Fayzieva Malika Sadikovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “XX asr oxiri XXI asr boshlarida Buyuk Britaniya badiiy adabiyotida hikoya – “short story” qahramonlarining tiplari”, 10.00.04 – Evropa, Amerika va Avstraliya xalqlari tili va adabiyoti (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.PhD/Fil4377.
Ilmiy rahbar: Kamilova Saodat Ergashevna, filologiya fanlari doktori, professor. Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Rasmiy opponentlar: Pardaeva Zulfiya Djuraevna, filologiya fanlari doktori, professor; Lihodzievskiy Anatoliy Stepanovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi XX asr oxiri – XXI asr boshlaridagi Buyuk Britaniya “short story” qahramonlari tiplarining o‘ziga xos jihatlarini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ingliz adabiyotida “short story” janrining evolyusiyasi masalasi bo‘yicha hozirgi zamon adabiyotshunosligining uslubiy bazasi to‘ldirilib, Buyuk Britaniyaning hozirgi zamon adabiy jarayoni asosiy tendensiyalarini aks ettiruvchi olimlarning konsepsiyalari ajratilb asoslangan;
hozirgi zamon ingliz tilidagi “short story”larda inson va borliq konsepsiyasi muallifning dunyoga bo‘lgan qarashlarini aks ettiruvchi qahramonning ma’lum bir tipi bilan bog‘liqligi isbotlangan;
zamonaviy qahramon obrazlarining o‘ziga xos xususiyatlari ular bilan birgalikda XX asr oxiri – XXI asr boshlarida Buyuk Britaniya adabiyotidagi zamonaviy qahramon tipini belgilaydigan hikoyachi obrazlarining asosiy xususiyatlarini aniqlashga asoslanganligi dalillangan;
“short story” tushunchasi kichik janrlar nazariyasi ilmiy konsepsiyalari asosida ishlab chiqilgan va ushbu janrning novella bilan aloqasi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Buyuk Britaniyaning zamonaviy “short story”laridagi qahramon turlarini tahlil qilish jarayonida ishlab chiqilgan kuzatuvlar va xulosalar asosida:
ingliz adabiyotida “short story” janrining evolyusiyasi masalasi bo‘yicha hozirgi zamon adabiyotshunosligining uslubiy bazasi to‘ldirildi, shuningdek, Buyuk Britaniyaning hozirgi zamon adabiy jarayoni asosiy tendensiyalarini aks ettiruvchi olimlarning konsepsiyalariga oid xulosalardan O‘zbekiston Milliy universitetida bajarilgan Erasmus+ Loyiha № 598340-EPP-1-2018-1-es-EPPKA2-CBHE-JP University Cooperation Framework for Knowledge Transfer in Central Asia and China (UNICAC) xalqaro grantida foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy universitetining 2024 yil 4 iyundagi 04/11-4836-son ma’lumotnomasi). Natijada, Buyuk Britaniya hozirgi zamon adabiyotining “short story” janrida asarlar yaratatigan yorqin vakillari ijodi o‘rganilib, onlayn kurslar doirasida magistrantlar uchun badiiy asarni adabiy tahlil qilish bo‘yicha ilmiy-uslubiy tavsiyalar ishlab chiqilgan;
hozirgi zamon ingliz tilidagi “short story”larda inson va borliq konsepsiyasi muallifning dunyoga bo‘lgan qarashlarini aks ettiruvchi qahramonning ma’lum bir tipi bilan bog‘liqligi hamda zamonaviy qahramon obrazlarining o‘ziga xos xususiyatlari ular bilan birgalikda XX asr oxiri – XXI asr boshlarida Buyuk Britaniya adabiyotidagi zamonaviy qahramon tipini belgilaydigan hikoyachi obrazlarining asosiy xususiyatlarini aniqlashga asoslanganligiga oid xulosalardan “Ulug‘ yo‘l” nomli ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy gazetasining bir nechta maqolalarini tayyorlashda foydalanilgan (“Ulug‘ yo‘l” nomli ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy gazetasining 2024 yil 11 iyundagi 46/24-son ma’lumotnomasi). Natijada, A. Baett, S. Rushdi, K. Isiguro, F. King hikoyalari tahlili kiritilib, short story janr xususiyatlarini hisobga olgan holda uning tahlil qilinishida yangi yondashuv taqdim etilgan;
mazkur “short story”larda xudbin qahramon, milliy qahramon, lirik qahramon, fikr yuritadigan qahramon, o‘zga madaniyat qahramoni kabi qahramon tiplarining tasnifiga oid xulosalardan “Mening yurtim” (My5) kanalida “Omon-omon”, “Efirda To‘raxonov”, “Markaziy studiya” teledasturlarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining 2024 yil 3 iyundagi 316/24-son ma’lumotnomasi). Natijada, tomoshabinlar Angliyaning zamonaviy hikoyasi haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘lishdi, bu esa o‘z navbatida, dunyoqarashini kengaytirishga, o‘qishga bo‘lgan muhabbatni singdirishga va tomoshabinlarning madaniy bag‘rikenglik tuyg‘usini tarbiyalashga erishilgan.