмалжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Исажон Султон ҳикояларининг лингвопоетик тадқиқи”, 10.00.01 – Ўзбек тили  (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Fil3309.
Илмий раҳбар: Мамажонов Муҳаммаджон Юсубжонович филология фанлари бўйича фалсафа доктори  (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Усмонова Хуриниса Шараповна, филология фанлари доктори, профессор; Джамолиддинова Дилноза Мирходжиддиновна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:  Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади лингвопоетиканинг назарий ва амалий масалаларини очиб бериш, унинг тадрижий такомилини асослаш орқали  Исажон Султон  ҳикояларида умумий лингвопоетик қонуниятларнинг хусусий воқеланиш омилларини белгилашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Исажон Султон  ҳикоялари асосида  поетик нутқ бадиийлигини таъминлайдиган товушларни чўзиш, бирдан ортиқ қўллаш, товуш орттириш, тушириш, алмаштириш каби фонетик ҳодисалар, товушлар такрорига асосланган тасвирий воситалар аллитерация, ассонанс каби фонетик воситаларнинг экспрессивлик ҳамда ижодкор мақсадини ифодалашдаги лингвопоетик ўрни асосланган;
ёзувчининг ҳикояларида поетик мақсад билан қўлланган сўзларнинг шакл ва маъно муносабатига кўра синоним, антоним, омоним каби турлари, қўлланиш доираси чегараланган сўзлар, окказионал сўзлар ҳамда паремалар аниқланиб, уларнинг насрий нутқда поетик мақсад билан қўлланилгани сабабли лексопоетик восита сифатида бадиий-прагматик маъно ва лингвопоетик моҳият касб этиши исботланган;
бадиий такрор, мустақил сўз туркумлари энг кўп шаклдошлик ҳосил қилувчи от ва феъл туркуми ҳамда сўз ясовчи, синтактик шакл ясовчи аффикслар морфологик восита сифатида экспрессивлик ифодалаши Исажон Султон ҳикоялари мисолида далилланган;
градация, синтактик параллелизм, инверсия каби синтактик фигуралар, риторик сўроқ гаплар, кириш сўзлар, атов гап, сўз гап ҳамда ажратилган бўлак сингари синтактик воситалар ҳамда кўчимлар мисолида адиб ҳикояларининг энг нозик маъно қирралари, қаҳрамонлар рухий-психологик ҳолатларини акс эттириш  каби лисоний-бадиий имкониятлари, қаҳрамонлар нутқини ифодали ва образли қилиб тасвирлаш, насрий нутқда ҳажвий, сатирик маъно ифодалаш  каби эстетик функсиялари асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертациянинг  назарий таклифлари ҳамда амалий тавсия ва хулосалари қуйидаги ўринларга татбиқ этилган:
ёзувчининг ҳикояларида поетик мақсад билан қўлланган сўзларнинг шакл ва маъно муносабатига кўра синоним, антоним, омоним каби турлари, қўлланиш доираси чегараланган сўзлар, окказионал бирикмалар, паремалар ҳамда кўчимлар ва уларнинг насрий нутқда  лексопоетик восита сифатида бадиий-прагматик маъно ва лингвопоетик моҳият касб этишига оид хулосалардан 2020-2021-йилларда Ўзбекистон давлат хореография академиясида амалга оширилган “Ўзбек миллий рақс санъатини тарғиб этишга бағишланган  веб-сайт ва мултимедиа маҳсулотлари тўпламини яратиш” мавзусидаги ФЗ-2019081663 рақамли илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон давлат хореография академиясининг 2024-йил 28-мартдаги 01/04-86-сон маълумотномаси).  Натижада веб-сайт ва мултимедиа маҳсулотларининг бадиий-эстетик таъсири янада оширилган;
Исажон Султон ҳикоялари асосида поетик нутқ бадиийлигини таъминлайдиган товушларни чўзиш, бирдан ортиқ қўллаш, товуш орттириш, тушириш, алмаштириш каби фонетик ҳодисалар, товушлар такрорига асосланган тасвирий воситалар аллитерация, ассонанс каби фонетик бирликларнинг экспрессивлик ҳамда ижодкор поетик мақсадини ифодалашдаги лингвопоетик ўрнини белгилайдиган илмий натижалардан 2022-2023-йилларда Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон”  телерадиоканалининг “Бедорлик”, “Ижод завқи”, “Таълим ва тараққиёт”, “Миллат ва маънавият” эшиттиришлари ссенарийсини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2024-йил 28-мартдаги ОЗ-Р-1-78-сон маълумотномаси). Натижада эшиттиришларнинг сифати, мазмуни ва таъсирчанлигини, оммабоплигини оширишга эришилган;
бадиий такрор, мустақил сўз туркумлари энг кўп шаклдошлик ҳосил қилувчи от ва феъл туркуми ҳамда сўз ясовчи, синтактик шакл ясовчи аффикслар морфологик восита сифатида экспрессивлик ифодалашига ҳамда градация, синтактик параллелизм, инверсия каби синтактик фигуралар, риторик сўроқ гаплар, кириш сўзлар, атов гап, сўз гап ҳамда ажратилган бўлак сингари синтактик воситалар ҳамда кўчимлар мисолида адиб ҳикояларининг энг нозик маъно қирралари, қаҳрамонлар рухий-психологик ҳолатларини акс эттириш  каби лисоний-бадиий имкониятлари, қаҳрамонлар нутқини ифодали ва образли қилиб тасвирлаш, насрий нутқда ҳажвий, сатирик маъно ифодалаш  каби эстетик функсиялари 2020-2021-йилларда Ўзбекистон давлат хореография академиясида амалга оширилган “Ўзбек миллий рақс санъатини тарғиб этишга бағишланган  веб-сайт ва мултимедиа маҳсулотлари тўпламини яратиш” мавзусидаги ФЗ-2019081663 рақамли илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон давлат хореография академиясининг 2024-йил 28-мартдаги 01/04-86-сон маълумотномаси). Натижада мазкур илмий натижалар усҳрашув ва мулоқотларнинг илмийлиги ҳамда оммабоплигини оширишга хизмат қилган.