Зиёдуллаев Мақсуд Махмудовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тажрибада алкоголдан заҳарланишда юракнинг морфологик хусусиятлари ва уни алиментар коррекция қилиш», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib2366.
Илмий раҳбар: Илясов Азиз Саидмуродович, биология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Миршарапов Уткур Миршарапович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Қахоров Зафар Абдурахмонович, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ош давлат университети (Қирғизистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: тажриба ҳайвонларининг постнатал ривожланиш даврида этанолнинг юракка таъсири натижасида юзага келадиган морфофункционал ўзгаришларни аниқлаш ва бу ўзгаришларни алиментар коррекция қилиш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тажриба шароитида оқ зотсиз каламушларнинг постнатал онтогенез даврида юракнинг конуссимон, эллиптик, шарсимон шаклининг аъзо узунлиги ва кенглигига боғлиқлиги, шунингдек, этил спиртининг юракка таьсири натижасида юракнинг конуссимон шакли камайиши, эллиптик, шарсимон шакли ортиши, оғирлик индекси камайиши ва ҳажм индекси ошиши исботланган;
илк бор тажрибада зайтун мойи таьсирида алкоголдан зарарланган юрак тузилмаларининг қисман қайта тикланиши, зайтун таркибидаги биологик фаол моддалар таьсир қилишнинг самарадорлиги организмнинг ривожланиш даврига боғлиқлиги асосланган;
этанолнинг организмга таьсири натижасида юрак камералари деворининг барча қаватларидаги морфологик ўзгаришлар, шунингдек, миокард қаватида морфо-функционал ўзгаришлар кузатилиб, кардиомиоцитларнинг ёғли дистрофияси, атрофияси ва ҳужайралар орасига бириктирувчи тўқимани ўсиши мушак ҳужайраларининг тузилиши, функционал жиҳатдан декомпенсация даврга ўтишига, камералар деворининг ингичкалашиб, бўшлиғи кенгайиб, эксцентрик гипертрофияни юзага келтириши исботланган;
 тажриба шароитида олти ойлик даврда тажриба хайвонлар юрагининг эхокардиографиясида этанолдан заҳарланиш натижасида юрак қисқаришлари сонининг ошиши ва қон ҳайдаш ҳажмининг камайиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тажрибада алкоголдан заҳарланишда юракнинг морфологик хусусиятлари ва уни алиментар коррекция қилиш йўли бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: тажриба шароитида оқ зотсиз каламушларнинг постнатал онтогенез даврида юракнинг конуссимон, эллиптик, шарсимон шаклининг аъзо узунлиги ва кенглигига боғлиқлиги, шунингдек, этил спиртининг юракка таьсири натижасида юракнинг конуссимон шакли камайиши, эллиптик, шарсимон шакли ортиши, оғирлик индекси камайиши ва ҳажм индекси ошиши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 7 декабрда 8н-р/1440-сон билан тасдиқланган «Организм постнатал ривожланиш даврида юракнинг ўсиш ва ривожланиш динамикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Жондор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2777-2-35-ТБ/2024-сон ҳамда Қоракўл туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2177-2-37-ТБ/2024-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 50/77-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: юрак қон-томир касалликларини эрта ташхислашда, асоратларни камайтиришга, аҳолини юрак нуқсонлари тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига, тиббиёт ходимларининг юрак нуқсонлари ва уларнинг самарали ташхислаш усуллари, ҳамда юрак қон - томир касалликларини профилактикаси ва даволаш кўникмаларини шакллантириш орқали тиббий самарадорликни ошириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул аҳоли ўртасида юрак нуқсони бўйича ногиронлик гуруҳига эга беморлар сонини қисқартириш ва уларга сарфланадиган бюджет маблағларини тежаш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини беради;
иккинчи илмий янгилик: илк бор тажрибада зайтун мойи таьсирида алкоголдан зарарланган юрак тузилмаларининг қисман қайта тикланиши, зайтун таркибидаги биологик фаол моддалар таьсир қилишнинг самарадорлиги организмнинг ривожланиш даврига боғлиқлиги асосланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 7 декабрда 8н-р/1440-сон билан тасдиқланган «Организм постнатал ривожланиш даврида юракнинг ўсиш ва ривожланиш динамикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Жондор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2777-2-35-ТБ/2024-сон ҳамда Қоракўл туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2177-2-37-ТБ/2024-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 50/77-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: юрак қон-томир касалликларини эрта ташхислашда, асоратларни камайтиришга, аҳолини юрак нуқсонлари тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига, тиббиёт ходимларининг юрак нуқсонлари ва уларнинг самарали ташхислаш усуллари, ҳамда юрак қон - томир касалликларини профилактикаси ва даволаш кўникмаларини шакллантириш орқали тиббий самарадорликни ошириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул аҳоли ўртасида юрак нуқсони бўйича ногиронлик гуруҳига эга беморлар сонини қисқартириш ва уларга сарфланадиган бюджет маблағларини тежаш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини беради;
учинчи илмий янгилик: этанолнинг организмга таьсири натижасида юрак камералари деворининг барча қаватларидаги морфологик ўзгаришлар, шунингдек, миокард қаватида морфо-функционал ўзгаришлар кузатилиб, кардиомиоцитларнинг ёғли дистрофияси, атрофияси ва ҳужайралар орасига бириктирувчи тўқимани ўсиши мушак ҳужайраларининг тузилиши, функционал жиҳатдан декомпенсация даврга ўтишига, камералар деворининг ингичкалашиб, бўшлиғи кенгайиб, эксцентрик гипертрофияни юзага келтириши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 7 декабрда 8н-р/1440-сон билан тасдиқланган «Организм постнатал ривожланиш даврида юракнинг ўсиш ва ривожланиш динамикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Жондор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2777-2-35-ТБ/2024-сон ҳамда Қоракўл туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2177-2-37-ТБ/2024-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 50/77-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: юрак қон-томир касалликларини эрта ташхислашда, асоратларни камайтиришга, аҳолини юрак нуқсонлари тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига, тиббиёт ходимларининг юрак нуқсонлари ва уларнинг самарали ташхислаш усуллари, ҳамда юрак қон - томир касалликларини профилактикаси ва даволаш кўникмаларини шакллантириш орқали тиббий самарадорликни ошириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул аҳоли ўртасида юрак нуқсони бўйича ногиронлик гуруҳига эга беморлар сонини қисқартириш ва уларга сарфланадиган бюджет маблағларини тежаш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини беради;
тўртинчи илмий янгилик: тажриба шароитида олти ойлик даврда тажриба хайвонлар юрагининг эхокардиографиясида этанолдан заҳарланиш натижасида юрак қисқаришлари сонининг ошиши ва қон ҳайдаш ҳажмининг камайиши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 7 декабрда 8н-р/1440-сон билан тасдиқланган «Организм постнатал ривожланиш даврида юракнинг ўсиш ва ривожланиш динамикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Жондор туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2777-2-35-ТБ/2024-сон ҳамда Қоракўл туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.07.2024 йилдаги 2177-2-37-ТБ/2024-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 50/77-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: юрак қон-томир касалликларини эрта ташхислашда, асоратларни камайтиришга, аҳолини юрак нуқсонлари тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига, тиббиёт ходимларининг юрак нуқсонлари ва уларнинг самарали ташхислаш усуллари, ҳамда юрак қон - томир касалликларини профилактикаси ва даволаш кўникмаларини шакллантириш орқали тиббий самарадорликни ошириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилган усул аҳоли ўртасида юрак нуқсони бўйича ногиронлик гуруҳига эга беморлар сонини қисқартириш ва уларга сарфланадиган бюджет маблағларини тежаш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини беради.