Абдураззоқова Мамура Нематжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қанд жўхори (соргҳум саcчаратум Перс) поясидан шарбат олиш, асалари учун озуқа тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.17 – Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Т2360.
Илмий раҳбар: Азизов Актам Шарипович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.  
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Наманган муҳандислик-технология институти, Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик-технология институти, PhD.03/31.03.2023.Т.66.05.
Расмий оппонентлар: Маматов Шерзод Машрабжанович, техника фанлари доктори, профессор; Дадамирзаев Музаффар Ҳабибуллаевич, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қанд жўхори (Соргҳум саcчаратум Перс) поясидан шарбат олиш ва асалари учун озуқа тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қанд жўхори поясини пресслаб шарбат олиш ва поя сиқмаси таркибидаги қолдиқ углеводларни сувда экстракциялаб ажратиш жараёнларининг асосуй қонуниятлари аниқланган;
қанд жўхори пояси шарбатини шаффофлантириш ва биополимерларни гидролизлаш босқичлари ҳамда жараённинг асосий кўрсаткичлари асосланган;
қанд жўхори шарбатини буғлатиб қуюлтириш жараёнида технологик параметрлар: шарбатни қиздириш ҳарорати 45÷50 оC, қурилмадаги ишчи босим 94 кПа да қуюлтирилган шарбат таркибидаги қуруқ моддалар консентрацияси 48±2 % гача ортиши аниқланган;
қуюлтирилган қанд жўхори шарбатининг кимёвий таркиби ва физик хосса кўрсаткичлари: зичлиги 1,08÷1,2 кг/см3 ва қовушқоқлиги 6÷9 Па*с аниқланган;
қуюлтирилган қанд жўхори шарбатидан асалари озуқаси тайёрлашнинг илмий асосланган меъёрлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қанд жўхори (Соргҳум саcчаратум Перс) поясидан шарбат олиш ва асалари учун озуқа тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қанд жўхори поясидан қуюлтирилган шарбат олиш технологияси Тошкент вилояти Зангиота тумани Озуқа экинлари илмий-тажриба станциясида амалиётга жорий этилган (“Ўзбекистон асаларичилари уюшмаси”нинг 2023 йил 22 ноябрдаги 150-11-сон маълумотномаси). Натижада, қанд жўхорининг учта нави поясидан қуруқ модда миқдори 20÷23 % бўлган шарбат олиниб, ферментлаш ва шаффофлантириб буғлатиш йўли билан 50 % ли қанд жўхори сиропи тайёрлаш имконияти яратилган;
қуюлтирилган қанд жўхори шарбати ва анъанавий озуқа - шакар қиёми аралашмаси асосида асалари оилалари учун озуқа тайёрлаш технологияси Тошкент вилояти Охангарон тумани ва Наманган вилояти Янгиқўрғон тумани асаларичилик хўжаликларида амалиётга жорий этилган (“Ўзбекистон асаларичилари уюшмаси”нинг 2023 йил 22 ноябрдаги 150-11-сон маълумотномаси). Натижада, кеч куз ва эрта баҳор ойларида тавсия этилган озуқа билан боқилган асалари оиласи асалида, анъанавий озуқа берилган ҳолатда олинган асалга нисбатан, диастаза сонини (амилолитик ферментлар фаоллигини) 1,69 марта орттириш, асал таркибидаги заифланган шакарнинг массавий улушини 0,25 % га ошириш ва асалдаги намликнинг массавий улушини 7,9 % га камайтириш имконини берган.