Ишпулатов Зокир Эшкурбоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориш тизимидаги бетон каналларнинг эксплуатацион ишончлилигини оширишда диагностика усуллари ва профилактик тадбирларни такомиллаштириш” 05.09.06-Гидротехника ва мелиорация қурилиши” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Икрамова Малика Рахимбердиевна, техника фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.41/30.04.2021.T.131.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
Шакиров Бахтияр Махмудович – Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти “Электр энергияси ва насос станцияларидан фойдаланиш” кафедраси мудири  т.ф.д.,проф. (05.09.06).
Норқобил Рахматов – “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини муханизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети “Гидротехника иншоотлари ва муҳандислик конструкциялари” кафедраси доценти, т.ф.н, (05.09.06).
Етакчи ташкилот: Архитектура ва қурилиш университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: бетон қопламали каналларнинг техник ҳолатини замонавий (контактсиз) ускуналар ёрдамида баҳолаш ва диагностика қилиш, каналлар фойдали иш коэффициентини аниқлаш усулларини такомиллаштириш ва каналларнинг хизмат муддатини ошириш тадбирларини ишлаб чиқиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
канал самарадорлигига таъсир этувчи барча омилларни, хусусан каналнинг иш режими, оқим ҳаракати, ер ости сувлари ва географик жойлашувини ҳисобга олган ҳолда ирригация каналларининг фойдали иш коэффициентини оператив ҳисоблаш усули MSACCESS платформасида дастурлаш асосида ишлаб чиқилган;
юзага келган ёриқлардан ҳаракатланадиган оқим тезлиги ва фильтрация суви сарфини аниқлаш усули сувнинг қопламадаги ёриқ устидаги ҳаракат тезлиги ва ёриқнинг фильтрация қаршилигини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган;
бетон қопламанинг хизмат даврини контактсиз синов усулидан фойдаланиб башорат қилиш ва техник ҳолатини баҳолаш усули гидротехник иншоотларнинг эксплуатацион ишончлилиги индикаторлари ва шакллантирилган диагностика маълумотлари базаси асосида такомиллаштирилган;
суғориш тармоқларидаги бетон қопламали каналлар самарадорлигини оширишнинг техникавий ва эксплуатацион чора-тадбирлари бетон қопламалар деформацияланишининг А ва В скан натижалари ҳамда адгезион контакт кучи даражасини эътиборга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Суғориш тизимидаги бетон каналларнинг эксплуатацион ишончлилигини оширишда диагностика усуллари ва профилактик тадбирларни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
гидротехника иншоотлари техник ҳолатини баҳолаш ва диагностика қилиш компьютер дастури Чирчиқ-Оҳангарон ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси тасарруфидаги Тошкент магистрал каналида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 16 февралдаги 02/19-528-сон маълумотномаси). Натижада, сув тақсимотининг яхшилануви ва сув тежашнинг 1 фоизга ортиши Тошкент магистрал каналида йилига 11,8 млн м3 сув ёки 58,97 млн сўм маблағ, хусусан вегетация даврида 3,48 млн м3 сув и 24,2 млн сўм маблағ тежалишига эришилган.
каналларнинг фойдали иш коэффициентини тезкор аниқлаш компьютер дастури Чирчиқ-Охангарон ирригация тизимлари ҳавза бошқармасида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 16 февралдаги 02/19-528-сон маълумотномаси). Натижада сувнинг беҳуда сарфини камайтириш ва сув таъминотини яхшилаш имконияти яратилган бўлиб, каналлар фойдали иш коэффициетининг 10% га ортиши Республика бўйича 3,0-3,5 млрд.м3 сув иқтисод қилинишига олиб келган.
“Бетон каналлар ва улардаги гидротехник иншоотларнинг техник ҳолатини баҳолаш, диагностикаcи ва мониторингини юритиш тартиби” норматив ҳужжати ишлаб чиқилилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 15 декабрдаги 197-сон буйруғи). Натижада бетон каналлар ва улардаги гидротехника иншоотларининг техник ҳолатини баҳолаш, диагностика қилиш ва доимий мониторингии олиб бориш гидротехник иншоотлар хизмат муддатини 7-10 йилга узайтириш имкониятини яратилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish