Нигматов Улугбек Журакузиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Самарадорлиги оширилган когенерацион қуёш қурилмаси”, 05.05.06 – “Қайта тикланадиган энергия турлари асосидаги энергия қурилмалари” ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Т98.
Илмий раҳбар: Рахимов Рустам Хакимович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Фарғона политехника институти”.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона политехника институти, PhD.03/27.02.2020.Т.106.02.
Расмий оппонентлар: Пайзуллаханов Мухаммаде-Султанхан Сайдивалиханович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Вохидов Акмал Улашевич, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фотоелектрик иссиқлик модули ва қуёш коллектори асосидаги когенерацион қурилмани ишлаб чиқиш ва иссиқлик ҳамда электр таъминоти тизимида уларнинг асосий конструктив ва энергетик кўрсаткичларини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фотоелектрик батареядан абсорберига иссиқлик тарқалишини ҳисобга олган ҳолда қуёш когенерацион қурилмасининг мақбул параметрларини танлаш ва асослаш имконини берувчи математик модели ишлаб чиқилган;
илк бора, фотоелектрик батарея билан мужассамлашган иссиқлик абсорбер асосида иссиқ сувни иситиш вақтини 10 % гача қисқартириш имконини берувчи автоматлаштирилган назорат қилувчи тизими ишлаб чиқилган;
фотоелектрик иссиқлик модули ва қуёш коллектори асосидаги когенерацион қурилманинг геометрик параметларига бўглиқ ҳолда мақбул иш режимлари ва бак-аккумуляторга етказиб бериладиган фойдали иссиқликни миқдорини аниқлаш имконини берувчи алгоритм ва аппарат-дастурий мажмуаси ишлаб чиқилган;
фотоелектрик батареянинг ҳарорати 30-35 °C оралиғида барқарор бўлишини ҳисобга олган ҳолда иссиқ сув ва электр энергиясини ишлаб чиқариш имконини берувчи когенерацион қурилманинг констуксияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижалариниг жорий қилиниши. Самарадорлиги оширилган когенерацион қуёш қурилмасининг унумдорлигини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
бир вақтнинг ўзида иссиқ сув олиш ва электр энергиясини ишлаб чиқариш имконини берувчи автоматлаштирилган қуёш қурилмаси (ИАП 06090) “Қувасой шиферҳризотил” МЧЖ ҚК маъмурий-маиший биноларини модернизациялашда иссиқлик ва электр таъминоти тизимида қўлланилган (Ўзбекистон Савдо Саноат палатаси Фарғона вилояти ҳудудий бошқармасининг 2024 йил 18 январдаги № 01-АC-25-03 сонли маълумотномаси). Натижада, бинонинг бир иситиш мавсумида тармоқдан истеъмол қилинувчи иссиқлик энергияси сарфини 4-5 % га камайтириш имконини берган.
“Cомсол Мултипҳйсиcс 5.6.” дастури асосида ишлаб чиқилган фотоелектрик батареядан иссиқлик абсорберига иссиқликни ўтказиш имитацион модели “Қувасойтцемент” АЖ маъмурий-маиший биноларини модернизациялашда иссиқлик ва электр таъминоти тизимини ҳисоблашда фойдаланилган (“Қувасойтцемент” АЖ корхонасининг 2022 йил 21 мартдаги № 2/1255-3213-сонли маълумотномаси). Натижада, тизимда фойдаланилаётган электр энергияси сарфини 2-3 % га камайтириш имконини берган.