Эргашева Зиёда Абдурасуловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз мураккаб предлоглари грамматикалашуви ва функсионал-семантик хусусиятлари”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти ихтисослиги (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Fil3414.
Илмий раҳбар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.2019.Fil.83.01.
Расмий оппонентлар: Умурова Гўзал Хотамовна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Юлдашев Акмал Гуламжанович, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз тилида каузал мазмунга эга мураккаб таркибли предлогларни грамматикалашув ҳамда уларнинг функсионал семантик тараққиёт босқичларининг когнитив хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳозирги инглиз тилида мавжуд бўлган мураккаб таркибли предлогларнинг тизимда намоён бўладиган луғавий ва нутқий тузилмалар таркибида фаоллашадиган грамматик хусусиятлари очиб берилиб, уларнинг лингвистик мақоми ёрдамчи сўз туркумига хос эканлиги белгиланган;
каузал маънони ифодаловчи мураккаб предлоглар шаклланишида ушбу бирликларнинг турли синтактик вазифага мослашуви боис грамматикалашув жараёни аналогия ҳодисаси билан узвий муносабатда бўлганлиги исботланган;
мураккаб таркибли предлогларнинг грамматикалашуви тил тизими ривожи жараёнида синтактик қурилмалар таркибида содир бўлган бевосита семантик ўзгаришлар билан боғлиқ эканлиги аниқланиб, бунда юзага келадиган кўчимларнинг асосий сабаби нутқий фаолият субективлиги эканлиги далилланган;
мураккаб предлогларнинг турли матнларда фаоллашув имкониятлари воқеланишини белгиловчи лисоний ва нолисоний омилларни аниқлаш усуллари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз тили мураккаб предлоглари грамматикалашуви ва функсионал семантик хусусиятлари таҳлили асосида:
мавжуд адабиётларни танқидий ўрганиш асосида мураккаб таркибли предлогларнинг луғавий ва грамматик хусусиятлари тавсифланиб, олинган натижалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида бажарилган Темпус Прожеcт 544161- ТЕМПУС-1-2013-1-УКТЕМПУС- ЖПCР Астон Университй ДеТЕЛ “Девелопинг тҳе Теачинг оф Эуропеан ЛангуаГЭС: Модернизинг Лангуаге Теачинг тҳроугҳ тҳе девелопмент оф блендед Мастерс Программес” грант лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023–йил 31 июлдаги 66/02-сон маълумотномаси). Натижада, уларнинг лингвистик мақоми белгиланган;
Мураккаб предлогларнинг грамматикалашуви бевосита семантик ўзгаришлар билан боғлиқ эканлиги аниқланиб, бунда юзага келадиган кўчимларнинг асосий сабаби нутқий фаолият субективлиги эканлиги исботловчи хулосалардан 561624-ЭРР-1-2015-УК-ЭППКА2-CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС + CБҲЕ ИМЕП “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 –31 июлдаги 60/02-сон маълумотномаси). Натижада, уларнинг лингвистик мақоми моҳияти очиб берилганлиги келажакда луғат, ўқув қўлланма, дарслик кабилар яратилишида ва олий таълим тизимида ўқитиладиган грамматика, лексикология, стилистика каби фанларда манба хизматини ўтайди;
мураккаб предлогларнинг нутқда қўлланилиш жараёнида фаоллашуви ва воқеланишини белгилаб берувчи омилларнинг намоён бўлиш ҳолатлари И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникация технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023–йил 31 июлдаги 62/02-сон маълумотномаси), натижада мураккаб предлогларнинг нутқда қўлланилиш жараёнида фаоллашуви ва воқеланишини белгилаб берувчи омилларнинг намоён бўлиш ҳолатлари, инглиз тилидаги мураккаб предлогларнинг семантик-грамматик хусусиятларини ўрганиш орқали тил бирликларининг тилга хос белги  кўрсаткичлари аниқланиб, моҳияти очиб берилиб, ҳалқаро стандартларга мувофиқлаштирилган;
каузал маънони ифодаловчи мураккаб предлоглар шаклланишида грамматикалашув жараёни аналогия ҳодисаси билан узвий муносабатда бўлганлиги, илмий тадқиқотда ишлаб чиқилган материаллар ва илмий-назарий хулосалар Самарқанд вилояти телерадиокомпанияси ҳамкорлигида тайёрланган ҳамда Самарқанд вилояти телерадиокомпанияси томонидан 2023–йил июн ойида эфирга узатилган “Самарқанд садоси” эшиттиришларининг ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясининг 2023–йил 03 августдаги 01-07/261-сон маълумотномаси). Натижада, каузал маънони ифодаловчи мураккаб предлоглар шаклланишида грамматикалашув жараёни аналогия ҳодисаси билан узвий муносабатда бўлганлиги ҳақида маълумотга эга бўлганлар.

Yangiliklarga obuna bo‘lish