Косимов Алижон Рахматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХХ аср ўзбек ва рус адабиётида олам ва инсон консепсияси (Т.Муроднинг “Отамдан қолган далалар” ва В.Шукшиннинг “Лубавинлар” романлари асосида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Fil3507.
Илмий раҳбар: Қосимов Абдугафур Абдукаримович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Содиқов Зоҳиджон Яқубжанович, филология фанлари доктори, профессор; Мадярова Насиба Адхамовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззак давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ҳамда рус адабиётида олам ва инсон консепсияси талқинини Тоғай Муроднинг “Отамдан қолган далалар” ва Василий Шукшиннинг “Лубавинлар” романлари мисолида очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Т.Мурод ва В.Шукшин романларидаги олам ва инсон консепсияси инсониятнинг маънавий-маданий идеалларига асосланган бўлиб, мазкур асарларнинг мавзу кўлами қаҳрамонлар характери тасвирида намоён бўлиши очиб берилган;
Тоғай Муроднинг “Отамдан қолган далалар” ва Василий Шукшиннинг “Лубавинлар” романларида қишлоқ кишилари образлари орқали даврнинг глобал муаммолари ўз аксини топганлиги асосланган;
“Отамдан қолган далалар” романи бош қаҳрамони Деҳқонқул образи совет адабиётида мавжуд меҳнат қаҳрамонларига пародия сифатида яратилиб, у ўзбек халқи бошидан ўтказган “пахта иши” жабрланувчиси сифатида тасвирланган бўлса, “Лубавинлар”да ХХ аср бошларида Сибир қишлоғида яшаган сулоланинг тақдири рус халқи характерининг тимсоли сифатида талқин этилганлиги далилланган;
Тоғай Мурод ва Василий Шукшин қаҳрамонлар характерини, уларнинг она замин билан алоқаларини очиб бериш учун фолклор анъаналари, архаик лексика ва жонли халқ оғзаки нутқидан унумли фойдаланганлиги исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ аср ўзбек ва рус адабиётида олам ва инсон консепсияси мавзусида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
Т.Мурод ва В.Шукшин романларидаги олам ва инсон консепсияси инсониятнинг маънавий-маданий идеалларига асосланганлиги, мазкур асарларнинг мавзу кўлами қаҳрамонлар характери тасвирида намоён бўлиши хусусидаги  илмий хулосалардан Қозон Федерал университетининг Филология ва маданиятлараро алоқа институти 44.03.01-Педагогика Профил: рус тили таълим йўналиши “Замонавий тилшунослик тамойиллари ва усуллари (рус тили)” ўқув курси доирасида фойдаланилган (Россия Федерацияси Қозон Федерал университетининг 2023-йил 3-мартдаги 01.210.1.01-09/123-сон маълумотнома). Натижада талабаларнинг бадиий асар тилини ўрганиш ва унинг стилистик таҳлили билан боғлиқ билим даражасини оширишга ёрдам берган;
Тоғай Мурод ва Василий Шукшин асарларида фолклор анъаналари, архаик лексика ва жонли халқ оғзаки нутқининг қаҳрамонлар характерини, уларнинг она замин билан алоқаларини очиб беришдаги аҳамияти юзасидан  чиқарилган илмий хулосалардан М.К.Аммосов номидаги Шимолий-Шарқий федерал университети (СВФУ) филология факултетида ўқитиладиган “Замонавий рус тили: фонетика ва фонология” (45.03.01) ўқув курси доирасида фойдаланилган (М.К.Аммосов номидаги Шимолий-Шарқий федерал университетининг 2023-йил 19-октабдаги 58/59-сон маълумотномаси). Натижада ўқув курси машғулотларида тилининг функсионал ўзига хосликлари ҳақидаги билимларни илмий далиллар билан бойитилишига хизмат қилган;
“Отамдан қолган далалар” романи бош қаҳрамони Деҳқонқул образи совет адабиётида мавжуд меҳнат қаҳрамонларига пародия сифатида яратилганлиги, у ўзбек халқи бошидан ўтказган “пахта иши” жабрланувчиси сифатида тасвирланганлиги, “Лубавинлар”да ХХ аср бошларида Сибир қишлоғида яшаган сулоланинг тақдири рус халқи характерининг тимсоли сифатида талқин этилганлиги тўғрисидаги илмий хулосалардан Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг “Хайрли кун” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Миллий телерадиокомпанияси Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2023-йил 7-ноябрдаги 02-12/215-сон  маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатувнинг юртдошларимиз, хусусан, ёш авлодни бадиий адабиётга ҳурмат руҳида тарбиялаш ва, уларнинг илмий билимларини оширишдаги аҳамияти ортган;
Тоғай Муроднинг “Отамдан қолган далалар” ва Василий Шукшиннинг “Лубавинлар” романларида қишлоқ кишилари образлари орқали даврнинг глобал муаммолари ўз аксини топганлиги хусусидаги илмий хулосалардан Қозон (Волга) федерал университетининг Филология ва маданиятлараро алоқа институтида филология фанлари доктори А.С. Афанасев бошчилигидаги “КФУ билан рус адабиётини ўрганамиз” мавзусидаги амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Россия Федерацияси Қозон Федерал университетининг 2023-йил 18-октябрдаги 01.2.10.1.01-09/535/2023-сон маълумотнома). Натижада лойиҳа доирасида олам ва инсон консепсияси муаммосини қиёсий-типологик нуқтайи назардан ўрганишни чуқурлаштиришга ва илмий-назарий жиҳатдан тизимли хулосалар чиқаришга ёрдам берган.