Ҳамроев Умид Муҳаммадовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Мол-мулк солиғи бўйича солиққа тортиладиган базани кенгайтиришда солиқ маъмуриятчилигини такомиллаштириш масалалари», 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Iqt2015
Илмий раҳбар: Гадоев Эркин Файзиевич, иқтисод фанлар номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Қўзиева Наргиза Рамазоновна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Бабажонов Давронбек Жумамуратович, и.ф.ф. доктори (PhD)
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мол-мулк солиғи базасини кенгайтиришда солиқ маъмуриятчилигини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юридик шахслар учун базавий солиқ ставкасини белгиланган объектларга нисбатан пасайтирилган 0,4 фоизли даражасини 0,5 фоизга индексация қилиш орқали маҳаллий бюджет даромадлар базасини кенгайтириш ҳамда корхоналар молиявий мустақиллигини мустаҳкамлаш асосланган;
мол-мулк солиғини ҳисоблашда бино ва иншоотлар бўйича солиққа тортиладиган базаси (линияли объектлар ва тугалланмаган қурилиш объектлари бундан мустасно) объектлари 1 кв. метр учун ҳудудлар кесимида мутлақ миқдорда белгиланган минимал қийматдан паст бўлмаган миқдорлар белгилаш таклифи асосланган;
мол-мулкларни солиққа тортишда ягона ёндашув сифатида тадбиркорлик субъектларига ижарага берилган ва тадбиркорлик фаолиятида фойдаланаётган нотурар жой мулк объектларига юридик шахслар учун белгиланган мол-мулк солиғининг 1,5 фоизли солиқ ставкасини қўллаш таклифи асосланган;
норматив муддатда қурилиши тугалланмаган яшаш учун мўлжалланмаган объектларга нисбатан солиқ ставкасини 3 фоиз миқдорида белгилаш асосида юридик шахсларнинг мол-мулкига нисбатан оширилган солиқ ставкалари орқали таъсирчан чоралар қўлланилиши мумкин бўлган объектларни солиққа тортиш тартибини сақлаб қолиш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мол-мулк солиғи бўйича солиққа тортиладиган базани кенгайтиришда солиқ маъмуриятчилигини такомиллаштириш масалалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юридик шахслар учун базавий солиқ ставкасини белгиланган объектларга нисбатан пасайтирилган 0,4 фоизли даражасини 0,5 фоизга индексация қилиш орқали маҳаллий бюджет даромадлар базасини кенгайтириш ҳамда корхоналар молиявий мустақиллигини мустаҳкамлаш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2021 йил 29 декабрдаги ЎРҚ-741-сонли Қонуни асосида 415-модданинг тўртинчи қисмига ўзгартириш киритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 21 майдаги 16/1-49497-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида маҳаллий бюджет даромадларидаги мол-мулк солиғи тушум ва молиявий мустақиллигини ошириш имкони яратилиб, мол-мулк солиғи бўйича 257 та корхона бўйича ҳисобланган солиқлар 64,3 млрд. сўмга ошган;
мол-мулк солиғини ҳисоблашда бино ва иншоотлар бўйича солиққа тортиладиган базаси (линияли объектлар ва тугалланмаган қурилиш объектлари бундан мустасно) объектлари 1 кв. метр учун ҳудудлар кесимида мутлақ миқдорда белгиланган минимал қийматдан паст бўлмаган миқдорлар белгилаш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2021 йил 29 декабрдаги ЎРҚ-741-сонли Қонуни 412-модданинг биринчи қисмида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 21 майдаги 16/1-49497-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида республика бўйича 2022 йил жами 68 809 та солиқ тўловчиларга 2 786,1 млрд.сўм (2021 йилда 64 542 та, 1 670,6 млрд сўм) юридик шахслардан мол-мулк солиқлари ҳисобланган ва маҳаллий бюджетларга қўшимча солиқ тушишига имкон яратилган;
норматив муддатда қурилиши тугалланмаган яшаш учун мўлжалланмаган объектларга нисбатан солиқ ставкасини 3 фоиз миқдорида белгилаш асосида юридик шахсларнинг мол-мулкига нисбатан оширилган солиқ ставкалари орқали таъсирчан чоралар қўлланилиши мумкин бўлган объектларни солиққа тортиш тартибини сақлаб қолиш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2021 йил 29 декабрдаги ЎРҚ-741-сонли Қонуни билан 422-модданинг бешинчи қисмида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 21 майдаги 16/1-49497-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида 2022 йил ва 2023 йилнинг 1 июнь ҳолатига оширилган ставкаларда 3,1 трлн.сўм солиқлар ҳисобланган ҳолда қўшимча солиқлар тушиши имкони яратилган;
мол-мулкларни солиққа тортишда ягона ёндашув сифатида тадбиркорлик субъектларига ижарага берилган ва тадбиркорлик фаолиятида фойдаланаётган нотурар жой мулк объектларига юридик шахслар учун белгиланган мол-мулк солиғининг 1,5 фоизли солиқ ставкасини қўллаш таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2023 йил 28 декабрдаги ЎРҚ-891-сонли Қонуни 420-модданинг иккинчи қисмида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 21 майдаги 16/1-49497-сон маълумотнома).Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида 2024 йилда жисмоний шахсларга тегишли бўлган 6 234,8 гектарлик 305302 та нотурар объектларга 1 062 млрд сўмлик (2023 йилда 272 млрд сўм бўлган) мол-мулк солиғи ундирилиши белгиланган.