Ташева Севара Равшановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасаларида қўшма таълим дастурлари доирасида таълим сифатини бошқариш”, 13.00.07 – Таълимда менежмент (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Ped6907.
Илмий раҳбар: Шарипов Конгратбай Авезимбетович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2020.I.16.02.
Расмий оппонентлар: Химматалиев Дўстназар Омонович, педагогика фанлари доктори, профессор; Раҳмонқулова Наргиза Ходжиакбаровна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим муассасаларининг қўшма таълим дастурлари асосида таълим сифатини бошқариш механизмини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
халқаро дастурларни ўзлаштиришда билингвал компетентлик муҳим воситалардан бири эканлигига кўра қўшма таълим дастурларининг менежменти доирасида «тил иммерсияси» ва «таълим паттерни» каби янги атамаларни илмий-амалий муомалага киритишнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
қўшма таълим сифати назоратининг амалдаги тартибига кўра (халқаро бўлим, илмий бўлим, ўқув бўлими ва б.), ўқув ва қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш ва трансформациясига кўра муқобил дастурий таъминотни шакллантириш ва мониторинг сифатини оширишга кўра қўшма таълим дастури амалиётини ўқув бўлими бошқарувида ташкил қилишнинг самарали эканлиги асосланган;
қўшма таълим дастурлари доирасида таълим сифатини бошқариш механизмига янги мослашув элементи киритилган бўлиб, ушбу элементнинг Ўзбекистонда жорий қилинаётган ва жорий қилиниши режалаштирилаётган қўшма таълим дастурларини маҳаллий таълим стандартлари, жумладан, Давлат таълим стандартларига мослаштириш жараёнининг таълим сифати ижобий динамикасига ҳисса қўшиши асосланган;
қўшма таълим дастурлари ва мазкур дастурларни олий таълим тизимида бошқариш самарадорлигини оширишда педагогик ўлчовларга кўра талабалар сонини асос сифатида қабул қилиш ва олий таълим муассасининг марказий бошқарув тузилмасида “Қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш” бўлимини ташкил қилишнинг мақсадга мувофиқлиги асослаб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олий таълим муассасаларида қўшма таълим дастурлари доирасида таълим сифатини бошқариш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
халқаро дастурларни ўзлаштиришда билингвал компетентлик муҳим воситалардан бири эканлигини инобатга олган ҳолда қўшма таълим дастурларининг менежменти доирасида «тил иммерсияси» ва «таълим паттерни» каби янги атамаларни илмий-амалий муомалага киритишнинг мақсадга мувофиқлиги бўйича таклиф Тошкент давлат иқтисодиёт университетининг «Қўшма таълим дастурлари доирасида таълим сифати бошқарувини Ўзбекистон шароитида оптималлаштириш» мавзусидаги методик кўрсатмалар таркибига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 31-июлдаги 04/14-2144-сон маълумотномаси). Таклиф олий ўқув юртларидаги қўшма таълим дастурларига асосланган таълим жараёнини ташкиллаштириш ҳамда уларнинг менежменти доирасида мос тушунчаларни амалда қўллаш ва иш фаолиятини такомиллаштиришга услубий жиҳатдан хизмат қилган;
қўшма таълим сифати назоратининг амалдаги тартибига кўра (халқаро бўлим, илмий бўлим, ўқув бўлими ва б.) ҳамда ўқув ва қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш ва трансформациясига кўра, муқобил дастурий таъминотни шакллантириш, мониторинг сифатини оширишга кўра ҚТД амалиётини ўқув бўлими бошқарувида ташкил қилиш бўйича таклиф Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йил 6-июлдаги 421-сон “Ўзбекистон Республикаси ва хорижий ҳамкор олий таълим ташкилотларининг қўшма таълим дастурлари асосида таълим фаолиятини ташкил этиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги қарорини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 31-июлдаги 04/14-2144-сон маълумотномаси). Ушбу илмий таклиф миллий ва хорижий ҳамкор олий таълим ташкилотларининг қўшма таълим дастурлари сифати ва самарадорлигини оширишга, қўшма таълим дастурларини миллий Давлат таълим стандартларига мослаштириш орқали таълим жараёнини такомиллаштиришга муайян даражада хизмат қилган;
олий таълим муассасаларидаги қўшма таълим дастурларининг таълим сифатини бошқариш бўйича фаолиятни олиб бориш, жумладан, ўқув ва қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш ва трансформациясига кўра муқобил дастурий таъминотни шакллантириш ва мониторинг сифатини оширишга кўра, қўшма таълим дастури амалиётини ўқув бўлими бошқарувида ташкил қилишнинг самарадорлигининг илмий асосланганлиги Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг ташкилий тузилмасида қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш фаолияти билан шуғулланувчи 2 та янги штат элементи ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 31-июлдаги 04/14-2144-сон маълумотномаси). Натижада вазирлигининг ташкилий тузилмасини такомиллаштиришга эришилган;
қўшма таълим дастурлари ва мазкур дастурларни олий таълим тизимида бошқариш самарадорлигини оширишда педагогик ўлчовларга кўра талабалар сонини асос сифатида қабул қилиш ва олий таълим марказий бошқарув тузилмасида “Қўшма таълим дастурларини бошқариш” бўлимини ташкил қилишнинг мақсадга мувофиқлиги бўйича таклиф Тошкент давлат иқтисодиёт университетининг академик бошқарув тузилмасида алоҳида бўлим кўринишида “Қўшма таълим дастурларини мувофиқлаштириш“ бўлимини ташкил қилишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йил 31 июлдаги 04/14-2144-сон маълумотномаси). Таклиф қўшма таълим дастурлари бўйича амалга оширилаётган тадбирларни мувофиқлаштириш даражасини ошириш, унга кўра фаолият самарадорлиги ва бошқарув қарорлари натижадорлигини таъминлашга муайян даражада хизмат қилган.