Хасанов Жавоҳир Бахтиёр ўғли
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Кичик бизнес субъектлари фаолиятида ахборот тизимларидан самарали фойдаланиш жараёнларининг тадқиқи. 08.00.14 – Иқтисодиётда ахборот тизимлари ва технологиялари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Iqt1750
Илмий раҳбар: Бегалов Баходир Абдусаломович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Статистика агентлигининг Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти, DSc 29/30.12.2019.I.92.01.
Расмий оппонентлар: Абдугаффаров Абдухалил, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Абдуллаев Мунис Қурбонович, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: “Тошкент Ирригация ва Қишлоқ Хўжалигини Механизациялаш Муҳандислари Институти” Миллий Тадқиқот Университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: кичик бизнес субъектлари фаолиятида ахборот тизимларидан самарали фойдаланиш жараёнларининг тадқиқи бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III .Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятида АКТдан самарали фойдаланишга таъсир этувчи омилларнинг даражасини “қиммат ва эркин Интернетга эга бўлмаган мамлакатлар” (0–30), “қисман бепул ва арзон Интернетга эга мамлакатлар” (30-60), “бепул ва арзон Интернетга эга мамлакатлар” (60-100) балл тизимида баҳолаш мезонлари асосида аниқлаш бўйича услубий ёндашув такомиллаштирилган;
деминг цикли доирасида “Ўзчармсаноат” уюшмаси фаолиятидаги бизнес тузилмаларини бошқаришга нисбатан ахборотлар муҳити таъсирининг концентрик ҳудудлар модели ишлаб чиқилган;
“Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо кичик бизнес корхоналарининг таркибида Интернет-порталлар асосида бизнес-жараёнларнинг ахборот алмашув схемаси ҳамда ЭРП тизимларнинг ишлашини таъминловчи намунавий техник архитектураси ишлаб чиқилган;
“Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо корхоналарда ахборот коммуникация тизимларидан фойдаланишнинг 2023-2030 йиллардаги ўрта муддатли прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқотнинг қуйидаги натижалари амалиётга татбиқ этилди:
кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятида ахборот тизимларидан самарали фойдаланишга таъсир этувчи омилларнинг даражасини интеграл мезонлар асосида аниқлаш бўйича услубий ёндашув “Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо корхоналарда амалиётга жорий этилган (“Ўзчармсаноат” уюшмасининг 2024 йил 03-майдаги ФН-2/1310-сон маълумотномаси). Натижада, катта миқдордаги солиқлар, фаолият юритиш учун лицензия олишнинг қийин механизмлари, юридик шахсни рўйхатдан ўтказишга узоқ вақт кетиши, коррупция даражаси, технологияларнинг ривожланиши, мулк ҳуқуқи, давлатнинг солиқ сиёсати, инвесторлар ҳимояси, сугʼурта бозорининг ривожланиши, сўз эркинлиги ва тадбиркорлик фаолияти каби 11та кўрсаткичли кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятида АКТдан самарали фойдаланишга таъсир этувчи омилларнинг интеграл баҳолаш мезони бўйича халқаро услубиётлар асосида баҳоланиб, Ўзбекистон 58.11 баллга эга эканлиги аниқланган;
Деминг цикли доирасидаги тадбиркорлик тузилмаларини бошқаришга нисбатан ахборотлар муҳити таъсирининг концентрик ҳудудлар (Cонcентриc Зоне Модел) модели ташкил этиш бўйича таклифи “Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо корхоналарида амалиётга жорий этилган (“Ўзчармсаноат” уюшмасининг 2024 йил 03-майдаги ФН-2/1310-сон маълумотномаси). Натижада “Сефа Дери” ва “Арт Караван” маъсулияти чекланган жамиятининг ахборот коммуникация тизимларидан фойдаланиш эвазига хар бирининг йиллик даромади қўшимча 84 ва 205 млн. сўмга ошиши асосланган;
кичик бизнес ва тадбиркорликни жамоатчилик ташкилотлари қошидаги Интернет-порталлар асосида ахборот билан қўллаб-қувватлаш схемаси ташкил этиш таклифи “Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо корхоналарда амалиётга жорий этилган (“Ўзчармсаноат” уюшмасининг 2024 йил 03-майдаги ФН-2/1310-сон маълумотномаси). Натижада, кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантириш мақсадида рақамли технологиялар миллий бозори учун қулай муҳитни яратиш, технопарклар ва коворкинг марказлари фаолиятини, давлат-хусусий шерикликни, ауцорсинг хизматлари кўрсатиш, энди бошлаётган тадбиркорлар учун дастурий таъминотларни ижарага бериш, Интернет-порталлари базасида масофавий ўқишга имкониятларни ташкиллаштириш бўйича сенарийлар таклиф этилган;
кичик бизнес ва тадбиркорлик тузилмаси учун бизнес-жараёнларнинг ахборот бошқарув тизимини танлаш алгоритми ҳамда ЭРП тизимларнинг ишлашини таъминловчи намунавий техник архитектураси “Ўзчармсаноат” уюшмасига аъзо корхоналарида амалиётга жорий этилган (“Ўзчармсаноат” уюшмасининг 2024 йил 03-майдаги ФН-2/1310-сон маълумотномаси). Натижада, кичик бизнес ва тадбиркорлик фаолиятида электрон кооперация порталини такомиллаштиради, “Интерактив консуллик хизматлари” ахборот тизимини ривожланишига, давлат-хусусий шериклик орқали тадбиркорлик субъектлари иштирокини кенгайтириш масалаларини ечиш имконини очиб беради.