Рамазанов Медетбай Бахитбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Қорақалпоғистон Республикаси лицей ўқувчиларининг саломатлигига экологик омилларнинг таъсири», 03.00.10 – Экология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/В844.
Илмий раҳбар: Мамбетуллаева Светлана Мирзамуратовна, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Нукус филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти, DSc.02/30.04.2021.B.79.01.
Расмий оппонентлар: Аимбетов Нагмет Каллиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, академик; Матуразова Элмира Матиязовна, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қорақалпоғистон Республикасидаги лицей ўқувчилари саломатлигига экологик омилларнинг таъсирини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Илк бор Қорақалпоғистон Республикаси академик лицей ўқувчиларининг жисмоний ривожланиш кўрсаткичларига экологик омилларининг таъсир кўрсатиши юқори эканлиги аниқланган.
Қорақалпоғистон Республикаси академик лицейлари ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва функционал ҳолатига атроф-муҳитнинг комплекс таъсир даражаси аниқланган;
биринчи маротаба ҳар икки жинсдаги ва турли ёшдаги академик лицей ўқувчиларига экологик омиллар таъсирининг интенсивлиги қиёсий баҳоланган;
лицей ўқувчиларда экологик омиллари таъсирига организмнинг жавоб реакциясидаги жинсий диморфизм ҳақида янги маълумотлар олинган;
академик лицей ўқувчиларининг юрак-қон томир ва нафас олиш тизимидаги ўзгаришларни атроф-муҳитдаги ифлослантирувчи моддалар тасири билан боғлиқлиқлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорақалпоғистон Республикасидаги лицей ўқувчилари саломатлигига экологик омилларнинг таъсирини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Қорақалпоғистон Республикаси академик лицей ўқувчиларининг жисмоний ривожланиш кўрсаткичларига экологик омилларининг таъсир даражасини аниқлаш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитасида Жанубий Оролбўйи аҳолиси саломатлигини асраш бўйича мақсадли чора-тадбирларни ишлаб чиқишда жорий этилган ва фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитасининг 2023 йил 25 майдаги 01/18-2-1348-сон маълумотномаси). Натижада, Қорақалпоғистон Республикаси экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси тамонидан экотизим динамикасини биоиндикациялаш ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси шароитида экологик омилларнинг лицей ўқувчиларининг морфофукционал кўрсаткичларига таъсир этиш қонуниятларини аниқлаш ва прогноз қилиш боʻйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш имконини берган;
Қорақалпоғистон Республикаси академик лицей ўқувчиларининг жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари ва организмнинг функсионал тизимларига атроф-муҳитнинг турли омилларининг таъсирини мониторинг қилиш асосида олинган тавсиялар Қорақалпоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётида жорий этилган ва фойдаланилган. (Қорақалпоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2023 йил 17 майдаги 01/3222-сон маълумотномаси). Натижада, атроф-муҳитдаги ифлослантирувчи моддалар таркибини ва ўсаётган организм кардиореспиратор тизимининг ушбу муҳитга боғлиқлигини мониторинг қилишда услубий асос сифатида фойдаланиш имконини берган.