Хакимов Боходиржон Бахтиёржон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишда тоғ яйловларидан фойдаланиш тизимини такомиллаштириш (Тошкент вилояти мисолида)”, 06.01.10-Ер тузиш, кадастр ва ер мониторинги (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Qx647.
Илмий раҳбар: Рузметов Максуд Исмоилович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: «Ўздаверлойиҳа» давлат-илмий лойиҳалаш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/07.06.2024.Qx.13.03.
Расмий оппонентлар: Сафаров Эшқобил Юлдашевич, техника фанлари доктори, профессор; Ғофиров Азим Жумаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот Мирзо Улуғбек номидаги Самарқанд Давлат архитектура - қурилиш университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишда масофадан зондлаш орқали тоғ яйловларидан фойдаланиш тизимини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аграр ва ижтимоий соҳада яйлов ерлар мониторингини юритиш самарадорлигини оширишда яйлов ерларида иқлим маълумотлари ва вегетация индекслари асосида АрcГИС > Растер алгоритим > Сателите Сйстем > НДВИ > ЛСТ > атрибутлар кетма-кетлигидан фойдаланиш механизми такомиллаштирилган;
Ландсат-8-9 нинг 1-2 каналларидан фойдаланиб тоғ яйловларининг иқлим ва тупроқ юза (0-15 см) қатлами, тупроқ эммисиавийлик қиймати, юқори ёруғлик (фотосинтез) маълумотлари асосида вегетация индекслари ҳамда намлик индексларини масофадан зондлашдаги 80% аниқликдан 90% аниқлик даражасига оширилганлиги асосланган;
Паргос ҳамда Боғистон тоғ яйлов ерларида умумий майдони 40 гектар бўлган майдоннинг иқлим маълумотларининг ер устки ҳарорати (ЛСТ) ва вегетация индекслари (НДВИ) асосида уларнинг корелляцион коеффициенти асослантирилган;
аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишга хизмат қиладиган яйлов ерлардан фойдаланишда Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани, Боғистон ҳамда Паргос массивларида 40 гектардан ортиқ соғломлаштириш ҳамда рекрацион мақсадлар учун мўлжалланган ерларда миллий координата систмеларидан фойдаланган ҳолда геодезик пунктларни боғлаш орқали НДВИ, НДМИ, НДWИ ҳамда ЛСТ индекслари асосида ҳар иккала мониторинг пунктнинг 20 гектардан ер майдонини доимий маълумотлари шакиллантирилиб ер тузиш лойиҳа ишлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Масофадан зондлаш орқали аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишда тоғ яйловларидан фойдаланишнинг такомиллаштириш тизими бўйича олинган натижалар асосида:
Аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишга қаратилган яйлов ерлар мониторингини юритиш механизми ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 9-ноябрдаги 05/30-04/8264-сон маълумотномаси). Натижада, ҳудуднинг аграр ва ижтимоий соҳалар самарадорлигини оширишга қаратилган ер тузиш лойиҳаларини ишлаб чиқиш ҳамда яйлов ерларидан фойдаланувчилар учун табиий ўсимликлар мониторингини юритиш ва улардан самарали фойдаланиш имконини берган.
Яйлов ерларидаги ўзгаришларни аниқлашнинг АрcГИС > РастерАлгоритм > Сателите Сйстем > НДВИ > ЛСТ > МоделБуилдер > атрибут кетма-кетлиги механизми ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 9-ноябрдаги 05/30-04/8264-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу механизм асосида Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани ҳудудидаги тоғ яйлов ерларининг йиллар бўйича ўзгариш динамикасини аниқлаш имконини берган.
“Ўсимликлар дунёси кадастри маълумотлари асосида яйлов ва лалмикор ерлардан фойдаланиш даражасини баҳолаш ва экинларни вегетация кўрсаткичларини башоратлаш” дастурий таъминоти яратилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан берилган гувоҳнома: №ДГУ 09610. 07.12.2020 й.). Натижада, ушбу дастурий таъминотлар яйлов ерлари мониторингини юритиш ишларини муайян даражада автоматлаштиришга ҳамда сарф этилаётган ортиқча меҳнат ва маблағларни тежаш имконини берган.
Яйлов ерларидан самарали фойдаланиш ва уларни мониторингини юритиш ҳамда башоратлашга қаратилган www.яйлов.уз wеб портали яратилган ва амалиётга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 9-ноябрдаги 05/30-04/8264-сон маълумотномаси). Натижада, Тошкент вилояти Бўстонлиқ туманидаги ердан фойдаланувчилар учун тоғ яйлов ерларидаги ўзгаришларни кузатиш, улардан самарали фойдаланиш ва  интерактив хизмат кўрсатиш имконини берган.
“Ер ахборот тизими “ЯТ” портали» дастурий таъминоти яратилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги томонидан берилган гувоҳнома: №ДГУ 11540. 17.05.2021-й.). Натижада, ушбу дастурий таъминот қишлоқ хўжалигини ривожлантиришга қаратилган тезкор маълумотлар олиш имконини берган.