Асранов Абдурасул Хошимжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Олий таълим тизимида бухгалтерия ҳисоби ва назоратини такомиллаштириш», 08.00.08 – Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйҳатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Iqt2232.
Илмий раҳбар: Ибрагимов Абдугапур Каримович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Абдусаломова Нодира Баходировна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Машарипов Озод Алимович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: «Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти» миллий тадқиқот университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим тизими фаолиятида бухгалтерия ҳисоби ва назорати методологиясини такомиллаштиришга оид илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олий таълим муассасаларида стипендия олувчилар билан ҳисоб-китобларда 174/1 - “Академик стипендия олувчилар ҳисоб-китоблар”, 174/2 - “Ижтимоий стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар”, 174/3 - “Махсус стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар”, 174/4 - “Номдор стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар” субсчётлари ёрдамида стипендия олувчилар ҳисоби юритилишини такомиллаштириш таклифи асосланган;
талабалар билан ҳисоб-китоблар ҳисобини юритишда 178 - “Талабалар билан бошқа ҳисоб-китоблар” ишчи счётини очиш ҳамда 178/1 - “Модуль кредит бўйича ҳисоб-китоблар”, 178/2 - “Талабалар турар жойи тўловлари бўйича ҳисоб-китоблар” субсчётларини қўллаш асосида талабалар билан тўлов-контрактдан ташқари маблағлар ҳисоби такомиллаштирилган;
бюджетдан ташқари маблағларни ҳисобга олишда 263 - “Инновацион жамғармаси маблағлари бўйича даромадлар” счётини қўллаш орқали инновацион фаолиятдан олинадиган даромадлар ҳисобини такомиллаштириш таклифи асосланган;
кредит-модуль тизимида талабанинг фанлардан қарздорлиги бўйича ҳисоб-китоблар, уни тўланиши ҳолатига оид счётларни таҳлил қилиш, тўлов-шартнома счётига кредит-модулга оид қарздорлиги бўйича тўловлар ҳамда тизимни ривожлантириш жамғармаси счётида ҳисобни олиб бориш имконини берувчи талабалар билан кредит-модуль ҳисобини бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича даромадлар 262(102401)-счётида юритиш орқали такомиллаштириш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Олий таълим тизими фаолиятида бухгалтерия ҳисоби ва назорати методологиясини такомиллаштиришга оид ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
олий таълим муассасаларида стипендия олувчилар билан ҳисоб-китобларда 174/1 - “Академик стипендия олувчилар ҳисоб-китоблар”, 174/2 - “Ижтимоий стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар”, 174/3 - “Махсус стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар”, 174/4 - “Номдор стипендия олувчилар билан ҳисоб-китоблар” субсчётлари ёрдамида стипендия олувчилар ҳисоби юритилишини такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги олий таълим муассасалари (ТошДАУ, Андижон ҚХАИ, Термиз АИРИ, Қорақалпоғистон ҚХАИ), Андижон давлат тиббиёт институти, Андижон давлат педагогика институти, Андижон машинасозлик институти томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 29-майдаги 4/17-4/3-1437-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг жорий этилиши олий таълим муассасаларида бухгалтерия ҳисобини юритишда ҳисоб сиёсатини ишчи счётлар режаси таркиби, ҳисоб регистрларини юритиш ва унинг ахборот имкониятларининг оширилиши натижасида ҳисоб сиёсатини тез ва тежамли тузиш имконияти соддалашган ва олий таълим муассасалари томонидан амалга ошириладиган молиявий ҳисоботларни тузиш имкони яхшиланган;
талабалар билан ҳисоб-китоблар ҳисобини юритишда 178 - “Талабалар билан бошқа ҳисоб-китоблар” ишчи счётини очиш ҳамда 178/1 - “Модуль кредит бўйича ҳисоб-китоблар”, 178/2 - “Талабалар турар жойи тўловлари бўйича ҳисоб-китоблар” субсчётларини қўллаш асосида талабалар билан тўлов-контрактдан ташқари маблағлар ҳисобини такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги олий таълим муассасалари (ТошДАУ, Андижон ҚХАИ, Термиз АИРИ, Қорақалпоғистон ҚХАИ), Андижон давлат тиббиёт институти, Андижон давлат педагогика институти, Андижон машинасозлик институти томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 29-майдаги 4/17-4/3-1437-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида 178 - “Талабалар билан бошқа ҳисоб-китоблар” ишчи счёт киритиш ҳамда 178/1- “Кредит-модул бўйича ҳисоб-китоблар” ва 178/2- “Талабалар турар жойи тўловлари бўйича ҳисоб-китоблар” счётларини амалий қўллаш талабалар тўлов-шартномадан ташқари бошқа маблағлари тўғрисидаги ҳисоб-китоблари УзАСБО дастурида фойдаланиш имконияти яратилиб, кредит модуль тизими бўйича бўлган қарздорлик ҳамда талабалардан фанларни қайта ўзлаштириш бўйича тушган маблағлар ҳисоби назоратга олинган, бу талабалар турар жойи тўловлар ҳисобини юритилиши, яъни талабалар учун ҳисобланиши лозим бўлган маблағлар ҳисоби ва назоратини такомиллаштириш имконини берган;
бюджетдан ташқари маблағларни ҳисобга олишда 263 - “Инновацион жамғармаси маблағлари бўйича даромадлар” счётини қўллаш орқали инновацион фаолиятдан олинадиган даромадлар ҳисобини такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги олий таълим муассасалари (ТошДАУ, АндижонҚХАИ, ТермизАИРИ, Қорақалпоғистон ҚХАИ), Андижон давлат тиббиёт институти, Андижон давлат педагогика институти, Андижон машинасозлик институти томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 29-майдаги 4/17-4/3-1437-сон маълумотномаси). Натижада олий таълим муассасаларида инновацион фаолиятдан олинадиган даромадларни ҳисобга олишни такомиллаштиришда 263-“Бюджет ташкилотларини ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича бошқа даромадлар” номли ишчи счётини қўллаш илмий ва инновацион фаолият билан боғлиқ барча маблағлар ҳар бир кафедраларнинг даромадлар ва харажатлар ҳисобини алоҳида синтетик счётда юритилиши, маълумотларнинг аниқлигини, шаффофлигини таъминлаши асосланган;
кредит-модуль тизимида талабанинг фанлардан қарздорлиги бўйича ҳисоб-китоблар, уни тўланиши ҳолатига оид счётларни таҳлил қилиш, тўлов-шартнома счётига кредит-модулга оид қарздорлиги бўйича тўловлар ҳамда тизимни ривожлантириш жамғармаси счётида ҳисобни олиб бориш имконини берувчи талабалар билан кредит-модуль ҳисобини бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича даромадлар 262-счётида юритиш орқали такомиллаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги олий таълим муассасалари (ТошДАУ, Андижон ҚХАИ, Термиз АИРИ, Қорақолпоғистон ҚХАИ), Андижон давлат тиббиёт институти, Андижон давлат педагогика институти, Андижон машинасозлик институти томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 29-майдаги 4/17-4/3-1437-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида олий таълим муассасаларида даромадлар ва харажатларни шаклланиши ва амалга оширилишида бухгалтерия ҳисоби ва назоратини такомиллаштириш тизими орқали бухгалтерия хизмати истеъмолчиларини сифатли ахборот олиш имконини яратилиб, давлат маблағларининг тежамлилиги ортган.