Глазова Марина Викторовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Энергетика тармоғи корхоналарининг молиявий менежмент воситаларида бошқарув ҳисоби услубиётини такомиллаштириш”, 08.00.13–“Менежмент” ва 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2024.2.PhD/Iqt2122.
Илмий маслаҳатчилари: Попкова Элена Геннадевна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор
Турсунов Бобир Ортиқмирзаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2020.I.16.02.
Расмий оппонентлар: Исмаилов Алишер Агзамович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент, Бутиков Игор Леонидович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Ахмедов Сайфулло Норматович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: энергетика тармоғи корхоналарининг молиявий менажмент инструментларида бошқарув ҳисоби услубиётини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “энергетика тармоғи корхоналарида молиявий менежмент” тушунчасининг иқтисодий мазмуни мураккаблик даражаси мезонлари билан бошқарув қарорларини қабул қилишда ТОП-МИД-ЛОW ёндашувини таклиф этиш ва энергетика тармоғидаги (НЕО) тармоқ компанияларининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бошқарув қарорларининг турлари ва даражалари аниқлаш асосида такомиллаштирилган;
энергетика соҳасидаги кўп тармоқли компанияларда стратегик бошқарув ҳисоби воситаси сифатида қиймат занжирларини моделлаштиришга “мақсадлар мувозанати” услубий ёндашуви такомиллаштиришда  энергетика саноати корхоналарининг ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражаси [0,5 ≤ ФДИЧҚ ≤ 0,8], асосий ишлаб чиқариш фондларининг эскириш даражаси [0,1 ≤ ЭДИЧФ ≤ 0,5], юқори малакали кадрлар билан таъминлаш [0,85 ≤ МКТЕСК ≤ 1,0], асосий фаолият рентабеллиги [0,05 ≤ РЕСК ≤ 0,4] меъёрларини белгилаш орқали энергетика тизимининг барқарор ривожланишини таъминлаш асосланган;
энергетика тармоғи корхоналарида ёқилғи-энергетика ресурсларини ишлаб чиқариш ва истеъмол қилиш таркибида “тоза” энергия улуши (30% ≤ УТЕ ≤ 100%), тутилган ва зарарсизлантирилган углерод чиқиндилари улуши (80% ≤ УУЧ ≤ 100%), тутилган ва зарарсизлантирилган бошқа чиқиндилар улуши (80% ≤ УБЧ ≤ 100%) экологик меъёрларини татбиқ этиш асосида давлат томонидан тартибга солинадиган бошқарув ҳисобининг мувозанатли кўрсаткичлари тизими модели такомиллаштирилган;
энергетика саноати корхоналарига хос бўлган рискларни ҳисобга олган ҳолда Харажатлар маркази-СC-РУ-КОРХОНАСИ ҳисоботи ва харажатларни ҳисобга олишнинг “шаффофлиги”ни таъминлашни ҳисобга олган ҳолда корхоналарда харажатлар шаклланишининг ҳар қандай босқичида ҳар бир бўлинманинг фаолият самарадорлигини баҳолаш имконини берувчи молиявий харажатларнинг алоҳида ҳисобини юритиш ва тақсимлаш услуби таклиф этилган;
“Иссиқлик электр станциялари” АЖ  нинг молиявий менежмент инструментларидан самарали фойдаланишини баҳолаш асосида молиявий кўрсаткичларининг 2027 йилга йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Энергетика тармоғи корхоналарининг молиявий менежмент воситаларида бошқарув ҳисоби услубиётини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
услубий ёндашувга кўра “энергетика тармоғи корхоналарида молиявий менежмент” тушунчасининг иқтисодий мазмуни мураккаблик даражаси мезонлари билан бошқарув қарорларини қабул қилишда ТОП-МИД-ЛОW ёндашувини таклиф этиш ва энергетика тармоғидаги (НЕО) тармоқ компанияларининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бошқарув қарорларининг турлари ва даражалари аниқлаш асосида такомиллаштириш таклифи олий таълим муассасалари талабалари учун тавсия этилган “Молия асослари” дарслигида фойдаланилган (ТДИУ ректориниг 2024 йил 24 февралдаги 45-сонли буйруғи);
энергетика соҳасидаги кўп тармоқли компанияларда стратегик бошқарув ҳисоби воситаси сифатида қиймат занжирларини моделлаштиришга “мақсадлар мувозанати” услубий ёндашуви такомиллаштиришда  энергетика саноати корхоналарининг ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражаси [0,5 ≤ ФДИЧҚ ≤ 0,8], асосий ишлаб чиқариш фондларининг эскириш даражаси [0,1 ≤ ЭДИЧФ ≤ 0,5], юқори малакали кадрлар билан таъминлаш [0,85 ≤ МКТЕСК ≤ 1,0], асосий фаолият рентабеллиги [0,05 ≤ РЕСК ≤ 0,4] ме'ёрларини белгилаш бўйича таклифлар “Лукоил” компанияси ҳамда “Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамияти фаолиятига жорий этилган. (“Лукоил” компаниясининг 2024 йил 23 мартдаги 01-01-14/3-сонли маълумотномаси,“Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамиятининг 2024 йил 6 августдаги 04-08/362-сонли маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикасида фаолият юритаётган энергетика соҳасидаги кўп тармоқли компанияларда стратегик бошқарув ҳисобини такомиллаштиришга эришилди;
энергетика тармоғи корхоналарида ёқилғи-энергетика ресурсларини ишлаб чиқариш ва исте'мол қилиш таркибида “тоза” энергия улуши (30% ≤ УТЕ ≤ 100%), тутилган ва зарарсизлантирилган углерод чиқиндилари улуши (80% ≤ УУЧ ≤ 100%), тутилган ва зарарсизлантирилган бошқа чиқиндилар улуши (80% ≤ УБЧ ≤ 100%) экологик ме'ёрларини татбиқ этиш асосида давлат томонидан тартибга солинадиган бошқарув ҳисобининг мувозанатли кўрсаткичлари тизими модели “Лукоил” компанияси ҳамда “Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамияти фаолиятига жорий этилган. (“Лукоил” компаниясининг 2024 йил 23 мартдаги 01-01-14/3-сонли маълумотномаси,“Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамиятининг 2024 йил 6 августдаги 04-08/362-сонли маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги томонидан юриталиётган “Яшил иқтисодиёт” платформасида  тутилган ва зарарсизлантирилган углерод чиқиндилари ҳисобини юритишни такомиллаштиришга хизмат қилган;
энергетика саноати корхоналарига хос бўлган рискларни ҳисобга олган ҳолда Харажатлар маркази-СC-РУ-КОРХОНАСИ ҳисоботи ва харажатларни ҳисобга олишнинг “шаффофлиги”ни та'минлашни ҳисобга олган ҳолда корхоналарда харажатлар шаклланишининг ҳар қандай босқичида ҳар бир бўлинманинг фаолият самарадорлигини баҳолаш имконини берувчи молиявий харажатларнинг алоҳида ҳисобини юритиш ва тақсимлаш услуби “Лукоил” компанияси ҳамда “Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамияти фаолиятига жорий этилган. (“Лукоил” компаниясининг 2024 йил 23 мартдаги 01-01-14/3-сонли маълумотномаси,“Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамиятининг 2024 йил 6 августдаги 04-08/362-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифни жорий этилиши натижасида Ўзбекистон Республикасида фаолият юритаётган энергетика саноати корхоналарида риск-менежмент тамойилларини тадбиқ этишга эришилди;
“Иссиқлик электр станциялари” АЖ  нинг молиявий менежмент инструментларидан самарали фойдаланишини баҳолаш асосида молиявий кўрсаткичларининг 2027 йилга йилга қадар прогноз кўрсаткичлари “Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамияти фаолиятига жорий этилган. (“Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамиятининг 2024 йил 6 августдаги 04-08/362-сонли маълумотномаси) Натижада, “Иссиқлик электр станциялари” акциядорлик жамиятининг 2022-2030-йилгача ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқишда асосий кўрсаткич ва параметрларни ўзаро мувофиқлаштириш имкони яратилган.