Жўлбеков Иброҳим Салимқул ўғлининг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Узумнинг кишмишбоп навларини ўсиши ва ҳосилдорлигига ўсишни бошқарувчи моддаларнинг таъсири”, 06.01.07 – Мевачилик ва узумчилик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Qx1394.
Илмий раҳбар: Султонов Камолитдин Садриддинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Холмирзаев Дилмурод Камилович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Маликов Азим Нематович, қишлоқ хўжалик фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Академик М. Мирзаев номли Боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Узумнинг кишмишбоп навларини ҳосилдорлиги ва сифатини оширишни таъминлашга имкон берувчи ўсишни бошқарувчи моддаларнинг қўллаш муддатлари ҳамда меъёрларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор узумнинг кишмишбоп навларига хосилен экстра ҳамда цитогумат препаратларни қўллаш фенологик фазалари ўтиш муддатларига таъсири 32 кун ҳамда 29 кун фарқ оралиғида бўлиши аниқланган;
узумнинг кишмишбоп навларига ўсишни бошқарувчи хосилен экстра препарати гуллашдан олдин қўлланилганда чангланиш миқдори 1,3 % дан 4,2 % га юқори бўлиши аниқланган;
узумнинг кишмишбоп навларида ўсишни бошқарувчи хосилен экстра препарати 25 мг/л меъёрида ва цитогумат препарати 225 мг/л меъёрида қўлланилганда узум ғужумининг механик таркиби (оғирлиги) назорат вариантга нисбатан 5,6 г дан 45,6 г гача оғир бўлиши ҳамда кимёвий таркиби, қандлилиги Кишмиш Согдиана навида энг юқори 25,2 %, кислоталилиги эса энг паст 4,3 г/л бўлиши аниқланган;
Кишмиш черный, Кишмиш белый овалный, Кишмиш Согдиана, Кишмиш розовый навларида гуллашдан олдин ва гуллашдан 10 кун кейин ўсишни бошқарувчи хосилен экстра препаратини 25 мг/л меъёрида қўллаш ҳамда узум ғужуми ўсиш даврида цитогумат препаратини 225 мг/л меъёрида қўллаш узум ҳосилдорлигини 8,0 ц/га дан 24,6 ц/га гача ошириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Узумнинг кишмишбоп навларини ўсиши ҳамда ривожланишига ўсишни бошқарувчи моддаларнинг қўллаш усули билан муддатларининг узум ҳосилдорлиги ва ҳосил сифатига таъсири бўйича олиб борилган тажриба натижалари асосида:
узумнинг кишмишбоп навлари Кишмиш черный, Кишмиш белый овалный, Кишмиш Согдиана ҳамда Кишмиш розовый навининг ҳосилдорлиги ва сифатига ўсишни бошқарувчи моддаларнинг таъсири ишланмаси Самарқанд вилояти Пайариқ тумани “Холбоев Файзулло узумлари” фермер хўжалигида 7,2 га майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 23-апрелдаги № 05/03-04-164 сон маълумотномаси). Бунинг натижасида ўсишни бошқарувчи моддаларни қўлланганда узумнинг Кишмиш черный навидан гектарига 9,9 тонна қўшимча ҳосил етиштиришга эришилган, рентабеллик 130,4% ни ташкил этган;
узумнинг кишмиш навлари ҳосилдорлиги ва сифатига ўсишни бошқарувчи моддаларнинг таъсири бўйича ишланмаси Самарқанд вилояти Пайариқ тумани “Дамариқ нурли даласи” фермер хўжалигида 4,0 га майдонда жорий этилган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 23-апрелдаги № 05/03-04-164 сон маълумотномаси). Узумнинг Кишмиш черный ва Кишмиш белый овальный навдларига ўсишни бошқарувчи моддаларни қўллаш натижасида гектаридан 2,5 тоннадан 3,7 тоннагача қўшимча ҳосил олишга эришилган;
узумнинг кишмишбоп навлари ҳосилдорлиги ва сифатига ўсишни бошқарувчи моддаларни қўллашнинг таъсири ишланмаси Самарқанд вилояти Пайариқ тумани "Норқулов Жасур Зарпуллаевич токзорлари" фермер хўжалигида 16,0 га майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 23-апрелдаги № 05/03-04-164 сон маълумотномаси). Бунинг натижасида узумнинг Кишмиш Согдиана, Кишмиш черный ва Кишмиш Белый навларига ўсишни бошқарувчи моддаларни гуллашдан кейин қўлланганда, анъанавий етиштиришдан фарқли 2,5 тоннадан 3,7 тоннагача қўшимча ҳосилни ташкил этган.