Махамадалиева Зухра Бахром қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида сон компонентли фразеологик бирликларнинг лингвомаданий тадқиқи”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/Fil2113.
Илмий раҳбар: Ўсаров Иброҳим Кўрпашевич, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Саидакбарова Саодат Пархаджановна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги сон компонентли фразеологик бирликларининг лингвомаданий хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чоғиштирилаётган тиллардаги сон компонентли фразеологик бирликлар морфологик ва лексик жиҳатдан  ҳар иккала тилда аниқловчи, эга, кесим вазифасида қўлланилиши, тартиб сонли иборалар сифат ва равиш вазифасида келиши каби ўхшаш ва инглиз тилидаги аниқ ва ноаниқ артикл олган бир қатор сон компонентли фразеологик бирликлар мавжуд бўлса, ўзбек тилида артикл тушунчаси мавжуд эмаслиги, бир сони инглиз тилида кўп ҳолларда иборалар таркибида, ўзбек тилида эса мақолларда қўлланилиши каби фарқли жиҳатлар асосланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги сон компонентли фразеологик бирликларни таҳлил қилиш натижасида, иккала тилда ҳам бир сони  фразеологик бирликлар таркибида кўп қўлланилиши ва улар айнан ушбу халқнинг маданияти, урф одатларини ўзида акс эттириши, икки, уч, беш сонлари яхшилик ва ёмонлик, бирлик ва ҳамжиҳатлик, меҳнацеварлик, ишёқмаслик маъноларини ифодалаганлиги, етти сони эса инглиз ва ўзбек тилларида муқаддас ва мўжизавий сон ҳисобланиши, ва улар инглиз ва ўзбек халқнинг турмуш тарзи, эътиқодлари, миллий-маданий кўрсаткичлари билан боғлиқлиги каби изоморфик хусусиятлари аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологик бирликларида соматик, зооморфик, макон ва замон, озиқ - овқат, диний, предмет ва маънавий маданий кодлар аниқланиб уларнинг консепсияси ва вербализацияси аниқ этник хусусиятга эга эканлиги, оламнинг лисоний манзарасини ва муайян этник гуруҳнинг қадриятлар тизимини тушуниш ва тақдим этиш имконини бериши далилланган;
чоғиштирилаётган тилларидаги сон компонентли фразеологик бирликлар инглиз ва ўзбек маданиятида жамоавийлик, қариндошлик, муваффақият, қарор қабул қилиш сингари бир қатор мавзуий гуруҳлари ҳар иккала тилга хос маданий қадриятлар ҳисобланишини, аёлларнинг сабр - тоқатлилиги, оила муқаддаслиги, қўни қўшнилар ҳамжиҳатлилиги каби фақат ўзбек маданиятига хос, пулни тежаш ва меҳнацеварлик каби инглиз маданиятига хос  хусусиятлар исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида сон компонентли фразеологик бирликларнинг лингвомаданий тадқиқи мавзусида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги сон компонентли фразеологик бирликлар морфологик ва лексик жиҳатдан ҳар иккала тилда аниқловчи, эга, кесим вазифасида қўлланилиши, тартиб сонли иборалар сифат ва равиш вазифасида келиши каби ўхшаш ва инглиз тилидаги аниқ ва ноаниқ артикл олган бир қатор сон компонентли фразеологик бирликлар мавжуд бўлса, ўзбек тилида артикл тушунчаси мавжуд эмаслиги, бир сони инглиз тилида кўп ҳолларда иборалар таркибида, ўзбек тилида эса мақолларда қўлланилиши каби фарқли жиҳатлари ифодалашига оид хулосалардан Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус + дастурининг 2020-2021-йилларга мўлжалланган 561624-ЕРР-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС + CБҲЕ ИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2023-йил 24-майдаги 1304/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, инновацион тадқиқот лойиҳаси асосида ўқитувчиларнинг лингвистик ва коммуникативлик қобилиятини ошириш, чоғиштирма тилшунослик ва стилистика соҳаларидаги билимини ошириш ҳамда таълим тизими жараёнини мустаҳкамлаш ва халқаролаштириш мақсадида яратилган услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда янги ёндашувлар сифатида мазкур тадқиқот ишидаги таҳлил натижаларини очиб беришда қўлланилган;
чоғиштирилаётган тиллардаги сон компонентли фразеологик бирликларни таҳлил қилиш натижасида, иккала тилда ҳам бир сони фразеологик бирликлар таркибида кўп қўлланилиши ва улар айнан ушбу халқнинг маданияти, урф одатларини ўзида акс эттириши, икки, уч, беш сонлари яхшилик ва ёмонлик, бирлик ва ҳамжиҳатлик, меҳнацеварлик, ишёқмаслик маъноларини ифодалаганлиги, етти сони эса инглиз ва ўзбек тилларида муқаддас ва мўжизавий сон ҳисобланиши, ва улар инглиз ва ўзбек халқнинг турмуш тарзи, эътиқодлари, миллий-маданий кўрсаткичлари билан боғлиқлиги каби изоморфик хусусиятларига оид хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида Европа Иттифоқининг ТЕМПУС дастури 2020-2021-йилларга мўлжалланган Темпус Прожеcт 544161- ТЕМПУС-1-2013-1-УК-ТЕМПУС-ЖПCР Астон Университй ДеТЕЛ “Девелопинг тҳе Теачинг оф Эуропеан ЛангуаГЭС: Модернизинг Лангуаге Теачинг тҳроугҳ тҳе девелопмент оф блендед Мастерс Программес” номли лойиҳа доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2023-йил 22-февралдаги 1307/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган тавсиялар институтнинг ўқув жараёни ва халқаро лойиҳаларини амалда оширишда кўмаклашган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологик бирликларида соматик, зооморфик, макон ва замон, озиқ-овқат, диний, предмет ва маънавий маданий кодлар аниқланиб уларнинг консепсияси ва вербализацияси аниқ этник хусусиятга эга эканлиги, оламнинг лисоний манзарасини ва муайян этник гуруҳнинг қадриятлар тизимини тушуниш ва тақдим этиш имконини беришига ҳамда, сон компонентли фразеологик бирликлар инглиз ва ўзбек маданиятида жамоавийлик, қариндошлик, муваффақият, қарор қабул қилиш сингари бир қатор мавзуий гуруҳлари ҳар иккала тилга хос маданий қадриятлар ҳисобланишини, аёлларнинг сабр-тоқатлилиги, оила муқаддаслиги, қўни қўшнилар ҳамжиҳатлилиги каби фақат ўзбек маданиятига хос, пулни тежаш ва меҳнацеварлик каби инглиз маданиятига хос хусусиятларга оид хулосалардан ва таҳлиллардан “Ўзбекистон” телерадиоканали ДУК муҳарририяти томонидан тайёрланган “Адабий жараён” ва “Таълим ва тараққиёт” номли радио эшиттиришда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали ДУКнинг 2023 йил 05-июндаги 02-36-892-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз ва ўзбек тилларидаги сон компонентли фразеологик бирликларнинг изоморфик (ўхшашлиги), алломорфик (фарқ қилувчи) ва уникал (ўзига хос ноёб) хусусиятлари борасидаги баҳс-мунозараларга ойдинлик киритилган.