Xolbutaev Boybek Toshtemir o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Nasos stansiyalari avankamerasida suv uyurmalarini bartaraf etish kurilmasini ishlab chiqish va parametrlarini asoslash” 05.09.06-Gidrotexnika va melioratsiya qurilishi” (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam:
Ilmiy rahbarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni:
Ergashev Rustam Raximovich, texnika fanlari doktori, professor
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy-tadqiqot institutida bajarilgan.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy-tadqiqot instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.41/30.04.2021.T.131.01 raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar:
Shakirov Baxtiyar Maxmudovich – Andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti “Elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish” kafedrasi mudiri t.f.d.,prof. (05.09.06).
Narziev Jasur Jo‘raevich - Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy tadqiqot institutining “Nasos stansiyalari va elektr energiyasi laboratoriyasi” mudiri, katta ilmiy xodim,PhD. (05.09.07)
Yetakchi tashkilot: Toshkent Davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi: Irrigatsiya nasos stansiyalari avankamerasida sodir bo‘ladigan oqim uyurmalarini bartaraf etish qurilmasini ishlab chiqish va parametrlarini asoslash.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
nasos stansiyalari avankamerasida yuzaga keluvchi uyurmalar xossa va xususiyatlarini inobatga olgan holda suv sathi va sarfi o‘zgarishini oqim uyurmalari o‘lchamlariga bog‘liqligini aniqlashning grafoanalitik usuli taklif etilgan;
aylanma harakatlanayotgan oqimga tekis yuza ta’sir tenglamasi asosida nasos qurilmasi kavitatsion rejimda ishlashini oldini olish uchun qurilma qanotlarini optimal o‘rnatish burchaklarini aniqlash usuli ishlab chiqilgan;
oqimga qarshiliklarni kamaytirish shartlarini inobatga olgan holda, oqim va qurilma qanotlari o‘zaro ta’sir etuvchi kuchlar tenglamasi asosida qurilma qanotlari uzunligi, kengligi, o‘rnatilish burchagi, ular orasidagi masofani aniqlash qoidasi ishlab chiqilgan;
suv oqimi va nasos so‘ruvchi quvurlari oldida yuzaga keluvchi uyurmalar parametrlari asosida uyurmalarni to‘liq bartaraf etishga mo‘ljallangan qurilma konstruksiyasi taklif etilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Nasos stansiyalari avankamerasida suv uyurmalarini bartaraf etish kurilmasini ishlab chiqish va parametrlarini asoslashlanishi natijasida:
irrigatsiya nasos stansiyalari avankamerasida suv uyurmalarini bartaraf etish qurilmasiga foydali model uchun (“Nasos stansiyalariga suv olish qurilmasi” № G‘AR 01561) patent olingan. Natijada avankamerada suv sathi me’yoridan tushib ketgan davrlarda, oqimda sodir bo‘ladigan uyurmalarni bartaraf etish qurilmasining konstruktiv sxemasini ishlab chiqish imkoniyati yaratilgan;
nasos stansiya avankamerasida suv sathining va sarfining o‘zgarishiga bog‘liq ravishda oqimda shakllanadigan uyurmalarning o‘lchamlarini ifodalovchi analitik bog‘lanishlar olingan (Suv xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 8-maydagi №03/37-1378 sonli ma’lumotnomasi). Natijada avankamerada oqimda shakllanadigan uyurmalarning o‘lchamlari suv sathiga va nasos suv sarfiga bog‘liqligini aniqlash imkoniyati yaratilgan;
yangi konstruksiya bo‘yicha ishlab chiqilgan qurilmaning tajriba nusxasi Jizzax bosh nasos stansiyasiga joriy etilgan (Suv xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 19-maydagi №03/37-1378 sonli ma’lumotnomasi). Natijada qishloq xo‘jalik ekinlarining vegetatsiyasi davrida nasos agregatlarining to‘xtamasdan ishlashi hisobiga suvni etkazib berishi 5-7 % oshirishga erishilgan;
avankamerada suv uyurmalarini bartaraf etilishi natijasida so‘rish quvurlariga so‘rilayotgan suvning tarkibida havoni kirib borishiining oldi olinib, nasos qurilmasining kavitatsiya rejimida ishlashi bartaraf etilgan. (Suv xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 19-maydagi №03/37-1378 sonli ma’lumotnomasi). Natijada nasos qurilmalarini ta’mirlashlarsiz foydalanish davrining oshishi hisobiga, Jizzax bosh nasos stansiyasi bo‘yicha yillik 40 mln so‘m iqtisod qilishga erishilgan.
