Cаттарова Гулнора Икромовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Илк ўспиринлар иродавий сифатларининг психодиагностикаси ва психокоррекцияси», 19.00.06–Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Psi34.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc27.06.2017.Psi.01.07.
Илмий раҳбар: Жабборов Азим Мейлиқулович, психология фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар:Хаджиева Максуда Cултановна, фалсафа фанлари доктори; Жалилова Сабохат Мирхалиловна,психология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: илк ўспиринларнинг иродавий сифатларини психодиагностика қилиш, психокоррекциялаш жараёнини такомиллаштириш юзасидан тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк ўспиринлар иродавий сифатлари даражасига кўра уларнинг етакчи, бошқарилувчи ва суст хулқ-атворли типлари аниқланган;
илк ўспиринлар мотивацияси, асаб тизими кучи, шахслилик хусусиятлари иродавий сифатларининг (масъулиятлилик, сабр-тоқатлилилик, қатъиятлилик, тиришқоқлик) ривожланишига, “тобелик” ва “ўзини ўзи назоратлашнинг пасайганлик” синдромлари иродавий сифатларининг сусайишидаги таъсири далилланган;
масъулиятлилик илк ўспиринларда етакчи иродавий сифат эканлиги ҳамда унинг бошқа иродавий сифатлар (ташаббускорлик, қатъиятлилик, сабр-тоқатлилик, ғайратлилик) билан ўзаро муносабатлари иерархияси аниқланган;
илк ўспиринлар иродавий сифатларини ривожлантиришга мўлжалланган “Иродавий сифатларини психокоррекциялаш” номли психотренинг дастури яратилган ҳамда иродавий сифатларни конструктив ривожлантиришга йўналтирилган тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Илк ўспиринларнинг иродавий сифатларини психодиагностикаси ва психокоррекцияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ирода илк ўспиринларнинг хулқ-атворини тартибга солувчи психологик ички имконияти эканлиги, улар хулқ-атворида иродавий сифатларни намоён бўлиш даражасининг етакчи, бошқарилувчи, суст типларини изоҳловчи илмий натижалар Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази (РБИММ) ҳамда ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасаларида жорий қилинган (РБИММнинг 2018 йил 11 июлдаги 06/336-сон, Ўзбекистон Республикаси ЎМКҲТ марказининг 2016 йил 30 декабрдаги 3Х-03/08-С-11/98-/А-сон маълумотномалар). Бу эса РБИММдаги болаларнинг фаолсизлиги, сустлиги билан боғлиқ муаммоларини ҳал қилишга ижобий таъсир кўрсатиб, уларнинг руҳий эмоционал-иродавий имкониятларини рўёбга чиқариш, кундалик турмуш ва таълим жараёнидаги фаоллигини ошириш ишларида самарали натижаларга эришиш имконини берган. ЎМКҲТ муассалари амалий психологларининг ўқувчилар хулқидаги иродавий номутаносибликни психокоррекция қилиш сифатини оширишга хизмат қилган;
илк ўспиринлар мотивацияси, асаб тизими кучи, шахслилик хусусиятлари иродавий сифатларининг (масъулиятлилик, сабр-тоқатлилилик, қатъиятлилик, тиришқоқлик) ривожланишига, “тобелик” ва “ўзини ўзи назоратлашнинг пасайганлик” синдромлари иродавий сифатларининг сусайишидаги таъсири аниқланганлигига доир илмий натижалар Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази фаолиятига жорий қилинган (РБИММнинг 2018 йил 11 июлдаги 06/336-сон маълумотномаси). Мазкур натижалар амалиётчи психологларнинг болаларда руҳий асаб барқарорлиги, мувозанатлашганлик уларнинг иродавий сифатларини ривожланишига ижобий таъсир кўрсатувчи омил сифатида билишларини кенгайтирган;
масъулиятлилик илк ўспиринларда етакчи иродавий сифат эканлиги ҳамда унинг бошқа иродавий сифатлар (ташаббускорлик, қатъиятлилик, сабр-тоқатлилик, ғайратлилик) билан ўзаро муносабатлари иерархияси аниқланганлигига доир илмий натижалар Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази (РБИММ) фаолиятида татбиқ қилинган (РБИММнинг 2018 йил 11 июлдаги 06/336-сон маълумотномаси). Мазкур натижалар болаларнинг масъулиятлилик, қатъиятлилик сифатларини ривожлантиришда самарали натижаларга эришилишини таъминлашга хизмат қилган;
илк ўспиринларнинг иродавий сифатларини психокоррекция қилиш мақсадида ишлаб чиқилган тренинг дастури ҳамда иродавий сифатларни ривожлантириш бўйича тақдим этилган тавсиялар Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази (РБИММ) фаолиятида (РБИММ 2018 йил 11 июлдаги 06/336-сон маълумотномаси) шунингдек, Қарши давлат университети психология йўналиши талабаларини амалиётга тайёрлаш борасидаги вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 6 октябрдаги 89-03-2243-сон маълумотномаси). Бу эса РБИММ ва олий таълим муассасалари амалиётчи психологлари фаолиятининг методик базаси таъминотини яхшилашга ёрдам берган.
