Махмудов Баҳодиржон Хакимжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Геокриминоген вазият ва унинг ижтимоий географик жиҳатлари (Қўқон шаҳри мисолида)», 11.00.02 – Иқтисодий ва ижтимоий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Gr223.
Илмий раҳбар: Комилова Нилуфар Каршибоевна, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/31.10.2022.Gr.20.08.
Расмий оппонентлар: Исаев Акбаржон Абдулхамидович, география фанлари доктори, доцент; Ембергенов Науризбай Жанабаевич, география фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қўқон шаҳри геокриминоген вазиятига таʼсир этувчи ижтимоий-иқтисодий ва демографик омиллар асосида жиноятчиликни олдини олишга доир илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“геокриминоген вазият” тушунчасининг мазмун-моҳияти ва унинг турдош категорияларидан фарқли жиҳатлари, унга таʻсир этувчи омиллар назарий жиҳатдан такомиллаштирилган;
Қўқон шаҳрининг геокриминоген вазиятига таъсир этувчи ишсизликнинг жиноятчилик турлари ва даражасига корреляцион боғлиқлиги Спирмен коеффициенти орқали аниқланган;
Арc ГИС дастури ёрдамида Қўқон шаҳрида жиноятчилик кўрсаткичлари юқори бўлган ўғрилик ва гиёҳванд моддалар билан боғлиқ жиноятларнинг олтита ўчоқлари аниқланган;
Қўқон шаҳрида мавжуд маҳалла фуқаролар йиғинлари аномал, буфер, барқарор геокриминоген зоналарга ажратилган ва уни ифодаловчи 1:50 000 масштабли картаси яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қўқон шаҳрининг геокриминоген вазияти ва унинг ижтимоий географик жиҳатлари бўйича олинган натижалари асосида:
“геокриминоген вазият” тушунчасининг мазмун-моҳияти ва унинг турдош категорияларидан фарқли жиҳатлари, унга таъсир этувчи омиллар назарий жиҳатдан такомиллаштирилганлиги “Социал география” номли ўқув қўлланмасига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 25-ноябрдаги 388-сонли буйруғи, Гувоҳнома №388-179). Мазкур илмий натижадан фойдаланиш талабаларнинг “геокриминоген вазият” тушунчасининг мазмун-моҳияти ва унга таъсир этувчи омиллар ҳақида билимларини самарали ўзлаштириш имконини берган;
Қўқон шаҳрида ишсизликнинг жиноятчилик турлари ва даражасига корреляцион боғлиқлиги Спирмен коеффициенти асосида ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги томонидан шаҳарда олиб борилаётган ижтимоий профилактика тадбирлари тизимини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2024-йил 18-январдаги 6/16й-сонли маълумотномаси ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2024-йил 12-январдаги 3-сонли маʼлумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида шаҳардаги Янгиобод, Райхон, Туркистон, Нурафшон, А.Навоий, Муқумий, Давронбек каби маҳаллаларида ишсизлик ҳолатлари юқорилиги ҳисобга олган ҳолда жиноятчиликни олдини олиш учун зарурий чора-тадбирлар амалга ишлаб чиқиш имконини берган;
Қўқон шаҳрида ўғрилик ва гиёҳванд моддалар билан боғлиқ жиноят ўчоқлари Арc ГИС дастури ёрдамида ишлаб чиқилган маълумотларидан Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ўз фаолиятида фойдаланган. (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2024-йил 18-январдаги 6/16й-сонли маълумотномаси ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2024-йил 12-январдаги 3-сонли маʼлумотномаси). Натижада, шаҳарда мазкур жиноятларни олдини олиш ва қарши курашишда ўтказилган махсус-профилактик тадбирларини янада такомиллаштириш имконини берган;
Қўқон шаҳрида мавжуд маҳалла фуқаролар йиғини асосида ажратилган аномал, буфер, барқарор геокриминоген зоналардан ҳамда уни ифодаловчи 1:50 000 масштабли картасидан Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ўз фаолиятида фойдаланган (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2024-йил 18-январдаги 6/16й- сонли маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида шаҳарда жамоат тартибини сақлаш, тезкор-криминоген вазият барқарорлигини таʼминлаш, содир этилиши мумкин бўлган жиноят ва ҳуқуқбузарликларнинг барвақт олдини олиш мақсадида ташкил этилган профилактик тадбирларни такомиллаштириш имконини берган.