Эргашев Ғиёсжон Жўраевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.  
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи: “Математик моделлаштириш ёрдамида Си(Ли)-детекторларини тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш”, 01.04.10 – Яримўтказгичлар физикаси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т4074.
Илмий раҳбар: Тургунов Нозимжон Абдиманнопович, физика-математика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги Яримўтказгичлар физикаси ва микроелектроника илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги Яримўтказгичлар физикаси ва микроелектроника илмий-тадқиқот институти, DSc.03/30.12.2019.FM/T.01.12
Расмий оппонентлар: Рахматов Ахмад Зайнитдинович, техника фанлари доктори, профессор; Мамадалиева Лола Камилжановна, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади математик моделлаштириш ёрдамида Си(Ли)- детекторларини тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш ҳамда уларнинг электрофизик хусусиятларини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Си(Ли) асосидаги детекторларнинг кимёвий емирилиш технологик жараёнларини рақамли математик моделлаштириш асосида амалга ошириш натижасида сиртидаги мавжуд нуқсонлар, анъанавий кимёвий емирилиш жараёнига нисбатан 25 % га камайиши сканерловчи электрон микроскопия усули ёрдамида аниқланган;
илк бор Си(Ли) детекторларини тайёрлашда кремнийга литий ионларини диффузия қилиш жараёни 420 °C ҳароратда, 60 секунд вақт ичида амалга оширилганда литий ионларининг 300 мкм чуқурликда бир хил тақсимланишига эришилиши аниқланган;
диффузия ва дрейф технологияси бўйича п-и-н структура асосида катта ўлчамдаги Си(Ли) детекторини тайёрлаш жараёнига математик моделлаштиришдан фойдаланиб диффузия жараёни учун 420 °C ва дрейф жараёни учун эса 88 °C оптимал ҳарорат эканлиги аниқланган;
катта ўлчамли Си(Ли) детекторларнинг волт-ампер характеристикалари бўйича олинган компютер-математик моделлаштириш асосидаги назарий ҳисобларга асосланган натижалар ҳамда амалий тажрибалар асосида олинган натижалари ўзаро таққосланганда уларнинг ўртача қийматларидаги оғишлар орасидаги тафовут 0,1917 %  ни ташкил этиши аниқланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Катта диаметрли кремний монокристаллари асосида яримўтказгичли ядровий нурланишларни қайд қилувчи икки координатли-сезувчан детекторлар ишлаб чиқиш технологиясини ва уларнинг функсионал характеристикаларини математик моделлаштириш орқали аниқлаш асосида:
кремний асосида катта ўлчамли ядровий нурланишларни қайд қилувчи икки координатли – сезувчан детекторларнинг функсионал характеристикаларини кенгайтириш имкониятларини аниқлангани; монокристалл кремний асосида яримўтказгичли ядровий нурланишларни қайд қилувчи икки координатли – сезувчан детекторларнинг технологик жараёнларини мукаммаллаштириш усуллари ишлаб чиқилгани; диффузия ва дрейф технологияси буйича п-и-н-структура асосида катта ўлчамдаги Си(Ли) детекторларини тайёрлаш жараёни математик моделлаштириш ёрдамида амалга оширилиши, шунингдек диффузия жараёни учун 420 °C ва дрейф жараёни учун эса 88 °C оптимал ҳарорат танлаб олиниши; тайёрланган катта ўлчамли Си(Ли) детекторларнинг электрофизик ва радиометрик катталиклари математик моделлаштириш асосида таққослаш орқали амалий ва назарий натижалар орасидаги тавофут 0,23 % ни ташкил этганлиги «ФОТОН» акциядорлик жамиятида юқори сезгир п-и-н-структуралар олишда қўлланилган (“Ўзелтехсаноат” акциядорлик компаниясининг 2024-йил 10 январдаги № 04-3/37-сонли маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш кремний асосида катта ўлчамли (диаметри 110-120 мм) яримўтказгичли ядровий нурланишларни қайд қилувчи детекторларнинг функсионал характеристикаларини кенгайтириш имконларини аниқлаш; монокристалл кремний пластинасида кимёвий емирилиш жараёнида математик моделдан фойдаланилган ҳолда 25 % гача нуқсонларни камайтириш; диффузия ва дрейф жараёнларида литий ионларини бир хил тақсимланиш усулини ишлаб чиқиш ва уларнинг электрофизик ва радиометрик катталикларини оптималлаштириш имконини берган;
яримўтказгичли детекторларнинг кимёвий емирилиш технологик жараёнларини рақамли математик моделлаштириш билан бирга амалга ошириб Си(Ли) нуқсонларини бартараф этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2024-йил 22 февралдаги №2/1255-424–сонли маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш кремний пластинасидаги нуқсонларни бартараф этишда ананавий кимёвий емирилиш жараёнига нисбатан 25 фоизгача камайтиришга имкон берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish