Шамсиддинов Ботиржон Нуриддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ёшлар индивидуал хусусиятларида ҳимоя механизмлари намоён бўлишининг ижтимоий-психологик омиллари», 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/P727.
Илмий раҳбар: Сафаев Нуриддин Салихович, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Қодиров Умарали Дўстқобилович, психология фанлари доктори, профессор; Мухторов Эркин Мустафоевич, психология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззаҳ давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ёшлар индивидуал хусусиятларида ҳимоя механизмлари намоён бўлишининг ижтимоий–психологик омиллари шакллашини аниқлашга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
шахснинг ўзи ҳақидаги ижтимоий-психологик тасаввурларида низоли вазиятлардаги хулқ-атвор шаклида пассив позициянинг (низога киришмайман, атрофдагиларнинг ижтимоий-қўллаб-қувватлашини кутаман, дипломатик йўл тутаман) устуворлиги талабада ўзига нисбатан агрессив муносабатни даражавий баҳолашига олиб келаганлиги туфайли индивидуал-типологик хусусиятларга боғлиқ дифференциал фарқларнинг мавжудлиги исботланган;
талабаларда психологик ҳимоя механизмларни ифодаланишига кўра идрок этилган ахборотларни фақат ўзи учун қулай қисмига мувофиқ хулосалар чиқариб, англанмаган хатти-ҳаракатларни оқилона тушунтириш ҳамда “оғриқли ҳолатлар”ни пасайтириш йўлини излашдаги дифференциал фарқлар туфайли “сиқиқб чиқариш”, “рационализациялаш” шахс муҳофаза механизмларида гендер тафовутларнинг мавжудлиги аниқланган;
ёшларнинг индивидуал хусусиятларига кўра интровертларда экстровертларга қараганда ҳиссий барқарорлик, ўз-ўзини назорат қилиш, мулоқот доирасининг торлиги, ички нутқнинг фаоллиги шахслараро муносабатлардаги ҳиссий қулайлик даражасини пасайтирганлиги туфайли талабаларда “регрессия”, “алмаштириш”, “гиперкомпенсация” психологик ҳимоя механизмларининг устувор ҳарактерга эга эканлиги далилланган;
ёшлардаги психологик ҳимоя механизмларини барқарорлашувида шахс томонидан ижтимоий таъсир механизмларини англанилишида унинг ўз-ўзига ва бошқаларга нисбатан эмоционал муносабатини иродавий хусусиятлар билан интегратив намоён бўлиши туфайли индивидуал хусусиятларида усутувор ҳарактерга эга эканлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ёшлар индивидуал хусусиятларида ҳимоя механизмлари намоён бўлишининг ижтимоий–психологик омиллари бўйича эришилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
шахснинг ўзи ҳақидаги ижтимоий-психологик тасаввурларида низоли вазиятлардаги хулқ-атвор шаклида пассив позициянинг (низога киришмайман, атрофдагиларнинг ижтимоий-қўллаб-қувватлашини кутаман, дипломатик йўл тутаман) устуворлигига оид илмий маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-122 буйруғига асосан «ижтимоий психология» модулига киритилган. (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 15-ноябрдаги ПМ-22-м маълумотномаси). Натижада талабада ўзига нисбатан агрессив муносабатни даражавий баҳолашига олиб келаганлиги туфайли индивидуал хусусиятларга боғлиқ дифференциал фарқларнинг мавжудлигини эмпирик тадқиқ этиш таъминланган;
талабаларда психологик ҳимоя механизмларни ифодаланишига кўра идрок этилган ахборотларни фақат ўзи учун қулай қисмига мувофиқ хулосалар чиқариб, англанмаган хатти-ҳаракатларни оқилона тушунтириш ҳамда “оғриқли ҳолатлар”ни пасайтириш йўлини излашдаги дифференциал фарқлар “сиқиқб чиқариш”, “рационализациялаш” доир механизмлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-122 буйруғига асосан «ижтимоий психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 15-ноябрдаги ПМ-22-м маълумотномаси.) Натижада шахс муҳофаза механизмларида гендер тафовутларнинг мавжудлигини илмий тадқиқ этиш имконияти яратилган;
ёшларнинг индивидуал хусусиятларига кўра интровертларда экстровертларга қараганда ҳиссий барқарорлик, ўз-ўзини назорат қилиш, мулоқот доирасининг торлиги, ички нутқнинг фаоллиги шахслараро муносабатлардаги ҳиссий қулайлик даражасини пасайтирганлигига оид илмий маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-122 буйруғига асосан «ижтимоий психология» модулига киритилган. (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-22-м маълумотномаси). Натижада талабаларда “регрессия”, “алмаштириш”, “гиперкомпенсация” психологик ҳимоя механизмларининг устувор ҳарактерга эга эканлигини илмий тадқиқ этиш имконияти яратилган;
ёшлардаги психологик ҳимоя механизмларини барқарорлашувида шахс томонидан ижтимоий таъсир механизмларини англанилишида унинг ўз-ўзига ва бошқаларга нисбатан эмоционал муносабатини иродавий хусусиятлар билан интегратив намоён бўлишига доир маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-122 буйруғига асосан «ижтимоий психология» модулига киритилган. (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 15-ноябрдаги ПМ-22-м маълумотномаси). Натижада индивидуал-типологик хусусиятларида усутувор ҳарактерга эга эканлиги кўрсатиб берилган.
