Худойбердиева Нигора Шерали қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Алишер Навоий ғазалларининг французча таржимасида колоронимларнинг стилистик конвергенсияси” 10.00.06 – “Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик” (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Fil.1835.
Илмий раҳбар: Ширинова Раима Хакимовна, филология фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улугʻбек номидаги Оʻзбекистон Миллий университети.    
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи илмий кенгаш, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Икромхонова Феруза Икромовна, филология фанлари доктори, профессор; Жо'раева Малоҳат Муҳаммадовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Алишер Навоий ғазалларида колоронимлар воситасида ҳосил бўлган стилистик конвергенсиянинг французча таржима билан адекватлик даражасини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Алишер Навоий ижоди Эрон мумтоз адабиётида ҳиндий услуби пайдо бўлиши, озарбайжон адабиётида назира боғлаш ва турк адабиётида тазкирачилик анʼаналарининг ривожланишига замин яратганлиги, шоир ғазаллари таржимасида эса тасаввуфий-фалсафий ғояларни соддалаштириш, бадиий санъатларни тушириб қолдириш муаммолари учраши далилланган;
амбивалентлик, мултивалентлик, омонимлик ва полисемия хоссаларига эга  колоронимлар асосида ҳосил бўлган стилистик конвергенсия “аслият-шарҳ-таржима” триадаси асосида таҳлил қилиниб, амбивалентлик (бир лексеманинг ҳам салбий, ҳам ижобий маъно англатиши), мултивалентлик, омонимлик ва полисемия хоссаларига эга  колоронимлар асосида ҳосил бўлган стилистик конвергенсия “аслият-шарҳ-таржима” триадаси асосида таҳлил қилиниб, таржимада стилистик конвергенсияни бериш моделларига кўра аслиятдаги бадиий тасвирий воситалар таржимада қисман ифодаланган, айримлари тушириб қолдирилган ёки бошқа стилистик восита билан алмаштирилган ва таржимада аслиятда мавжуд бўлмаган стилистик воситалар билан ўгирилганлиги очиб берилган;
стилистик конвергенсияни ҳосил қилган муболаға → гипербола; истиора → метафора; синекдоха → эпитет ва метафора; нидо → эпифонема; интоқ → жонлантириш, тазод → антитеза, ташбеҳ → ўхшатиш; сифатлаш → метафора тарзида трансформациясига учраши далилланган;
ранг палитрасига доир лингвистик ва экстралингвистик факторларни инобатга олган ҳолда таржимада колоронимларни лексик-стилистик эквиваленти орқали адекват ўгиришга доир тамойиллар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алишер Навоий ғазалларининг французча таржимасида колоронимларнинг стилистик конвергенсиясини тадқиқ қилиш жараёнида олинган назарий ва амалий натижаларга асосланиб:
шеърий матнда ифодаланган колоронимларнинг стилистик хусусиятлари, стилистик конвергенсияси, колоронимларни таълимий корпусда семантик гуруҳлаш ва Алишер Навоий таъсирида Эрон мумтоз адабиётида ҳиндий услуби пайдо бўлиши, озарбайжон адабиётида назира боғлаш ва турк адабиётида тазкирачилик анʼаналарининг ривожланиши оид хулосалардан Алишер Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университетининг давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2020-2022-йилларда амалга оширилган АМ–ФЗ–201908172 “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022-йил 27-декабрдаги 3563-сон маълумотномаси). Натижада, адабиётшунос, таржимашунос ва тилшуносларнинг Алишер Навоий ижодининг жаҳон адабиётига кўрсатган таъсирига доир билимларнинг ошишига хизмат қилиши таъминланган;
колоратив бирликлар ва колоронимларнинг стилистик конвергенсияси, ранг феноменининг маданиятлар, тиллар ва соҳалар кесимидаги аҳамияти, таржимада колоронимларнинг стилистик конвергенсиясини адекват беришга оид хулосалардан Ўзбекистон Миллий университетининг “Cласс–деволопмент оф тҳе интердисcиплинарй мастер програм он cомпутитион лингуистиқуе ат Cентрал Асиан университиес” номли амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий университетининг 2022-йил 27-декабрдаги 8441-сон маълумотномаси). Натижада, бакалавр йўналишида ўтиладиган “Лексикология асослари”, “Таржимашунослик” каби ўқув курслари контентини назарий билимлар билан бойитишга хизмат қилган;
Алишер Навоий ижоди Эрон мумтоз адабиётида ҳиндий услуби пайдо бўлиши, озарбайжон адабиётида назира боғлаш ва турк адабиётида тазкирачилик анʼаналарининг ривожланиши, Ғарбда текстология, лексикография, сиёсатшунослик ва диншунослик йўналишидаги тадқиқотлар сони ортишига замин яратганлиги асосланганлиги; колоронимларнинг стилистик конвергенсияси аслият, шарҳ ва таржима  триадаси усулида тадқиқ қилиниб, стилистик конвергенсиянинг турлар классификацияси бўйича аралаш турга доирлигига оид хулосаларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканали давлат муассасасининг 2023-йил 13-декабрдаги 06-28-1889-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатув мазмуниилмий жиҳатдан бойитишга эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish