Адилова Шахноза Рахимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «XX-XXI аср Америка оммавий адабиётида сентиментал ишқий романлар (Нора Робертс ижоди материали асосида)», 10.00.04–Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: 2017.3.PhD/Fil226.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.
Илмий раҳбар: Лиходзиевский Анатолий Степанович,филология фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Халлиева Гулноз Искандаровна, филология фанлари доктори, доцент; Касимова Замира Абдуллаевна,филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Нора Робертс ижодида сентиментал ишқий романчилик жанрининг ривожланиш динамикаси, ғоявий-эстетик хусусияти ва муаллифнинг бадиий маҳоратини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сентиментал ишқий романчилик жанрида оммавий адабиётга хос шакл ва мазмун мутаносиблигининг услубий стандартлари исботланган;
Америка оммавий адабиётида бош сюжет чизиғи бўлган муҳаббат мавзуси бошқа мавзуларни ўзига бўйсундириб ҳал қилувчи роль ўйнаши ва сентиментал ишқий жанрнинг гибрид романчилик белгилари Нора Робертс асарлари мисолида асосланган;
аслият матндаги Нора Робертс бадиий техникаси ва ижтимоий-эстетик тасвир услубининг асар воқеликларида тарангликни сақлаб тура олиши, ўқувчи диққатини қочирмаслиги, унинг ҳис-туйғуларига таъсир эта олиш каби уникал жиҳатлари исботланган;
Нора Робертс романларида типологик ва жанр хусусиятларининг бошқа жанр унсурлари билан синтезлашуви муаллиф ижодий индивидуаллигида намоён бўлиши далилланган;
оммавий адабиётда сентиментал ишқий романларга талаб майдонининг кенглиги, унинг эмоционал-экспрессив жиҳатдан ранг-баранглиги билан ўз қатламидаги асарлардан жиддий фарқланиши, нисбий коммуникатив устунлиги ҳамда фаоллиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Американинг оммавий адабиётида ўзига хос ўрин тутган сентиментал ишқий романчилик жанрини ўрганиш жараёнида олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
сентиментал ишқий роман турлари, жанр учун хос бўлган сюжет, қаҳрамонлар ва асарларда қўлланган конфликт типлари, Нора Робертснинг бадиий маҳорати ва унинг ижодидаги оммавий маданият андозаларининг уйғунлашуви, тили ва услуби билан боғлиқ натижалардан Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейининг «Ўзбекистон ва жаҳон адабиётида умумбашарий мавзулар» номли экспозициясида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 17 апрелдаги 311255-978-сон маълумотномаси). Тақдим этилган хулосалар ва материаллар АҚШ оммавий адабиёти контекстида сентиментал ишқий роман турлари ва улар оммабоплигининг ўзига хос хусусиятларини намойиш этишда асос бўлган;
Америка оммавий адабиётининг сентиментал ишқий романлар оммабоплигининг асослари, Нора Робертс бадиий техникаси ва маҳорати, унинг романларидаги бадиий образлиликнинг конкрет йўллари тўғрисидаги хулосалар «Conversation Club» илмий фаолиятида фойдаланилган (Америка Қўшма Штатлари элчихонасининг 2018 йил 28 мартдаги маълумотномаси). Натижада клуб тингловчиларига Америка халқи маданияти ва адабиётининг бир йўналиши бўлган АҚШ оммавий адабиёти орқали маданиятлараро ўзига хос миллий ва универсал хусусиятларни тўла-тўкис очиб беришга хизмат қилган;
ҳозирги замон бадиий асарларидаги ўзбек миллий менталитетига мос келмайдиган бир қатор ишқий саҳналар тасвирланган натурализмнинг салбий таъсири танқидий таҳлилидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг «Маданият ва маърифат» телеканалидаги «Мезон» туркум телекўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси давлат унитар корхонасининг 2018 йил 11 майдаги 01–16/280-сон маълумотномаси). Тадқиқот материаллари телекўрсатувнинг оммавийлигини ошириш, мумтоз адабиётнинг оммавий адабиётдан фарқли жиҳатлари, миллатнинг умумий маданий савиясига оммавий адабиётнинг таъсирини ёритиб беришга хизмат қилган;
сентиментал ишқий роман жанри билан боғлиқ терминлардан «Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув асосида магистратура ихтисосликлари учун назарий фанлар бўйича инглиз тилида дарсликлар ҳамда ўқув қўлланмалари яратиш ва лингвистик атамалар ўзбек-инглиз-рус тиллари луғатини яратиш» мавзуидаги А-1-209 рақамли давлат амалий гранти лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 7 февралдаги 89-03-608-сон маълумотномаси). Натижада жаҳон адабиёти ва маданияти, уларнинг хилма-хиллиги, миллийлиги ва универсаллигини кўрсатувчи лексикани ифодалашда асос бўлган.
