Садиков Акрамжон Рўзибоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Тўқимачилик материалларни оловбардошлигини ошириш учун фталоцианин пигментлари асосида антипиренлар олиш технологиясини такомиллаштириш”, 05.10.02 – “Фавқулодда ҳолатларда хавфсизлик. Ёнғин, саноат, ядро ва радиация хавфсизлиги” ихтисослигида диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т4552.
илмий раҳбар: Тошкент кимё технологиялар илмий тадқиқот институти т.ф.д, пофессор Нурқулов Файзулла Нурмуминович.
Диссертация бажарилган ташкилот номи: Тошкент кимё технологиялар илмий тадқиқот институти
ИК фаолият кўрсатаётган ташкилот номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлиги Академияси ҳузуридаги DSc.40/29.12.2022.Т.129.01 рақамли Илмий кенгаши.
Расмий оппонентлар сифатида Тошкент тўқимачилик ва енгил саноати институти техника фанлари доктори, доцент Юлдошева Озодахон Мухаммадсодиқ қизи ва Ўзбекистон Республикаси ФВВ Академияси “Аҳоли ва ҳудудларни муҳандислик мухофазаси” кафедраси бошлиғи, т.ф.ф.д. доцент Литяга Артём Валеревичлар.
Етакчи ташкилот сифатида Бухоро муҳандислик-технология институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади Маҳаллий хом ашёлардан фталоцианин пигментлари асосида антипиренлар олиш ва тўқимачилик материалларини оловбардошлигини такомиллаштиришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгиликлари:
фталоцианин пигментлари, ортофосфор кислотаси, аммофос, карбамид, пентаеритритларни мақбул нисбатлари аниқланган, ҳамда олигомерланиш реакцияси асосида АК–1 ва АК–2 маркали янги намунадаги антипирен таркиблари олинган;
тўқимачилик материалларига АК–1 ва АК–2 маркали антипирен таркибларининг оптимал нисбатларда қўлланилиши ва уларнинг таъсир механизми натижасида кислород индекси (КИ) 18,5% дан 35,5% га яхшиланганлиги аниқланган;
антипиренлар билан тўқимачилик материалларга 100–150℃ ҳароратларда ишлов берилиб олинган оловбардош материалларни таркибида азот, фосфор ва металл бўлган функсионал гуруҳлари ҳисобига масса йўқотилиши 19,84% гача, ёғоч материалларга антипиренлар билан ишлов берилганда эса 6 йилгача эканлиги, ушбу таркибларни 1–гурухга кириши материалларни аланга таъсирида масса йоъқотиш усули орқали аниқланган;
Фталоцианин пигментларидан иборат АК–1 ва АК–2 маркали антипирен композицияларни олишда олигомерланиш реакцияси 80–100°C ҳароратда, 3,0 соат давомида катализатор иштирокида самарали ишлаб чиқариш технологияси такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фталоцианин пигментлари асосида антипиренлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Тўқимачилик саноати материалларини ёнғиндан ҳимоялаш мақсадида яратилган фталоцианин пигментлари асосидаги янги антипирен таркиблар “СТАТЕРМ” МЧЖ ҳамда “Севен сйстемс” МЧЖ да тўқимачилик матолари ишлаб чиқариш корхоналарида амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг 2023 йил 9 ноябрдаги 5/4/38-3321-сон маълумотномаси). Натижада оловбардош тўқимачилик саноати материалларининг масса йўқотиши 19,84% бўлишига (ишлов берилмаган тўқимачилик саноати материаллари 97,6 % ни ташкил этган) ва тўқимачилик саноати материаллари кислород индексини 18,5% дан 35,5% гача ошириш имконини берган;
Фталоцианин пигментлари асосидаги антипирен таркиблар “СТАТЕРМ” МЧЖ ҳамда “Севен сйстемс” МЧЖ да тўқимачилик матолари ишлаб чиқариш корхоналарида амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Фавқулодда вазиятлар вазирлигининг 2023 йил 9 ноябрдаги 5/4/38-3321-сон маълумотномаси). Натижада, импорт ўрнини босувчи юқори сифатли антипиренларни маҳаллий маҳсулот сифатида қўллаш имконини берган.