Уразматов Жонибек Мусурмановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  “Қўшилган қиймат солиғини ундириш  механизмини такомиллаштириш”, 08.00.07 - Молия, пул муомаласи ва кредит.           
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Iqt1232
Илмий раҳбар: Аманов Акрам Мирзаевич, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc. 03/30.12.2019.1.17.01
Расмий оппонентлар: Жўраев Абдуғаффор Софарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Элмирзаев Самариддин Эшқувватович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Ўзбекистонда қўшилган қиймат солиғини ундиришнинг методологик асосларини такомиллаштиришга доир илмий-услубий ҳамда амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
тадбиркорлик субъектларига қўшилган қиймат солиғи бўйича махсус рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида гувоҳнома солиқ хавфи даражасига аниқлик киритилмасдан туриб автоматик равишда берилиши ҳамда солиқ органлари томонидан мониторинг давомида солиқ хавфи ҳолатлари аниқланганда мазкур гувоҳноманинг амал қилишини тўхтатиб қўйилиши тартибини киритиш таклифи асосланган;
қўшилган қиймат солиғи тўловчилар ва устав жамғармасида давлат улуши 50 фоиз ва ундан кўпроқ миқдорда бўлган юридик шахслар учун асосий воситалар, номоддий активлар ва товар-моддий ресурсларни ҳисобга олиш,  ўз устав фондини шакллантириш ва камайтириш билан боғлиқ барча операцияларни давлат солиқ органларининг ахборот тизимида акс эттириш талабини киритиш асосланган;
солиқ органлари томонидан давлат харидларида энг яхши таклифларни танлаш ва тендер савдоларида иштирокчилар таклифларини баҳолашда қўшилган қиймат солиғи суммаси инобатга олинмаслиги ҳамда юқори қўшилган қийматли мис маҳсулотларини экспорт қилувчи корхоналарнинг маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва уларни ташқи бозорга сотиш билан боғлиқ харажатларини экспорт қийматининг 6 фоизигача қоплаш тартибини бекор қилиш таклифи асосланган;
халқаро молия институтлари ва хорижий ҳукумат молия ташкилотларининг маблағлари ҳисобидан амалга оширилаётган лойиҳалар доирасида қарз Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан қопланадиган бўлса, товарларни олиб кириш ва товарларни (хизматларни) сотиб олишда қўшилган қиймат солиғини тўлаш ҳамда қўшилган қиймат солиғини тўлаш учун маблағ ажратилгунга қадар лойиҳани амалга ошириш (мувофиқлаштириш) гуруҳи ёки ижро агентлигига 120 кун муддатга қўшилган қиймат солиғини кечиктириб тўлаш ҳуқуқини бериш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда қўшилган қиймат солиғини ундиришнинг методологик асосларини такомиллаштириш йўналишлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тадбиркорлик субъектларига қўшилган қиймат солиғи бўйича махсус рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида гувоҳнома солиқ хавфи даражасига аниқлик киритилмасдан туриб автоматик равишда берилиши ҳамда солиқ органлари томонидан мониторинг давомида солиқ хавфи ҳолатлари аниқланганда мазкур гувоҳноманинг амал қилишини тўхтатиб қўйилиши тартибини киритиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022-йил 28-июндаги ПФ-162-сонли Фармонида тасдиқланиб, амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 7 майдаги 16/1-43287-сон маълумономаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида қўшилган қиймат солиғи бўйича махсус рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида гувоҳноманинг амал қилишини тўхтатиб қўйиш ҳамда беш иш куни олдин хабарнома юборилгандан сўнг камчиликлар бартараф этилмаган тақдирда тўхтатиб турилиши имкони яратилган;
қўшилган қиймат солиғи тўловчилар ва устав жамғармасида давлат улуши 50 фоиз ва ундан кўпроқ миқдорда бўлган юридик шахслар учун асосий воситалар, номоддий активлар ва товар-моддий ресурсларни ҳисобга олиш,  ўз устав фондини шакллантириш ва камайтириш билан боғлиқ барча операцияларни давлат солиқ органларининг ахборот тизимида акс эттириш талабини киритиш таклифи Вазирлар Маҳкамасининг 2021-йил 22-сентябрдаги 595-сон қарорида тасдиқланиб, амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 7 майдаги 16/1-43287-сон маълумономаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида  устав жамғармаси (капитали)да давлат улуши 50 фоиздан юқори бўлган  қўшилган қиймат солиғи тўловчиларнинг қўшилган қиймат солиғи бўйича ҳисоб-китоб амалиётларини уч иш кунидан кечиктирмасдан  солиқ идораларининг ахборот тизимида акс эттириш имконияти яратилган;
солиқ органлари томонидан давлат харидларида энг яхши таклифларни танлаш ва тендер савдоларида иштирокчилар таклифларини баҳолашда қўшилган қиймат солиғи суммаси инобатга олинмаслиги ҳамда юқори қўшилган қийматли мис маҳсулотларини экспорт қилувчи корхоналарнинг маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва уларни ташқи бозорга сотиш билан боғлиқ харажатларини экспорт қийматининг 6 фоизигача қоплаш тартибини бекор қилиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 10-февралдаги ПФ-21-сонли Фармонида тасдиқланиб, ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 7 майдаги 16/1-43287-сон маълумономаси).  Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида қўшилган қиймат солиғи суммаси инобатга олинмаслиги ҳамда юқори қўшилган қийматли мис маҳсулотларини экспорт қилувчи корхоналарнинг экспорт қийматининг 6 фоизигача қоплаш тартиби бекор қилинган;
халқаро молия институтлари ва хорижий ҳукумат молия ташкилотларининг маблағлари ҳисобидан амалга оширилаётган лойиҳалар доирасида қарз Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан қопланадиган бўлса, товарларни олиб кириш ва товарларни (хизматларни) сотиб олишда қўшилган қиймат солиғини тўлаш ҳамда қўшилган қиймат солиғини тўлаш учун маблағ ажратилгунга қадар лойиҳани амалга ошириш (мувофиқлаштириш) гуруҳи ёки ижро агентлигига 120 кун муддатга қўшилган қиймат солиғини кечиктириб тўлаш ҳуқуқини бериш таклифи таклифлари Вазирлар Маҳкамасининг 2023-йил 28-апрелдаги 167-сон қарорида тасдиқланиб, амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 2024 йил 7 майдаги 16/1-43287-сон маълумономаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида Ўзбекистон Республикасида халқаро молия институтлари ва хорижий ҳукумат молия ташкилотларининг маблағлари ҳисобидан амалга оширилаётган лойиҳалар доирасида қўшилган қиймат солиғи бўйича имтиёзларни қўллаш ва қўшилган қиймат солиғини тўлаш учун маблағ ажратилгунга қадар лойиҳани амалга ошириш гуруҳи ёки ижро агентлигига 120 кун муддатга қўшилган қиймат солиғини кечиктириб тўлаш ҳуқуқи берилган.