Абдуллаев Даврон Собировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишидан кейинги чандиқли торайишининг диагностикаси ва жарроҳлик тактикасининг ўзига хос хусусиятлари», 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Tib100.
Илмий раҳбар: Лигай Руслан Ефимович, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази, Dsc.04/30.12.2019.Tib.49.01.
Расмий оппонентлар: Хакимов Мурод Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Абдуллажонов Бахром Рустамович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Абу Али ибн Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳаёт сифатини ҳар томонлама баҳолаш ва натижаларни қиёсий таҳлил қилиш йўли билан қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши билан оғриган беморларни оптимал даволаш тактикасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
коагуляцион некрознинг ривожланиши туфайли кимёвий кислота сабали қизилўнгач ва ошқозоннинг куйиши комбинацияланган шикастланишлар шаклланиши ҳавфи сезиларли даражада юқори эканлиги ва ишқорлар натижасида шикастланиши фонида коликвацион некрози эса қизилўнгачга маҳаллий таъсир билан тавсифланиши аниқланган;
куйишдан кейинги ошқозон шикастланишининг муқобил жарроҳлик даволаш вариантини танлашнинг клиник ва диагностик мезонлари кимёвий куйишнинг давомийлиги ва табиати, беморнинг аҳволининг оғирлиги, чандиқнинг тарқалганлиги ва озиқ-овқат ўтишининг бузилиш даражаси, шунингдек потенциал травматик аралашувларга асосланиб аниқланган;
куйишдан кейинги комбинацияланган шикастланишларида чандиқ жараёнининг тарқалиш даражаси ва оғирлиги объектив баҳолашнинг характерли мезонлари қизилўнгачнинг сезиларли торайишисиз ошқозон стенози клиникасининг тарқалиши, ошқозондан эвакуация қилинмасдан қизилўнгач обструкциясининг тарқалиши ёки бу асоратларнинг эквивалент комбинацияси эканлиги аниқланган;
қизилўнгач ва ошқозоннинг куйишдан кейинги чандиқли стриктураларини миниинвазив ёки жарроҳлик даволаш натижаларининг асосий прогностик омили қизилўнгач обструкцияси ва/ёки ошқозондан эвакуация қилиш даражаси эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кизилўнгач ва ошқозон қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши касалликларининг диагностикаси ва даволаш натижаларини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: кислоталар билан кимёвий куйиш натижасида коагуляцион некроз ривожланиши бўлса, қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма жарахатланиши пайдо бўлишининг потенциал хавфи сезиларли даражада юқори, ишқорларнинг шикастланиши фонида коликация некрози эса қизилўнгачнинг маҳаллий таъсирланиши билан тавсифланади. Хирургик тактикани танлашга дифференциаллашган ёндашув қизилўнгач ва ошқозоннинг куйишдан кейинги чандиқли торайиши бўлган беморларда яқин ва узоқ муддатли даврда юзага келиши мумкин бўлган асоратлар ва хирургик хатолар сонини камайтиришга имкон берди, бу эса хирургик даволашдан кейинги реабилитация, шунингдек, овқатланиш ҳолати ва меҳнат қобилиятини тикланиши тезроқ бўлишини исботлади. Бу академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 04 сентябрдаги 838 сонли буйруқ), Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.02.2024 йилдаги 09-сонли ва У.Холмуратов номидаги Республика кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 24/7-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил “08” июлдаги 02/42-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: кимёвий куйишдан кейинги вақт, қизилўнгач ва ошқозоннинг чандиқли торайишларининг табиати, уларнинг узунлиги ва торайиш жараёнининг хусусиятлари тўғрисида олинган маълумотларга асосланиб қизилўнгач ва ошқозоннинг ўтказувчанлигидаги тўсиқларни бартараф этишга имкон берувчи оптимал хирургик тактика ишлаб чиқилди, бу беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилади ва беморларнинг тез ижтимоий реабилитациясига ёрдам берди. Иқтисодий самарадорлиги: қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши билан беморларда қизилўнгачнинг анатомик ўзгаришларининг тузилиши ва хусусиятлари тўғрисида олинган маълумотлар асосида турли умумий ва ўзига хос асоратларни ривожланишининг асосий хавф омилларини эрта аниқлаш ҳисобига ҳар бир бемор учун 3 миллион 600 минг сўм тежаб қолинди. Бунда тежамкорлик 3600000 сўмни (9800000 сўм (ушбу патологик ҳолатларда қўлланиладиган усуллардан фойдаланган ҳолда умумий сумма)) - 6200000 сўмни (таклиф этилаётган усул бўйича диагностика суммаси) = 3600000 сўмни (“Академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ” ДМ прейскурантига кўра) ташкил этади. Хулоса: Қизилўнгач тутилиши ва ошқозон эвакуациясининг бузилиши клиник кўринишидаги устунликка қараб куйишдан кейинги қўшма торайиши билан оғриган беморларни тақсимлаш мезонлари аниқланди, бу эса ҳар бир бемор учун 3600000 сўмни тежаш имконини берди, бу эса йиллик иқтисодий кўрсаткични келтириб чиқарди. 36000000 сўм (ҳар бири 10 нафар бемор учун). Йиллик бюджет маблағлари ҳисобидан 10 миллион 800 минг сўм, бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан 25 миллион 200 минг сўм маблағ иқтисод қилинди.
иккинчи илмий янгилик: кимёвий куйишнинг давомийлиги ва табиати, беморнинг аҳволининг оғирлиги, чандиқланиш жараёнининг даражаси, озиқ-овқат ўтишининг бузилиши ва ошқозоннинг куйишдан кейинги қўшма шикастланишлари, шунингдек хирургик амалиётларнинг потенциал травматик табиати учун оптимал хирургик даволаш вариантини танлашнинг клиник ва диагностик мезонлари аниқланиб, академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 04 сентябрдаги 838 сонли буйруқ), Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.02.2024 йилдаги 09-сонли ва У.Холмуратов номидаги Республика кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 24/7-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил “08” июлдаги 02/42-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: асоратлар сонини камайтириш, даволаниш ва ташхис қўйиш вақтини сезиларли даражада қисқартириши мумкин, тўғри танланган даволаш тактикаси орқали кераксиз молиявий харажатларни йўқ қилади, бу касалликнинг умумий натижасига ижобий таъсир қилади, иқтисодий харажатларни камайтиради. даволаш ва беморларнинг тиббий-ижтимоий ҳолатини яхшилайди. Иқтисодий самарадорлиги: қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши бўлган беморларда хиругик тактикани дифференциал танлашдан фойдаланиш ушбу патология билан оғриган беморларни даволаш харажатларини камайтириши имкониятини берди. Таклиф этилаётган усуллар беморнинг касалхонада ётиш муддатини ва такрорий бужлаш курсларини қисқартириш натижасида 1 беморда ўртача 4200000 сўм тежашга олиб келади, хусусан: бу патологияда одатда 16000000 сўм сарфланади; Таклиф этилган даволаш усулларини қўллаш натижасида ўртача умумий харажатлар 12800000 сўмгача камайтирилди; ((одатда ушбу патология учун сарфланадиган ўртача умумий харажатлар) 16000000 сўм (“Академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ” ДМ прейскурантига кўра) - (таклиф этилган усуллардан фойдаланган ҳолда тўғри танланган даволаш тактикаси натижасида янги хирургик амалиётларни жорий этиш натижасида ўртача умумий харажатлар) 12800000 сўм = 4200000 сўм тежалади)) (“Академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ” ДМ прейскурантига кўра). Хулоса: қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши билан дифференциал хирургик тактикани қўллаш натижасида ҳар бир бемор учун 4200000 сўм маблағни тежаш мумкин бўлди. Амалиёт ўтқизилган 10 нафар бемор учун бу иқтисодий тежамкорлик йилига 42000000 сўмни ташкил этди. Йиллик бюджет ҳисобидан 12 миллион 600 минг сўм, бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан 29 миллион 400 минг сўм маблағ иқтисод қилинди.
учинчи илмий янгилик: қизилўнгач ва ошқозоннинг куйишдан кейинги қўшма чандиқли торайиши билан оғриган беморларга ихтисослаштирилган жарроҳлик ёрдамини кўрсатишнинг ишлаб чиқилган алгоритми қизилўнгач ўтқазувчанлигини тиклаш ва ошқозондан овқатни эвакуация қилиш босқичларини аниқлаш имконини берди ва академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 4 сентябрдаги 838 сонли буйруқ), Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.02.2024 йилдаги 09-сонли ва У.Холмуратов номидаги Республика кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 24/7-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил “08” июлдаги 02/42-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайишини даволашда кам инвазив амалиётлардан фойдаланиш қизилўнгачнинг торайиши кенгайтиришга ва мураккаб реконструктив операциялардан қочишга, шунингдек реабилитация даврини ва беморнинг касалхонада стационар ётиб даволаниш муддатини қисқартиришга ва шунга мос равишда даволаш самарадорлиги оширишга имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: қизилўнгачнинг чандиқли торайишини кенгайтиришнинг кам инвазив усулларидан фойдаланиш қизилўнгачда мураккаб реконструктив операцияларни талаб қиладиган беморлар сонини камайтириш имконини берди, бу эса ҳар бир бемор учун жами маблағни 3435000 сўмга тежаш имконини берди. Кам инвазив амалиётлардан фойдаланиш даволанишнинг умумий харажатларини камайтиради; қизилўнгач торайишларининг хирургик йўл билан даволашнинг мавжуд турларидан фойдаланиш натижасида таклиф этилаётган усуллар асосидаги чора-тадбирлар натижасида харажатлар 9485000 сўмни ташкил этади, бу харажатлар миқдори 6050000 сўмни ташкил этади (“Академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ” ДМ прейскурантига кўра). Янги такомиллаштирилган хирургик тактиканинг жорий этилиши ҳар бир беморга 3435000 сўм маблағни тежаш имконини беради Хулоса: очиқ интервенциялар билан биргаликда кам инвазив технологияларни жорий этиш ҳар бир беморга 3435000 сўм, 7 беморга йилига 25045000 сўм (бюджет маблағлари ҳисобидан 10305000 сўм, бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан 14740000 сўм) тежаш имконини берди (“Академик В.Вохидов номидаги РИХИАТМ” ДМ прейскурантига кўра).
тўртинчи илмий янгилик: қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши бўлган беморларда оптимал хирургик тактикани танлашга дифференциал ёндашув, амалиётлардан кейинги асоратлар сонини камайтиришга, шунингдек, узоқ муддатли даврда кам инвазив даволаш усулларидан сўнг дисфагия қайталаниш частотасини камайтиришга имкон берди, бу визуал-аналогли текширув шкаласи (ВАШ), ҳаёт индексининг халқаро ихтисослаштирилган сўровномаси «Gastrointestinal Quality of Life Index» (GIQLI) ва «Gastrointestinal Symptom Rating Scale» (GSRS) сўровномаси билан тасдиқланиб, академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 04 сентябрдаги 838 сонли буйруқ), Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.02.2024 йилдаги 09-сонли ва У.Холмуратов номидаги Республика кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 24/7-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил “08” июлдаги 02/42-сонли йиғилиш баённомаси). Ижтимоий самарадорлиги: ишлаб чиқилган алгоритм клиник белгиларда қизилўнгач торайиши ва/ёки ошқозон эвакуациясининг бузилишининг устунлигига асосланади ва локализация бўйича кам инвазив ва хирургик усулларнинг босқичлари, қизилўнгач ва ошқозоннинг чандиқли торайишлари ҳажми ва даражаси, куйиш касаллиги босқичи ва беморларнинг соматик ҳолатининг оғирлигига қараб қизилўнгач ва ошқозоннинг қўшма куйишдан кейинги чандиқли торайиши бўлган беморлар учун зарур бўлган индувидуал хирургик тактикани аниқ белгилаш усулларни аниқлаш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: қизилўнгач обструкцияси ёки ошқозон эвакуациясининг бузилишига қараб дифференциал ёндашувни қўллаш хирургик даволаш натижаларини яхшилади, асоратлар сонини камайтирди ва умумий пери- ва операциядан кейинги даврни қисқартирди. Юқоридаги кўрсаткичлар бўйича қуйидаги иқтисодий натижаларга эришилди: 1 беморнинг касалхонада бўлган даврининг иқтисодий кўрсаткичи, ушбу тоифадаги беморларни даволашга оқилона ёндашиш натижасида интенсив терапия давомийлиги, ўртача сационарда ётиш давомийлиги муддати ва асоратлар сонининг камайиши ҳисобига қўшимча харажатлар 3700000 сўмга камайтирилди. Хулоса: қизилўнгач пластикасининг такомиллаштирилган босқичларини жорий этиш натижасида 29600000 сўм маблағ тежалди. Бу йиллик бюджетдан 11 миллион 100 минг сўм, бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан 18 миллион 500 минг сўм маблағни тежаш имконини берди.