Назарова Заррина Аллабердиевна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришнинг Pedагогик тизимини такомиллаштириш”, 13.00.01 – Pedагогика назарияси. Pedагогик таълимотлар тарихи (Pedагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/4828.
Илмий раҳбар: Бозорова Муслима Қодировна, Pedагогика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат Pedагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Нукус давлат Pedагогика институти, DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Расмий оппонентлар: Камолов Амангелди Базарбаевич, физика-матемарика фанлари доктори, профессор; Пирниязов Искендер Кудиярович, Pedагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришнинг Pedагогик тизимини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантириш жараёнининг жуфт бирликлардан иборат таркибий компонентлари (қадриятли-мақсадли, мазмунли-ахборотли, ижодий хулқ-атвор, рефлексив-баҳолаш) ҳамда умумкасбий компетенсиялар тизимидаги аҳамияти креативликнинг концептуал асосларининг эмпирик жиҳати барқарорлигига устуворлик бериш орқали аниқлаштирилган;
мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришга йўналтирилган Pedагогик фаолият тузилмаси бошланғич (мотивацион-ундовчи), қуйи (когнитив), ўрта (ижодий лаёқатлилик) ҳамда юқори (креатив тафаккур) каби квалиметрик индикаторларнинг субъектив (қизиқиш, идрок, мулоқот, тасаввур кучи, ўз-ўзини ривожлантириш) ва обектив (ижтимоий буюртма, касбий фаолият, китобхонлик) омиллар билан ички интеграцияси продуктивлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
мактаб ўқувчиларида креатив сифатларни ривожлантириш моделининг методологик компоненти мазкур жараённи амалга оширишнинг тайёрлов, методик, когнитив, амалий-фаолиятли босқичларга идентив тарзда индивидуал ёндашувни персонализациялаш, мустақил малака ошириш жараёнининг синергетик жиҳатини ҳисобга олиш, ижодий имкониятлар кўламини кенгайтириш, ижтимоий тажрибанинг шахсий характер касб этишига эришиш каби тамойилларнинг прагматик хусусияти доминантлигини асослаш орқали такомиллаштирилган;
креатив сифатларни ривожлантиришнинг дидактик тизими креативлик жараёнининг нотенг ва гетерохрон тавсифга эгалигини бевосита ҳисобга олиш асосида репродукция, активизация, интеграция, ижодий шаклланиш босқичларига мувофиқ тарзда когнитив таълим технологиясининг муаммога ва амалиётга ёʻналтирилган вариантларининг ўз-ўзига, ўзининг шахсий “Мен”ига муносабатнинг ўзгариши билан боғлиқлигини асослаш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришнинг Pedагогик тизимини такомиллаштиришга доир тадқиқот натижалари асосида:
мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантириш жараёнининг жуфт бирликлардан иборат таркибий компонентлари ҳамда умумкасбий компетенсиялар тизимидаги аҳамиятини креативликнинг концептуал асосларининг эмпирик жиҳати барқарорлигига устуворлик бериш орқали аниқлаштириш, мактаб ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришга йўналтирилган Pedагогик фаолият тузилмасини бошланғич, қуйи, ўрта ҳамда юқори каби квалиметрик индикаторларнинг субектив ва обектив омиллар билан ички интеграцияси продуктивлигини таъминлаш асосида такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Умумий Pedагогика” номли ўқув қўлланмасини яратишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сон буйруғи, 537167-рақамли гувоҳнома). Натижада бошланғич синф ўқитувчиларида креатив сифатларни ривожлантиришнинг методик тизимини такомиллаштиришга хизмат қилган;
мактаб ўқувчиларида креатив сифатларни ривожлантириш моделининг методологик компоненти мазкур жараённи амалга оширишнинг тайёрлов, методик, когнитив, амалий-фаолиятли босқичларга идентив тарзда индивидуал ёндашувни персонализациялаш, мустақил малака ошириш жараёнининг синергетик жиҳатини ҳисобга олиш, ижодий имкониятлар кўламини кенгайтириш, ижтимоий тажрибанинг шахсий характер касб этишига эришиш каби тамойилларнинг прагматик хусусияти доминантлигини асослаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ФЗ-2020010829 -сонли “Талаба-ёшлар илмий фаолиятини мониторинг қилишнинг дастурий таъминотини яратиш” (2020-2022-йй.) мавзусида амалий лойиҳани ўқитувчиларнинг илмий-креатив фаолиятини ташхислаш, ривожлантириш модели ва технологиясини ишлаб чиқишда илмий методик манба сифатида фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2023 йил 19 сентябрдаги 04/11-5819-сон маълумотномаси). Натижада, умумий ўрта таълим муассасалари ўқитувчиларининг ўқувчиларда ижодий фикрлаш кўникмаларини шакллантириш жараёни самарадорлигини оширишга эришилган;
креатив сифатларни ривожлантиришнинг дидактик тизимини креативлик жараёнининг нотенг ва гетерохрон тавсифга эгалигини бевосита ҳисобга олиш асосида репродукция, активизация, интеграция, ижодий шаклланиш босқичларига мувофиқ тарзда когнитив таълим технологиясининг муаммога ва амалиётга ёʻналтирилган вариантларининг ўз-ўзига, ўзининг шахсий “Мен”ига муносабатнинг ўзгариши билан боғлиқлигини асослаш орқали такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Умумий Pedагогика” номли ўқув қўлланма ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сон буйруғи, 537167-рақамли гувоҳнома). Натижада, бошланғич синф ўқитувчиларида ижодий лаёқатлилик ва эвристик-тадқиқотчилик компетенсияларини ривожлантиришнинг Pedагогик тизимини такомиллаштиришга эришилган.