Турғунбоев Элёржон Қўчқор ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Жигар трансплантацияси билан боғлиқ тромбогеморрагик асоратларнинг патогенетик жиҳатлари ва уларни тузатиш йўллари», 14.00.32 – Трансплантология ва сунъий аъзолар; 14.00.25 –  Клиник-лаборатор ва функционал диагностика (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib4157.
Илмий раҳбарлар: Бабаджанов Азам Хасанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хайбуллина Зарина Руслановна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази” ДМ.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази DSc.04/30.12.2019.Tib.49.01.
Расмий оппонентлар: Акбаров Миршавкат Миролимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хаджиметов Абдугафур Ахатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гемостаз тизимидаги бузилишлар ривожланишининг асосий илк белгиларини текшириш, тромбогеморрагик асоратларнинг олдини олиш бўйича комплекс дастурни оптималлаштириш ва жигарнинг резекцион юзасидан ва вено-протез анастомозлардан қон кетишини тўхтатиш техникасини такомиллаштириш орқали жигарнинг ўнг бўлагини кўчириб ўтказиш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жигар бўлаги реципиентлари дастлабки ҳолатида коагуляцион омиллар (IIa), шунингдек антикоагулянтларнинг (протеин C ва S, АТ-III) мувозанатлашган пасайиши ўрни ва трансплантациясидан кейинги эрта даврда бу кўрсаткичлар динамикаси патогенетик хусусиятлари аниқланган;
жигар трансплантациясидан кейинги биринчи кун жигарнинг синтетик ва элиминация функцияси етишмовчилиги сабали критик давр деб характераланади ва биричи кун давомида гемостаз тизими параметрлари оғишининг энг намоён бўлиши қайд этилиши исботланган;
маҳаллий гемостатик воситаларни биргаликда қўллаш орқали жигарнинг резекция қилинган юзасида ва ушбу гепатотрансплантацияда протез веноз анастомозлар соҳасида якуний гемостазни таъминлаш самарадорлигини ошириш усули такомиллаштирилган;
жигарнинг резекция юзасига қўлланиладиган "Hemoben" кукунли композицияси устига қўйилган гемостатик губкани плазма шимдириш билан ишлатиш "Back table" босқичидаёқ иккала маҳаллий агентнинг таъсирини фаоллаштиришни таъминлайди, шунингдек, гемостатик ёстиқча шаклланиши ва веноз-протез анастомозларнинг тикув чизиғини мустаҳкамлаши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Жигар трансплантацияси билан боғлиқ тромбогеморрагик асоратларнинг патогенетик жиҳатлари ва уларни тузатиш усуллари бўйича ўтказилган тадқиқотлар асосида қуйидаги илмий маълумотлар жорий этилди:
биринчи илмий янгилик: жигар бўлаги реципиентлари дастлабки ҳолатида коагуляцион омиллар (IIa), шунингдек антикоагулянтларнинг (протеин C ва S, АТ-III) мувозанатлашган пасайиши ўрни ва трансплантациясидан кейинги эрта даврда бу кўрсаткичлар динамикаси патогенетик хусусиятлари аниқланган - академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ» ДМ (2024 йил 10 майдаги №m/24-сонли), «Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази» (2024 йил 1 августдаги № 3034-сонли буйруғи) ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси (2024 йил 31 июлдаги 124-сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 26 августдаги 5-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ўтказилган тадқиқотлар асосида реципиентларнинг дастлабки ҳолатида коагуляцион омиллар ва антикоагулянтларнинг мувозанати аҳамияти ўрганилди. Иқтисодий самарадорлиги: кузатцвдаги беморларда томбо-геморрагик асоратлар операциядан кейинги эрта даврда кузатилган (43%), асосан, 30 бемордан 8 (27%) нафарида фатал бўлмаган тромбо-геморрагик асоратлар, 30 бемордан 1 (3%) нафарида жигар артерияси фатал тромбози, 1 (3%) тасида дарвоза венаси фатал тромбози, 2 (7%) тасида фатал геморрагик инсулт ва 1 (3%) фатал қон кетиш асорати кузатилган. Бу ҳолат операциядан олдинги беморнинг метаболик ҳолати, операция вақтидаги қон ивиш тизимига таъсир этувчи омиллар ва операциядан кейинги жигарнинг синтетик функциясининг етишмаслигини кўрсатади, чунки қон ивиш ва қон ивишга қарши ҳамда фибринолитик тизим омиллари турли омиллар натижасида гипо- ёки гиперкоагуляция томонга осонгина силжиши мумкин. Касалхонада 1 кунга ётиши учун минимал харажат тежалиши 365000 сўмни, операция қилинган ва трмбо-геморрагик асоратлар кузатилган 13 нафар беморларнинг 1 кунга 4745000 сўм стационар даволаниш учун ташкил этди. Хулоса: Жигар трансплантациясини ўтказган беморларда дастлабки ҳолатини инобатга олиб, гемостазиограмма параметрларини ўз вақтида назорат қилиш стационарда ётиб даволанишда 1 кунига 4745000 сўм тежайди;
иккинчи илмий янгилик: жигар трансплантациясидан кейинги биринчи кун жигарнинг синтетик ва элиминация функцияси етишмовчилиги сабали критик давр деб характераланади ва биричи кун давомида гемостаз тизими параметрлари оғишининг энг намоён бўлиши қайд этилиши исботланган - академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ» ДМ (2024 йил 10 майдаги №m/24-сонли), «Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази» (2024 йил 1 августдаги № 3034-сонли буйруғи) ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси (2024 йил 31 июлдаги 124-сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 26 августдаги 5-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: жигар трансплантацияси ўтказгандан кейинги биричи кун давомида гемостаз тизими параметрлари оғишининг энг намоён бўлиши қайд этилиши исботланган. Иқтисодий самарадорлиги: асоратланган тромбо-геморрагик асоратлар кузатилган беморларни даволаш учун кўпроқ харажатлар талаб этилади, хусусан, реипиентларда 1 кунлик реанимация бўлимида ётиш 1350000 сўм, жами 13 нафар тромбо-геморрагик асоратлар кузатилган беморларга 1 кунлик реанимация ва интенсив терапия бўлимида асорат билан ётиш 17550000 сўм ташкил этган. Хулоса: тромбо-геморрагик асоратларни ўз вақтида аниқлаб, уларни олдини олиш ва реанимацияда қолишни қисқартириш ҳисобига 17550000 сўм тежаш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: маҳаллий гемостатик воситаларни биргаликда қўллаш орқали жигарнинг резекция қилинган юзасида ва ушбу гепатотрансплантацияда веноз-протез анастомозлар соҳасида якуний гемостазни таъминлаш самарадорлигини ошириш усули такомиллаштирилган (Ўзбекистон Республикаси адлия вазирлиги қошидаги интеллектуал мулк агентлигидан ихтирога Патент IAP 7589 02.02.2024й.) - академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ» ДМ (2024 йил 10 майдаги №m/24-сонли), «Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази» (2024 йил 1 августдаги № 3034-сонли буйруғи) ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси (2024 йил 31 июлдаги 124-сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 26 августдаги 5-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: маҳаллий гемостатик воситаларни биргаликда қўллаш орқали жигарнинг резекция қилинган юзасида ва ушбу гепатотрансплантацияда веноз-протез анастомозлар соҳасида якуний гемостазни таъминлаш самарадорлиги оширилди ва бунинг натижасида яқин қариндошлар орасидаги жигар трансплантациясининг натижаларини яхшилашга олиб келди. Иқтисодий самарадорлиги: операция вақтида аутовеналар ёки сунъий қон томир протезларидан фойдалангандан сўнг жигарнинг резекция юзаси ва протез анастомозларнинг чок чизиқларига маҳаллий гемостатик маҳсулотларнинг ишлатилиши орқали қон кетиш асоратлари олинди. Операциядан кейинги даврда қон кетиш асоратлари билан ётиб даволанишга 40000000 сўм сарфланган, маҳаллий гемостатик маҳсулотлардан фойдаланиб қон кетиш асоратларини камайтириш орқали стационарда ётиб даволанишга 20000000 сўм сарфланган. Хулоса: Операция вақтида ва операциядан кейинги эрта даврда қон кетиш асоратларини инобатга олиб маҳаллий гемостатик маҳсулотлардан фойдаланиш 20000000 сўмни тежаш имконини берди;
тўртинчи илмий янгилик: жигарнинг резекция юзасига қўлланиладиган "Hemoben" кукунли композицияси устига қўйилган гемостатик губкани плазма шимдириш билан ишлатиш "Back table" босқичидаёқ иккала маҳаллий агентнинг таъсирини фаоллаштиришни таъминлайди, шунингдек, гемостатик ёстиқча шаклланиши ва веноз-протез анастомозларнинг тикув чизиғини мустаҳкамлаши исботланган - академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ» ДМ (2024 йил 10 майдаги №m/24-сонли), «Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази» (2024 йил 1 августдаги № 3034-сонли буйруғи) ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси (2024 йил 31 июлдаги 124-сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 26 августдаги 5-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: Иккита маҳаллий гемостатик компонентларнинг ва донор плзмасининг биргаликда қўлланилиши туфайли жигарнинг резекцион юзасида ва вено-протез анастомозлар соҳасида маҳаллий қон сизиб чиқиши  Back table босқичидаёқ ўз самарасини беради. Иқтисодий самарадорлиги: Back table босқичидаёқ гемостазни таъминлаш туфайли операция даврида қўшимча чора-тадбирлар қўлланмгаган. Жигарнинг резекцион юзасилан ва вено-протез анастомозлар соҳасидан қон кетиши асорати кузатилган беморларда гемостазга эришиш учун қўшимча чора тадбирларга 1500000 сўм сарфланган. Хулоса: юқоридаги тадбиқ қилинган усул орқали Back table босқичидан гемостазга эришилиб операция вақтида қўшимча чора-тадбирларга кетадиган 19500000 сўмни тежаш имконини берди.

Yangiliklarga obuna bo‘lish