Мирзаев Дилшод Артикович
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Ҳудудларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш жараёнларини статистик тадқиқи (Сирдарё вилояти мисолида) 08.00.06 – “Эконометрика ва статистика”.
Диссертация мавзуси  рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Iqt2168  
Илмий раҳбар: Ғойибназаров Баҳодир Каримович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Статистика агентлигининг Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти, DSc 29/30.12.2019.I.92.01.
Расмий оппонентлар: Мирзаев Имомназар Қаландарович иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Хўжақулов Хайитмурод Джавлиевич  иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: ҳудудларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг ишлаб чиқиариш жараёнларини статистик тадқиқ этиш бўйича илмий таклифлар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III .Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ҳудудлар кесимида қишлоқ хўжалиги тармоғидаги таркибий-тузилмавий ўзгаришларни баҳолашда, уларга таъсир этувчи омилларни ҳисобга олиб, аграр секторнинг натижавий кўрсаткичлари (ялпи ҳосил, ҳосилдорлик, маҳсулдорлик ва бошқалар) статистик усулларда баҳоланган;
деҳқон ва фермер хўжаликларида қишлоқ ҳўжалиги маҳсулотлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш жараёнлари ҳудудларнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, индекс усули ёрдамида баҳоланган;
аграр секторнинг ривожланиш жараёнларини яхлит бир тизимда баҳолаш мақсадида Сирдарё вилояти туманларидаги ўзига хос хусусиятлар ва шарт-шароитлар ҳисобга олиниб, ҳудудлардаги қишлоқ хўжалиги  маҳсулотларини ишлаб чиқариш жараёнларини ифодаловчи статистик кўрсаткичлар (агрегат, молиявий ва йиғма)ни баҳолаш бўйича илмий таклифлар ишлаб чиқилган;       
Сирдарё вилоятининг қишлоқ хўжалиги  тармоғи асосий ривожланиш тенденсияларидаги натижавий кўрсаткичларнинг кўп омилли эконометрик таҳлили асосида 2023-2027 йиллар учун прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши Ҳудудларда қишлоқ хўжалиги иқтисодиётини иқтисодий-статистик таҳлили юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
ҳудудлар кесимида қишлоқ хўжалиги тармоғидаги таркибий-тузилмавий ўзгаришларни баҳолашда, уларга таъсир этувчи омилларни ҳисобга олиб, аграр секторнинг натижавий кўрсаткичлари (ялпи ҳосил, ҳосилдорлик, маҳсулдорлик ва бошқалар)ни статистик усулларда баҳолаш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалий фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023- йил 7- декабрдаги 02/05/6282-сонли маълумотномаси). Ушбу кўрсаткичлар тизими тармоқни ривожланиш кўрсаткичларининг истиқболдаги барқарор ҳолатини таъминлашда ўтказиладиган статистик таҳлилларни самарадорлик даражасини янада оширишга замин яратади. Натижада, тармоқда фаолият юритувчи субъектларнинг фаолиятини тадқиқ этиш орқали олинган натижалардан фойдаланиш ҳисобига уларнинг фаолияти самарадорлиги ортиши асослаб берилган;
деҳқон ва фермер хўжаликларида қишлоқ ҳўжалиги маҳсулотлари етиштириш, сақлаш ва қайта ишлаш жараёнлари ҳудудларнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, индекс усули ёрдамида баҳолаш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалий фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023- йил 7- декабрдаги 02/05/6282-сонли маълумотномаси). Бунда, қишлоқ хўжалиги фаолияти самарадорлигини статистик баҳолашда интеграл, хусусий ва натурал кўрсаткичлардан бир вақтнинг ўзида баравар фойдаланиш орқали оптимал аниқликдаги кўрсаткичларни шакллантириш имконияти ортади. Пировардида, тармоқ фаолиятини ифодаловчи кўрсаткичлардан статистик таҳлилларда фойдаланилиши ҳисобига олинган натижаларнинг объективлик даражаси янада ортган. Ушбу таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасининг миллий статистика тизимини янада такомиллаштириш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” 2020 йил 3 августдаги ПҚ-4796-сон қарори билан тасдиқланган “2020-2025 йилларда Ўзбекистон Республикаси статистикасини ривожлантиришнинг миллий стратегияси”ни амалга оширишга ҳамда мамлакатимизда ижтимоий-иқтисодий ислоҳотлар ва таркибий ўзгаришларнинг амалга оширилиш ҳолати тўғрисидаги статистик ахборотларнинг ишончлилиги ва шаффофлигини таъминлаш ҳамда статистик таҳлилларнинг замонавий усулларидан фойдаланиш даражаларини кенгайтириш имконини берган;
аграр секторнинг ривожланиш жараёнларини яхлит бир тизимда баҳолаш мақсадида Сирдарё вилояти шаҳар ва туманларидаги ўзига хос хусусиятлар ва шарт-шароитлар ҳисобга олиниб, ҳудудлардаги қишлоқ маҳсулотларини ишлаб чиқариш жараёнларини ифодаловчи статистик кўрсаткичлар тизими такомиллаштириш бўйича илмий таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалий фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023- йил 7- декабрдаги 02/05/6282-сонли маълумотномаси). Бунда, кўрсаткичлар ва индикаторларни кенгайтириш борасида зарурий статистик ахборотларни шакллантириш ва улардан кенг фойдаланиш, ушбу ахборотлар ёрдамида турли статистик усуллардан фойдаланган ҳолда ўтказилган таҳлиллардан олинган натижалардан тармоқнинг барқарор тараққий этишида асосий дастак яратилган;
Сирдарё вилоятининг қишлоқ хўжалиги  тармоғи асосий ривожланиш тенденсияларидаги натижавий кўрсаткичларнинг кўп омилли эконометрик таҳлили асосида 2023-2027 йиллар учун прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган (Ўзбекистон фермер деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари Кенгаши 2023 йил 10-ноябрдаги 01/03-2305-сонли маълумотномаси). Ушбу прогноз кўрсаткичлардан фойдаланиб, ҳудуднинг иқтисодий ривожланишида ва аҳоли фаровонлигини оширишда тармоқни барқарорлигига таъсир қилувчи омилларни ривожлантириш кўрсаткичлари асослаб берилган. Ушбу таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида” 2019 йил 23 октябрдаги ПФ-5853-сон Фармонига мувофиқ қишлоқ хўжалиги субъектларининг ривожланиш даражаси, уларнинг асосий тенденсияларидаги таркибий ўзгаришларни комплекс статистик баҳолаш имкониятларини оширган.