Рахимов Афзалбек Қудрат ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фискал сиёсатнинг экологик йўналтирилган механизмларини ишлаб чиқиш”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Iqt3270.
Илмий раҳбар: Сабиров Мирза Қиличбаевич, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, PhD, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жўраев Абдуғаффор Сафарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Элмирзаев Самариддин Эшқувватович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бизнес ва тадбиркорлик олий мактаби.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон Республикасида яшил иқтисодиётга ўтиш шароитида экологик йўналтирилган фискал ислоҳотларни амалга ошириш имкониятини баҳолаш бўйича таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ объектини қазиб олиш, бирламчи ишлов бериш, қайта ишлаш ва транспортда ташишнинг бутун технологик цикли доирасида юзага келадиган технологик йўқотишларни ҳисобга олган ҳолда аниқланиш таклиф этилган;
электромобил ва уларнинг бутловчи қисмларини ишлаб чиқаришни, уларга сервис хизматини кўрсатишни, улар учун зарур хом ашё, материаллар, ускуналар ва технологик жиҳозлар импортини рағбатлантириш мақсадида утилизация йиғими, божхона божи ва қўшилган қиймат солиғидан озод этиш таклиф этилган;
республикада ишлаб чиқариладиган ва ички бозорда сотиладиган электромобилларни сотиб олиш учун жисмоний шахсларга имтиёзли кредитлар берилишини давлат бюджети маблағлари ҳисобидан компенсациялаш таклиф этилган;
электромобилларни қувватлантириш станцияларини мулк солиғидан, улар жойлашган ер участкаларини ер солиғидан, шунингдек, бундай хизматларни кўрсатишдан олинадиган даромадларни фойда солиғи ва айланмадан солиқдан озод қилиш таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фискал сиёсатнинг экологик йўналтирилган механизмларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ объектини қазиб олиш, бирламчи ишлов бериш, қайта ишлаш ва транспортда ташишнинг бутун технологик цикли доирасида юзага келадиган технологик йўқотишларни ҳисобга олган ҳолда аниқланиш таклифи “Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-741-сон қонунига киритилиб, Солиқ кодексининг тегишли моддалари таҳрир қилинган (Молия вазирлигининг 2022 йил 2 ноябрдаги 06/04-01-01-37/3826-сонли маълумотномаси). Натижада, ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ солиш объектини аниқлаштиришда муҳим илмий-амалий асос бўлиб хизмат қилган;
электромобил ва уларнинг бутловчи қисмларини ишлаб чиқаришни, уларга сервис хизматини кўрсатишни, улар учун зарур хом ашё, материаллар, ускуналар ва технологик жиҳозлар импортини рағбатлантириш мақсадида утилизация йиғими, божхона божи ва қўшилган қиймат солиғидан озод этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 19 декабрда қабул қилинган “Электромобиллар ишлаб чиқаришни ташкил этишни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-443-сонли қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитаси Йирик солиқ тўловчилар бўйича ҳудудлараро солиқ инспексиясининг 2024 йил 7 февралдаги 33/20-07411-сонли далолатномаси). Натижада, ёнилғи асосида ишлайдиган двигателли автотранспорт воситаларидан ҳавога чиқариб ташланадиган карбонат ангидрид (CО₂), азот оксиди (НОХ), углеводород (CХҲЙ), карбон моноксит (CО) бирикмаларидан иборат заҳарли ва кансероген моддалар эмиссиясини кескин қисқартириш орқали атмосфера ифлосланишини олдини олишга хизмат қилади;
республикада ишлаб чиқариладиган ва ички бозорда сотиладиган электромобилларни сотиб олиш учун жисмоний шахсларга имтиёзли кредитлар берилишини давлат бюджети маблағлари ҳисобидан компенсациялаш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 19 декабрда қабул қилинган “Электромобиллар ишлаб чиқаришни ташкил этишни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-443-сонли қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитаси Йирик солиқ тўловчилар бўйича ҳудудлараро солиқ инспексиясининг 2024 йил 7 февралдаги 33/20-07411-сонли далолатномаси). Натижада, Ўзбекистонда «яшил» иқтисодиётга ўтишни жадаллаштириш, электромобиллардан фойдаланишни оммалаштириш ва шу орқали ёнилғи асосида ишлайдиган двигателли автотранспорт воситаларидан ҳавога чиқариб ташланадиган заҳарли моддалар эмиссиясини қисқартириш хизмат қилади;
электромобилларни қувватлантириш станцияларини мулк солиғидан, улар жойлашган ер участкаларини ер солиғидан, шунингдек, бундай хизматларни кўрсатишдан олинадиган даромадларни фойда солиғи ва айланмадан солиқдан озод қилиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 19 декабрда қабул қилинган “Электромобиллардан фойдаланиш инфратузилмасини кенгайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-444-сонли Қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитаси Йирик солиқ тўловчилар бўйича ҳудудлараро солиқ инспексиясининг 2024 йил 7 февралдаги 33/20-07411-сонли далолатномаси). Натижада, электромобилларни қувватлантириш станциялари тармоғи яратилишини рағбатлантириш ва ривожлантиришга хизмат қилади.