Ўринова Мафтуна Нўмон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
“Ўзбек болалар фолклорининг ўрганилиш босқичлари ва асосий тамойиллари (Охунжон Сафаров илмий ижоди мисолида)”, 10.00.08 – Фолклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Fil2670.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институти.
Илмий раҳбар: Рўзиева Моҳичеҳра Ёқубовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёт ва фолклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.02.
Расмий оппонентлар: Очилов Насим, филология фанлари доктори, доцент; Сайитқулов Илҳом, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади О.Сафаров илмий ижоди мисолида ўзбек болалар фолклоршунослигининг шаклланиши, тарихий тараққиёти ва асосий тамойилларини аниқлаш ҳамда олим томонидан яратилган мерос моҳиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек болалар фолклорини тўплаш ХИ асрда бошланиб, болалар фолклоршунослигининг тарихий тараққиёти энг қадимги даврдан ХИХ асргача, ХИХ асрнинг охиридан ХХ асрнинг 50-йилларигача, ХХ асрнинг 50-йилларидан 90-йилларигача, 1991-йилдан ҳозирги кунгача бўлган даврга ажратилиши аниқланган;
Ғ.Жаҳонгиров, О.Сафаров, М.Ёқуббекова, Н.Қурбонова, Ш.Галиев, С.Авезов, Н.Сафарова, Ҳ.Рўзметов, Ш.Турғунов, Н.Адизова, Ж.Темирова, А.Эсанов, И.Шоймардонов сингари ўзбек олимларининг болалар фолклори доирасида амалга оширган тадқиқотлари асосида уларда болалар фолклоршунослигининг тарихий, мифологик, антропологик, қиёсий-типологик, ареал (регионал), социофолклористик, этнофолклористик, поетик каби назарий йўналишлари мавжудлиги исботланган;
Охунжон Сафаровнинг ўзбек болалар фолклорининг йигирмадан ортиқ жанрини илмий номлашдаги маҳорати, ўзбек халқ болалар ўйинлари структурасини уч гуруҳга, вазифасига кўра эса икки гуруҳга ажратиб таснифлашдаги ёндашуви, болалар мавсумий маросим фолклорини баҳор тароналари, ёз ва куз тароналари, қиш тароналари, ялинчоқлар, ҳукмлагичлар, рамазон қўшиқлари каби турларга ажратиш орқали соҳа такомилига қўшган ҳиссаси далилланган;
Охунжон Сафаровнинг ареал фолклоршунослик йўналишидаги тўпловчилик фаолияти икки гуруҳга ажратилиб, Бухоро воҳаси фолклор намуналарини тўплаш ва нашр этишдаги индивидуал жиҳатлари очиб берилиб, “Бойчечак”, “Алла-ё алла”, “Эл суярим, алла” каби тўпламлари таркиби ва бадиияти баҳоланиб, илмий меросининг ўзбек фолклоршунослигидаги назарий аҳамияти асослаб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Болалар фолклорининг ўрганилиш босқичлари ва асосий тамойиллари (Охунжон Сафаров илмий ижоди мисолида)” мавзусини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалари асосида:
болалар фолклоршунослигининг тараққиёт босқичлари, ўрганилиш тарихи ҳамда ўзбек болалар оғзаки поетик ижодининг ўнга яқин назарий йўналишлари таҳлилига оид илмий натижаларидан Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институтида бажарилган ОТ-Ф1-76 “Ўзбек халқ ижоди ёдгорликлари” 100 жилдлигини нашга тайёрлаш ва уни текстологик ўрганиш масалалари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2024-йил 3-июндаги 3/1255-1215-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа болалар фолклорининг тўрт даврга ажратилган ўрганилиш босқичлари, асосий тамойиллари ҳамда “Бойчечак”, “Алла-ё алла”, “Ўзбек халқ ўйинлари” тўпламлари таҳлили асосида янги илмий-назарий маълумотлар билан бойитилган;
ўзбек болалар фолклорининг О.Сафаров томонидан аниқланган йигирма тўрт жанри ҳамда уларнинг бадиий-эстетик, ижтимоий-маънавий функсияларини ёшлар тарбиясидаги аҳамиятини ёритишда А1-ХТ-0-92997-рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 3-майдаги 181-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа Охунжон Сафаровнинг ўйин фолклорига оид этнопедагогик қарашлари, шунингдек, болалар фолклоридаги ҳар бир жанр таркибида ифодаланган умуминсоний,  миллий ва тарихий қадриятлар ва уларнинг маънавий-ахлоқий тарбиядаги ўрни ҳақидаги хулосалар билан бойитилган;
болалар фолклорининг энг қадимги даврлардан ХХИ асргача бўлган шаклланиш ва ривожланиш босқичи, болаларнинг ўз ижодкорлиги асосидаги чандиш, гулдур-гуп, топишмоқ, санама каби жанрлар такомили, шунингдек, фолклоршунос олим Охунжон Сафаровнинг ўзбек болалар фолклори тараққиётига қўшган ҳиссаси ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси Ўзбекистон тарихи телеканалининг “Тақдимот” лойиҳасини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2024-йил 11-июндаги 06-31-728-сон маълумотномаси). Натижада телетомошабинларнинг болалар фолклорига қизиқишини оширишга, уларнинг болалар фолклори ва фолклоршунос олимлар фаолияти билан, айниқса, Охунжон Сафаров илмий мероси билан яқиндан танишишига эришилган.