Данияров Эркин Суюновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси химояси хакида эълон
I. Умумий маьлумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоги номи): ”Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюкси диагностикаси ва даволаш алгоритми”, 14.00.35-Болалар хирургияси (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси руйхатга олинган ракам: В2О21.2.PhD/Tib2005.
Илмий рахбар: Шамсиев Жамшид Азаматович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарган муассаса номи: Самарканд давлат тиббиёт университети.
РЖ фаолият курсатаётган муассаса номи, ИК раками: Самарканд давлат тиббиёт университети, DSc.04/30.12.2019. Tib. 102.01.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Юсуфжон Махмудович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ибодов Хабибулло, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Козон давлат тиббёт академияси.
Диссертация йуналиши: назарий ва амалий ахамиятга молик.
II. Тадкикотнинг максади минимал инвазив усуллар ёрдамида диагностика ва даволаш алгоритмларни оптималлаштириш орқали болаларда қовуқ - сийдик найи рефлюксни даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадкикотнинг илмий янгилиги:
қовук-сийдик найи рефлюксининг болалардаги асосий: тана ҳароратининг ошиши, лейкоцитурия, пешоб чиқариш вақтида қорин ва бел соҳасидаги оғриқлар, ачишиш каби клиник белгилари аниқланган;
қовук-сийдик найи рефлюксини анъанавий очиқ жарроҳлик усуллари билан даволашда цистит ва пиелонефритнинг зўрайиши (21,9%), анастомозит ривожланиши (9,3%), Льето учбурчагидан қон кетиши (6,25%) ва рецидивларнинг ривожланиши (6,25%) каби асоратларни учраш частотаси аниқланган;
илк бор замонавий диагностика ва минимал инвазив эндоурологик технологиялар асосида болаларда қовук-сийдик найи рефлюкси диагностикаси ва даволаш усуллари такомиллаштирилган;
болаларда қовук-сийдик найи рефлюкси кам инвазив эндоурологик технологияларни қўллаш орқали даволанганда ушбу усулнинг самарадорлиги 93,6% ни ташкил этганлиги аниқланган.
IV. Тадкикот натижаларининг жорий килиниши.
Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюкси диагностикаси ва даволаш алгоритми бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: қовуқ-сийдик найи рефлюксининг (ҚСР) болалардаги асосий: тана ҳароратининг ошиши, лейкоцитурия, пешоб чиқариш вақтида қорин ва бел соҳасидаги оғриқлар, ачишиш каби клиник белгилар аниқланганлиги ва улар бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 августда 60-сон билан тасдиқланган «Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюкси клиникаси ва диагностикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф СамДТУ ихтисослашган болалар хирургик клиникаси урология бўлими бўйича 28.01.2024 йилдаги 2024-сон ҳамда Хоразм вилоят кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази болалар хирургияси бўлими бўйича 01.07.2024 йилдаги 144-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 июлдаги 4-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: 9 ёшгача бўлган беморлар учун характерли симптомлар мажмуаси: лейкоцитурия (92,8%), тана хароратининг кўтарилиши (88,0%), пиелонефрит хуружлари (82,0%), сийиш пайтида қорин ва бел оғриғи (57,8%), 10 ёшдан ошган болаларда лейкоцитурия ҳам асосан намоён бўлди (96,3%), аммо клиник кўринишларнинг кейинги триадаси тескари тартибда содир бўлди. Шундай қилиб, 10 ёшдан ошган болаларда, ёш болалардан фарқли ўлароқ, сийиш пайтида қорин ва бел оғриғи иккинчи ўринда (77,8%), сўнгра пиелонефрит хуружлари (74,1%) ва тана ҳароратининг кўтарилиши (66,7%) холатлари кузатилди. Бу касалликнинг умумий клиник кўринишлари ёш болалар учун кўпроқ хос эканлигини кўрсатади. Иқтисодий самарадорлиги: назорат гуруҳида қовук-сийдик найи рефлюксини даволашда ҳар бир бемор учун ўртача харажат 9,7 минг сўмни ташкил этади, асосий гуруҳда эса бу кўрсаткич кескин пасайиб, 4,3 минг сўмни ташкил этди. Яъни асосий гуруҳда қовук-сийдик найи рефлюксини даволашнинг тавсия этилган эндоскопик усулидан фойдаланиш қовук-сийдик найи рефлюксини даволаш харажатларини камайтиришга имкон берди, битта беморга 2,1 марта. Шу билан бирга, асосий гуруҳда иқтисодий самарадорлик коэффициенти 86,0% ни ташкил этди, бу назорат гуруҳига қараганда 3,2 баравар самаралироқ эканлиги асосланди;
иккинчи илмий янгилик: қовук-сийдик найи рефлюксини анъанавий очиқ жарроҳлик усуллари билан даволашда цистит ва пиелонефритнинг зўрайиши (21,9%), анастомозит ривожланиши (9,3%), Льето учбурчагидан қон кетиши (6,25%) ва рецидивларнинг ривожланиши (6,25%) каби асоратларни учраш частотаси аниқланганлиги ва улар бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 августда 59-сон билан тасдиқланган «Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюксини инновацион даволаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф СамДТУ ихтисослашган болалар хирургик клиникаси урология бўлими бўйича 28.01.2024 йилдаги 2024-сон ҳамда Хоразм вилоят кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази болалар хирургияси бўлими бўйича 01.07.2024 йилдаги 144-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 июлдаги 4-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болаларда қовук-сийдик найи рефлюксини битта эндоскопик даволашдан сўнг, самарадорлик 85,9% ни ташкил этди, шундан 70,5% да рефлюкснинг тўлиқ бартараф қилишга эришилди ва рефлюкс даражасининг III дан I гача (11,5%) ва IV дан II гача пасайиши (3,9%) беморларнинг 15,4% да қайд етилган. Умуман олганда, такрорий даволаш ҳисобига олган ҳолда эндоскопик даволаш самарадорлиги 93,6% ни ташкил етди. Болаларда қовук-сийдик найи рефлюксининг клиник кўринишларининг батафсил тавсифи берилган, юзага келиши мумкин бўлган асоратлар хавфи олдини олинади ва камаяди. Иқтисодий самарадорлиги: назорат гуруҳида қовук-сийдик найи рефлюксини даволашда ҳар бир бемор учун ўртача харажат 9,7 минг сўмни ташкил этади, асосий гуруҳда эса бу кўрсаткич кескин пасайиб, 4,3 минг сўмни ташкил этди. Яъни асосий гуруҳда қовук-сийдик найи рефлюксини даволашнинг тавсия этилган эндоскопик усулидан фойдаланиш қовук-сийдик найи рефлюксини даволаш харажатларини камайтиришга имкон берди, битта беморга 2,1 марта. Шу билан бирга, асосий гуруҳда иқтисодий самарадорлик коеффициенти 86,0% ни ташкил этди, бу назорат гуруҳига қараганда 3,2 баравар самаралироқ (26,6%);
учинчи илмий янгилик: илк бор замонавий диагностика ва минимал инвазив эндоурологик технологиялар асосида болаларда қовук сийдик найи рефлюкси диагностикаси ва даволаш усуллари такомиллаштирилганлиги ва улар бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 августда 59-сон билан тасдиқланган «Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюксини инновацион даволаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф СамДТУ ихтисослашган болалар хирургик клиникаси урология бўлими бўйича 28.01.2024 йилдаги 2024-сон ҳамда Хоразм вилоят кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази болалар хирургияси бўлими бўйича 01.07.2024 йилдаги 144-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 июлдаги 4-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: замонавий диагностик ва минимал инвазив эндоурологик технологиялар асосида болаларда қовук-сийдик найи рефлюкси диагностикаси ва даволашнинг ишлаб чиқилган алгоритмлари жарроҳлик травматизмни минималлаштириш, операциялар давомийлигини 51,7 ±3,4 дан 15,1±3,1 гача, касалхонада қолиш муддатини 16,7 ± 3,3 дан 5,2±1,2 гача, жарроҳлик травматизмини камайтириш имконини берди ва иқтисодий самарадорлик коеффициенти 26,6% дан 86,0% гача. Иқтисодий самарадорлиги: назорат гуруҳида қовук-сийдик найи рефлюксини даволашда ҳар бир бемор учун ўртача харажат 9,7 минг сўмни ташкил этади, асосий гуруҳда эса бу кўрсаткич кескин пасайиб, 4,3 минг сўмни ташкил этди. Яъни асосий гуруҳда қовук-сийдик найи рефлюксини даволашнинг тавсия этилган эндоскопик усулидан фойдаланиш қовук-сийдик найи рефлюксини даволаш харажатларини камайтиришга имкон берди, битта беморга 2,1 марта. Шу билан бирга, асосий гуруҳда иқтисодий самарадорлик коеффициенти 86,0% ни ташкил этди;
тўртинчи илмий янгилик: болаларда қовук-сийдик найи рефлюкси кам инвазив эндоурологик технологияларни қўллаш орқали даволанганда ушбу усулнинг самарадорлиги 93,6% ни ташкил этганлиги аниқланганлиги ва улар бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 августда 59-сон билан тасдиқланган «Боларда қовуқ-сийдик найи рефлюксини инновацион даволаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф СамДТУ ихтисослашган болалар хирургик клиникаси урология бўлими бўйича 28.01.2024 йилдаги 2024-сон ҳамда Хоразм вилоят кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази болалар хирургияси бўлими бўйича 01.07.2024 йилдаги 144-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 июлдаги 4-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: қовук-сийдик найи рефлюксининг ташхиси ва даволаш алгоритмлари ишлаб чиқилди, операция жараёнини минималлаштириш, операция давомийлигини 57,5±2,87 минутдан 17,3±1,16 минутга, госпитализация муддатини 16,7±3,3 кундан 5,2±1,2 кунга қисқартириш, узоқ муддатли самарани 65,6% дан 78,2% га кўпайтириш, салбий натижаларни 18,8% дан 6,4% га камайтириш, даволаш самарадорлигини 81,8% дан 93,6% га ошириш ва иқтисодий самарадорлик коэффициентни 26,6% дан 86% га ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: қовук-сийдик найи рефлюксини назорат гурухида даволашда бир беморга ўртача харажатлар 9 миллион 700 минг сўмни ташкил этса, асосий гурухда бу кўрсаткич кескин камайиб, 4 миллион 300 минг сўмга тушган. Демак, таклиф этилган эндоскопик даволаш усули асосий гурухда бир беморга бўлган харажатларни 2,1 баробар қисқартириш имконини берди. Шу билан бирга, иқтисодий самарадорлик коэффициенти асосий гурухда 86%ни ташкил қилди, бу назорат гурухидагидан (26,6%) 3,2 баробар юқори ҳисобланади.