Сафарова Лола Алиаскаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқни оптималлаштириш”, 14.00.01 – Акушерлик ва гинекология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Tib2617.
Илмий рахбар: Абдуллаева Лагия Мирзатуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
РЖ фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/30.12.2019.Tib.102.01.
Расмий оппонентлар:  Негмаджанов Баходур Болтаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Зуфарова Шахноза Алимджановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Б.Н.Ельцин номидаги Қирғизистон-Россия Славян университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳомиладорлик ва перинатал асоратларни башорат қилиш асосида ОИВ-мусбат ҳомиладор аёлларни бошқариш тактикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Ўзбекистонда ОИВ инфекциясига чалинган ҳомиладор аёлларнинг тиббий-ижтимоий ҳолати бахоланган ва уларнинг 68% уй бекаси, 61%да қонуний никоҳда бўлганлиги, 60,5%да бу ҳомиладорлик режалаштирилганлиги ва 81,5%да такрорий хомиладорлик эканлиги аниқланган;
ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда акушерлик (ҳомила тушиш хавфи, гипертензив касалликлар, муддатдан олдинги туғруқ, қоғоноқ пардаларини муддатдан олдин ёрилиши) ва неонатал (янги туғилган чақалоқларнинг вазни ва бўйи кўрсаткичларининг мъёрдан камлиги, марказий ва периферик асаб тизимининг бузилиши ва нафас олиш етишмовчилиги синдроми) асоратларнинг юқори даражада учраши аниқланган;
ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда плацентанинг морфологик, морфометрик хамда гистокимёвий текширишларида фибриноид тузилмаларнинг шаклланиши, децидуал ҳужайраларнинг гидропик дегенерацияси, мултифокал некроз ўчоқлари, дистрофик калцификациялар мавжудлиги аниқланган ва йўлдош тўқимаси тузилмалари ҳажмининг назорат гуруҳига нисбатан 1,4 маротабага ошганлиги исботланган;
ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда хавф омилларини баҳоловчи ва перинатал асоратлар хавфи даражасини башорат қилувчи дастурини (сезгирлиги 86,7% ва ўзига хослиги 90%) қўллаш орқали хомиладорликни олиб бориш ва касалликни даволаш чора тадбирлари такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқни оптималлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор Ўзбекистонда ОИВ инфекциясига чалинган ҳомиладор аёлларнинг тиббий-ижтимоий ҳолати бахоланган ва уларнинг 68% уй бекаси, 61%да қонуний никоҳда бўлганлиги, 60,5%да бу ҳомиладорлик режалаштирилганлиги ва 81,5%да такрорий хомиладорлик эканлиги аниқланган ва улар бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 27 апрелдаги 84-р1395-сон билан тасдиқланган “ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқ тактикасини такомиллаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шаҳридаги 1-сон туғруқ комплекси клиник амалиётига 05.06.2023 йил 90-сон буйруғи билан, ҳамда Тошкент шаҳридаги 8-сон туғруқ комплекси 01.06.2023 йил 200-сон буйруғи билан билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ОИВ билан касалланган аёллар ва уларнинг янги туғилган чақалоқларининг ҳаёт сифатини яхшилашга имкон берди, узоқ муддатли стационар ва амбулатория шароитида даволанишга бўлган эҳтиёжни камайтирди. Иқтисодий самарадорлиги: ҳомиладорлик даврида ОИВ билан касалланган беморларни бошқаришни яхшилаш перинатал асоратларни камайтиришга ёрдам беради, бу еса янги туғилган чақалоқларни даволашда амбулатор ҳамда стационар шароитида кетадиган умумий сарф харажатни камайтириш ҳисобига эришилади. Ҳар бир болага ўртача 760 минг сўмлик дори воситалари сарфланади. Беморларнинг касалхонада бўлиш муддати 6 кундан 4 кунга қисқартирилди, касалхонада ётадиган кунлар сони камайди.
иккинчи илмий янгилик: ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда акушерлик (ҳомила тушиш хавфи, гипертензив касалликлар, муддатдан олдинги туғруқ, қоғоноқ пардаларини муддатдан олдин ёрилиши) ва неонатал (янги туғилган чақалоқларнинг вазни ва бўйи кўрсаткичларининг мъёрдан камлиги, марказий ва периферик асаб тизимининг бузилиши ва нафас олиш етишмовчилиги синдроми) асоратларнинг юқори даражада учраши аниқланган ва улар бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 27 апрелдаги 84-р1395-сон билан тасдиқланган “ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқ тактикасини такомиллаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шаҳридаги 1-сон туғруқ комплекси клиник амалиётига 05.06.2023 йил 90-сон буйруғи билан ҳамда Тошкент шаҳридаги 8-сон туғруқ комплекси 01.06.2023 йил 200-сон буйруғи билан билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси).  Ижтимоий самарадорлиги: ОИВ билан касалланган аёллар ва уларнинг янги туғилган чақалоқларининг ҳаёт сифатини яхшилашга имкон берди, узоқ муддатли стационар ва амбулатория шароитида даволанишга бўлган эҳтиёжни камайтирди. Иқтисодий самарадорлиги: ҳомиладорлик даврида ОИВ билан касалланган беморларни бошқаришни яхшилаш перинатал асоратларни камайтиришга ёрдам беради, бу еса янги туғилган чақалоқларни даволашда амбулатор ҳамда стационар шароитида кетадиган умумий сарф харажатни камайтириш ҳисобига еришилади. Ҳар бир ҳомиладор аёлга ўртача 83560 минг сўмлик дори воситалари сарфланади. Беморларнинг касалхонада бўлиш муддати 6 кундан 4 кунга қисқартирилди, касалхонада ётадиган кунлар сони камайди.
учинчи илмий янгилик: ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда плацентанинг морфологик, морфометрик хамда гистокимёвий текширишларида фибриноид тузилмаларнинг шаклланиши, децидуал ҳужайраларнинг гидропик дегенерацияси, мултифокал некроз ўчоқлари, дистрофик калцификациялар мавжудлиги аниқланган ва йўлдош тўқимаси тузилмалари ҳажмининг назорат гуруҳига нисбатан 1,4 маротабага ошганлиги исботланган ва улар бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 27 апрелдаги 84-р1395-сон билан тасдиқланган “ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқ тактикасини такомиллаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган Мазкур таклиф Тошкент шаҳридаги 1-сон туғруқ комплекси клиник амалиётига 05.06.2023 йил 90-сон буйруғи билан ҳамда Тошкент шаҳридаги 8-сон туғруқ комплекси 01.06.2023 йил 200-сон буйруғи билан билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ОИВ билан касалланган аёлларнинг плацента тўқималарининг морфологик, морфометрик ва гистокимёвий хусусиятларини яхшироқ тушунишга ёрдам беради, бу фето-плацентал бузилишларни даволаш тамойилларига янада патогенетик ёндошади, бу янги туғилган чақалоқларнинг ҳаёт сифатини яхшилайди ва ногиронлик ҳолатларини камайтиради. Иқтисодий самарадорлиги: туғруқ давридаги аёллар ва янги туғилган чақалоқларни даволашга қаратилган харажатларни қисқартириш, шунингдек, уларнинг касалхонада қолиш муддатини қисқартиришга эришилган. Ҳомиладорлик даврида ОИВ билан касалланган беморларни бошқаришни яхшилаш перинатал асоратларни камайтиришга ёрдам беради, бу эса янги туғилган чақалоқларни даволашда амбулатор ҳамда стационар шароитида кетадиган умумий сарф харажатни камайтириш ҳисобига еришилади. Ҳар бир болага ўртача 760 минг сўмлик дори воситалари сарфланади. Беморларнинг касалхонада бўлиш муддати 6 кундан 4 кунга қисқартирилди, касалхонада ётадиган кунлар сони камайди. Шифохонада даволаниш даври 2 кунга қисқартирилиб, 544700 сўм иқтисод қилинган.
тўртинчи илмий янгилик: ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда хавф омилларини баҳоловчи ва перинатал асоратлар хавфи даражасини башорат қилувчи дастурини (сезгирлиги 86,7% ва ўзига хослиги 90%) қўллаш орқали хомиладорликни олиб бориш ва касалликни даволаш чора тадбирлари такомиллаштирилган ва улар бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 27 апрелдаги 84-р1395-сон билан тасдиқланган “ОИВ билан касалланган аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқ тактикасини такомиллаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шаҳридаги 1-сон туғруқ комплекси клиник амалиётига 05.06.2023 йил 90-сон буйруғи билан ҳамда Тошкент шаҳридаги 8-сон туғруқ комплекси 01.06.2023 йил 200-сон буйруғи билан билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 5-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ОИВ билан касалланган ҳомиладор аёлларда ҳомиладорлик ва туғруқни бошқаришни янада оптималлаштириш билан перинатал асоратлар учун хавф омилларини ерта аниқлашга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлиги: ҳомиладорлик даврида ОИВ билан касалланган беморларни бошқаришни яхшилаш перинатал асоратларни камайтиришга ёрдам беради, бу эса янги туғилган чақалоқларни даволашда амбулатор ҳамда стационар шароитида кетадиган умумий сарф харажатни камайтириш ҳисобига эришилади. Ҳар бир болага ўртача 760 минг сўмлик дори воситалари сарфланади.