Мухторов Эркин Мустафоевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Врач касбий маҳоратини ривожлантиришининг психологик механизмлари” 19.00.03 - Инсон касбий фаолияти психологияси (касб психологияси) (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.DSc/P25.
Илмий маслаҳатчи: Бегматов Абдуладжан Сераджидинович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Psi.72.06.
Расмий оппонентлар: Ибодуллаев Зарифбой Ражабович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Жабборов Хазрат Хусейнович, психология фанлари доктори (DSc), доцент; Уразбаева Дилбар Абдуллаевна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
    Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади врач касбий маҳоратини ривожлантиришнинг психологик механизмларини аниқлаш орқали зарур тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
амалиётчи врачлар касбий маҳоратининг ривожланганлик даражасини баҳолашда бемор ва ҳамкасблар билан мулоқотдаги масъулиятлиликнинг, тиббий-экстремал ҳолатларда муаммога оргинал ечим топишдаги фикрнинг чуқурлиги, мослашувчанлиги, мустақиллигининг, “врач-бемор”, “врач-беморнинг яқинлари” муносабатлари диадасидаги ўзаро тушуниш ва тушунтиришнинг беғаразлик тамойилига асосланганлигини ҳисобга олиш муҳимлиги туфайли шахсдаги касбий фаолият билан боғлиқ “хулқий”, “креатив”, “когнитивлик”, “алтруизм”, “ижтимоий адаптация” каби профессионал аттитюдларнинг устувор намоён бўлиши муҳим мезон эканлиги асосланган;
врачлар касбий маҳоратининг намоён бўлишида “врач-мижоз-мижознинг яқинлари” муносабатларида бир-бирининг кечинмаларини аутент баҳолаш, идрок этишни акс эттирувчи эмпатиянинг рационал ва ҳиссий каналини, лингвистик, шахслараро ва шахс ички оламига йўналганлик билан боғлиқ интеллектни тиббий мулоқотдаги профессионал деонтологияга симбиоз ифодаланиши туфайли шахснинг эмоционал хусусиятлари ва интеллект типлари устувор характерга эга эканлиги далилланган;
врач-бемор ўртасида оптимал комплаенснинг шаклланиши инсонлар ва вазиятни тушунишнинг алтруизмга, эмоционал барқарорликнинг касбий маҳоратни хулқий, когнитив, ижтимоий адаптасион сифатларига уйғун ҳолда профессионал мулоқотда устувор намоён бўлиши туфайли социал коммуникатив компетентликнинг интеграл хусусиятларига боғлиқ экани исботланган;
врачлардаги касбий маҳоратнинг ривожланганлигини баҳолашда “бемор-шифокор”, “шифокор-шифокор” муносабатларидаги дисфунксионал тўсиқларни енгиб ўтишни ифодаловчи конструктив коммуникатив сифатлар эмоционал барқарорлик таъсирида ижтимоий тафаккурни фаоллашиши алтруистик қарашларни намоён қилганлиги туфайли тиббий вазиятлардаги коммуникатив компетентлик, ижтимоий персепсия, рефлекция шахсга таъсир этувчи муҳим “профессионал-психологик предикторлар” эканлиги исботланган;
врачларда касбий маҳоратни ривожлантириш модели профессионал тушунчаларни англаш, тиббий вазиятдаги мулоқот ва шахслараро муносабатлардаги идентификациянинг касбий кўникмалар негизида шаклланиши “врач имиджини”намоён бўлишида устувор ҳарактерга эга эканлиги туфайли, коррексион-адаптив босқичдаги “когнитив бошқарувчанлик”, “адаптацион”, “эмоционал”, “хулқий” компонентларни уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Врач касбий маҳоратини ривожлантиришининг психологик механизмлари юзасидан ўтказилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
амалиётчи врачлар касбий маҳоратининг ривожланганлик даражасини баҳолашда бемор ва ҳамкасблар билан мулоқотдаги масъулиятлиликнинг, тиббий-экстремал ҳолатларда муаммога оргинал ечим топишдаги фикрнинг чуқурлиги, мослашувчанлиги, мустақиллигининг, “врач-бемор”, “врач-беморнинг яқинлари” муносабатлари диадасидаги ўзаро тушуниш ва тушунтиришнинг беғаразлик тамойилига асосланганлигини ҳисобга олиш муҳимлиги туфайли шахсдаги касбий фаолият билан боғлиқ “хулқий”, “креатив”, “когнитивлик”, “алтруизм”, “ижтимоий адаптация” каби профессионал аттитюдларнинг устувор намоён бўлиши муҳим мезон эканлиги асосланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-124-сон буйруғи билан “Мулоқот психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-124 а-сон маълумотномаси). Натижада амалиётчи врачлар касбий маҳоратининг ривожланганлик даражасини баҳолаш мезонларини аниқлаш имконияти яратилган;
врачлар касбий маҳоратининг намоён бўлишида “врач-мижоз-мижознинг яқинлари” муносабатларида бир-бирининг кечинмаларини аутент баҳолаш, идрок этишни акс эттирувчи эмпатиянинг рационал ва  ҳиссий каналини, лингвистик, шахслараро ва шахс ички оламига йўналганлик билан боғлиқ интеллектни тиббий мулоқотдаги профессионал деонтологияга симбиоз ифодаланиши туфайли шахснинг эмоционал хусусиятлари ва интеллект типлари устувор характерга эга эканлиги далилланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-124-сон буйруғи билан “Касб психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-124а-сон маълумотномаси). Натижада врачлар касбий маҳоратини намоён бўлишида шахснинг эмоционал хусусиятлари ва интеллект типлари таъсирини очиб бериш имконияти яратилган;
врач-бемор ўртасида оптимал комплаенснинг шаклланиши инсонлар ва вазиятни тушунишнинг алтруизмга,  эмоционал барқарорликнинг касбий маҳоратни хулқий, когнитив, ижтимоий адаптасион сифатларига уйғун ҳолда профессионал мулоқотда устувор намоён бўлиши туфайли социал коммуникатив компетентликнинг интеграл хусусиятларига боғлиқ экани исботланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-124-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-124а-сон маълумотномаси). Натижада врач-бемор ўртасида оптимал комплаенснинг шаклланишига таъсир этувчи психологик хусусиятлари аниқлаштирилган;
врачлардаги касбий маҳоратнинг ривожланганлигини баҳолашда “бемор-шифокор”, “шифокор-шифокор” муносабатларидаги дисфунксионал тўсиқларарни енгиб ўтишни ифодаловчи конструктив коммуникатив сифатлар эмоционал барқарорлик таъсирида ижтимоий тафаккурни фаоллашиши алтруистик қарашларни намоён қилганлиги туфайли тиббий вазиятлардаги коммуникатив компетентлик, ижтимоий персепсия, рефлекция шахсга таъсир этувчи муҳим “профессионал-психологик предикторлар” эканлиги исботланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-124-сон буйруғи билан “Мулоқот психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-124а-сон маълумотномаси). Натижада врачлардаги касбий маҳорат ривожланганлигини баҳолашда социал-коммуникатив компетентликнинг таъсирини тадқиқ этиш ус'ҳун психодиагностик методикалар тизимлаштирилган;
врачларда касбий маҳоратни ривожлантириш модели профессионал тушунчаларни англаш, тиббий вазиятдаги мулоқот ва шахслараро муносабатлардаги идентификациянинг касбий кўникмалар негизида шаклланиши “врач имиджини”намоён бўлишида устувор ҳарактерга эга эканлиги туфайли, коррексион-адаптив босқичдаги “когнитив бошқарувчанлик”, “адаптацион”, “эмоционал”, “хулқий” компонентларни уйғунлаштириш асосида такомилаштирилганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-124-сон буйруғи билан “Мулоқот психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-124а-сон маълумотномаси). Натижада врачларда касбий маҳоратни ривожлантиришга қаратилган психологик модел ҳамда амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.