Азимова Дилноза Шерзодовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларнинг китобхонлик компетенсияларини ривожлантириш” мавзусидаги, 13.00.03 – Махсус педагогика (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Ped2781.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Мамаражабова Зулфия Нарбаевна, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Хакимова Муҳаббат Файзиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Хамидова Муборак Убайдуллаевна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларининг китобхонлик компетенсияларини ривожлантириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларида китобхонлик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари ўз-ўзини ривожлантириш шарт-шароитларини барқарорлаштиришга йўналтирилган мутолаага мотивацияси, когнитив-коммуникатив компонентларнинг мақсадли алоқадорлигини интегратив яхлитлаш ҳамда маданий-трансформацион жараённинг мақбуллигини мантиқий баҳолаш асосида аниқлаштирилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантиришнинг коррексион-педагогик модели таълимий-коррексияловчи мақсадларни диагностик тарзда аниқлаш, комплекс ёндашувга йўналтирилган шахсий ва касбий хусусиятлар ўзаро алоқадорлигини таъминлаш ҳамда назария ва амалиёт узлюксизлиги тамойилларининг узвий боғлиқлигини босқичма-босқич оптималлаштириш асосида такомиллаштирилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантириш технологиялари танқидий фикрлаш, прогностик лойиҳалаш, таҳлилий мутолаа қилиш имкониятларини бадиий асар ўқишга қизиқиш, китобнинг таркибий қисмларни билиш, асар мазмунини идрок этиш ва мазмунини баён қилиш фаолиятининг ўзаро тўлдирувчанлигига адаптив мослаштириш асосида такомиллаштирилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантиришнинг самарадорлиги қидирув-таҳлилий, амалий-фаолиятли ва назорат-баҳолаш босқичлари натижадорлигини таъминлашга қаратилган китобхонлик мотивини оғзаки нутқ воситасида баён этиш индикаторларига кўра эшитиш идрокини ривожлантириш ва талаффуз малакаларини шакллантиришга йўналтирилган мантиқий машғулотларини киритиш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларни тасвирий фаолиятини ривожлантириш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларида китобхонлик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари ўз-ўзини ривожлантириш шарт-шароитларини барқарорлаштиришга йўналтирилган мутолаага мотивацияси, когнитив-коммуникатив компонентларнинг мақсадли алоқадорлигини интегратив яхлитлаш ҳамда маданий-трансформацион жараённинг мақбуллигини мантиқий таҳлил қилиш асосида аниқлаштиришга оид таклифлар “Адабий таълим технологияси” дарслиги мазмунига сингдирилган (ТДПУ нинг 2023 йил 30 ноябрдаги 4/3.1.-сонли буйруғига асосан берилган 2023/ 359У-153 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бўлажак мутахассисларни эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларни китобхонлик компетенсияларини ривожлантириш билан боғлиқ касбий фаолиятга самарали тайёрлаш жараёнини такомиллаштириш имкони кенгатирилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантиришнинг коррексион-педагогик модели таълимий-коррексияловчи мақсадларни диагностик тарзда аниқлаш, комплекс ёндашувга йўналтирилган шахсий ва касбий хусусиятлар ўзаро алоқадорлигини таъминлаш ҳамда назария ва амалиёт узлюксизлиги тамойилларининг узвий боғлиқлигини босқичма-босқич оптималлаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Адабий таълим технологияси” дарслиги мазмунига сингдирилган (ТДПУ нинг 2023 йил 30 ноябрдаги 4/3.1.-сонли буйруғига асосан берилган 2023/359У-153 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларида китобхонлик компетенсияларини ривожлантишга шароит яратилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантириш технологиялари танқидий фикрлаш, прогностик лойиҳалаш, таҳлилий мутолаа қилиш имкониятларини бадиий асар ўқишга қизиқиш, китобнинг таркибий қисмларни билиш, асар мазмунини идрок этиш ва мазмунини баён қилиш фаолиятининг ўзаро тўлдирувчанлигига адаптив мослаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Адабий таълим технологияси” дарслиги мазмунига сингдирилган (ТДПУ нинг 2023 йил 30 ноябрдаги 4/3.1.-сонли буйруғига асосан берилган 2023/359У-153 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада китобхонлик маданиятини шакллантиришнинг коррексион, кўргазмалилик, барқарорлик ва тизимлилик, китобхонларга индивидуал ёндошув тамойилларининг узвий боғлиқлигини таълим мақсадларига босқичма-босқич оптималлаштириш асосида китобхонлик компетенсиясини ривожлантирилган;
эшитишда нуқсони бор ўқувчининг китобхонлик компетенсиясини ривожлантиришнинг самарадорлиги қидирув-таҳлилий, амалий-фаолиятли ва назорат-баҳолаш босқичлари натижадорлигини таъминлашга қаратилган китобхонлик мотивини оғзаки нутқ воситасида баён этиш индикаторларига кўра эшитиш идрокини ривожлантириш ва талаффуз малакаларини шакллантиришга йўналтирилган мантиқий машғулотларини киритиш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Адабий таълим технологияси” дарслиги мазмунига сингдирилган (ТДПУ нинг 2023 йил 30 ноябрдаги 4/3.1.-сонли буйруғига асосан берилган 2023/ 359У-153 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада адабий-ижодий фаолиятини шакллантиришга устуворлик бериш асосида эшитишда нуқсони бўлган ўқувчиларни китобхонлик компетенсиясини ривожлантириш имкони кенгайтирилган.
