Ражабова Шафоат Гафуровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Хром, марганец ва молибденли Зн55Ал қотишмаларининг оксидланиш кинетикаси ва анод ўзгаришлари», 02.00.04 - Физик кимё (кимё фанлари).
Илмий раҳбар: Обидов Зиёдулло Раҳматович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Хўжанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.К.01.03.
Расмий оппонентлар: Акбаров Хамдам Икромович, кимё фанлари доктори, профессор; Гуро Виталий Павлович, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: хром, марганец ва молибденли Зн55Ал қотишмаларининг оксидланиш кинетикасини ва турли муҳитларда анод ўзгаришларини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Зн55Ал қотишмасини хром ва молибден билан легирланганда унинг оксидланиш кинетикасининг ҳақиқий тезлиги 10-4 кг∙м-2∙с-1 га пасайиши аниқланган;
Зн55Ал қотишмасига 0.01÷1.0% марганец қо'шилиши оксидланиш кинетикасининг ошишига олиб келган, бу оксидланиш жараёнига самарасиз таъсир қилишини аниқланган;
оксидланиш жараёнининг фаоллашув энергияси қотишмаларнинг таркибига, ҳароратга ва оксидланиш вақтига қараб фарқ қилиши аниқланган;
Зн55Ал-Cр(Мн, Мо) тизимли қаттиқ қотишмаларнинг оксидланиш кинетикаси гиперболик бог'лиқликка эгалиги исботланган;
Зн55Ал-Cр(Мн, Мо) тизимли қотишмаларини оксидланиш жараёнида оддий оксидлар Ал2О3, ЗнО, Cр2О3, Мн2О3, МнО, Мо2О3 ва мураккаб таркибли ЗнАл2О4, Ал2О3∙Cр2О3, Ал2О3∙Мн2О3 ва ЗнАл2О4 шпинеллар ҳосил бўлиши аниқланган;
0.01÷0.1% оралиғидаги Cр, Мо металларини Зн55Ал қотишмасига қўшилиши, унинг кучли электролитлар ҲCл, НаCл, НаОҲ эритмаларида анод хусусиятларини 2-3 марта яхшилаши аниқланган;
Зн55Ал-Cр ва Зн55Ал-Мо қотишмаларининг анод характеристикалари электрод потенциаллари мусбат қийматлар соҳасига силжиганлиги аниқланган;
хром ва молибденли Зн55Ал қотишмаларининг электрокимёвий коррозия тезлиги пҲ муҳитнинг ошиши билан сезиларли даражада камайиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Синтез қилинган Зн55Ал-Cр(Мн,Мо) қотишмаларининг  ишлаб чиқаришга қўллаш натижалар асосида:
Душанбе шаҳридаги “Қоргохи машинасози” давлат унитар корхонаси ишлаб чиқаришига Ст3, Ст45 ва Ст65 углеродли поʻлатлардан ясалган деталлар юзасига Зн55Ал-Cр(Мн,Мо) қотишмаларидан ҳимоя қопламаларини қоʻллаш технологияси жорий этилди (Вазорати саноат ва текҳнологияҳои янгии Жумҳурии Тожикистон №15-900 аз 20.04.2023). Чидамлиликни ошириш ва эҳтиёт қисмларнинг хизмат қилиш муддатини узайтириш натижасида йилига 840 долларлик самарага эришилган;
қотишма Зн-Ал қотишмаларининг зич қатлами билан по'лат сими новдаларининг бир хил қопламаси Душанбе шаҳридаги "Нокили ТАЛКо" МЧЖ корхонасида амалга ошириш учун қабул қилинди (Тожикистон Республикаси Саноат ва янги технологиялар вазирлигининг апрелдаги 15-898-сонли гувоҳномаси). 20, 2023 йил). Ҳимоя қопламасидан фойдаланишнинг иқтисодий самараси маҳсулотларнинг 1 м2 ҳимояланган юзаси учун 27 АҚШ долларини ташкил этган;
Зн55Ал-Cр (Мн,Мо) анодик қотишмаларидан ҳимоя қопламалар ёрдамида машина механизмларининг ишчи юзаларини (Ст3, Ст45 ва Ст65 по'латларидан) металлургик қайта ишлаш технологияси “Қоргохи машинасози” давлат унитар корхонаси ишлаб чиқаришига жорий этилди. Душанбе (Маълумотномаси Вазирлиги Саноат ва Техналогиялари Жумҳурии Тожикистон № 15-901, 20 апрел 2023). Ишқаланадиган қисмларнинг чидамлилигини ошириш ва маҳсулотларнинг хизмат қилиш муддатини узайтириш натижасида йилига 905 долларлик самарага эришилди.