Шарапова Дилдора Бахтияровна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хотин-қизларда ижтимоий-иқтисодий қарамлик намоён бўлишининг психологик хусусиятлари”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/P525/1.
Илмий раҳбар: Абдусаматов Хасанбой Усмонжон ўғли, психология фанлари доктори (DSc), профессор в/б.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Оила ва хотин-қизлар” илмий тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институти, PhD.21/30.10.2020.Ped/S.127.01 (бир марталик кенгаш).
Расмий оппонентлар: Ҳайитов Ойбек Эшбоевич, психология фанлари доктори (DSc), профессор; Арзиқулов Дилшод Неъматович, психология фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хотин-қизларда ижтимоий-иқтисодий қарамлик намоён бўлишининг психологик хусусиятларини баҳолаш асосида ижтимоий-иқтисодий хулқ-атворнинг психологик моделини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хотин-қизларда «шахс ориентацияси»,  «мувафаққиятга интилиш мотивацияси», «ўзига ишончни ошириш» нинг призматик ҳолатига кўра, қарам хулқ-атвор профилактикасининг мотивацион, конатив, когнитив компонентлари комбинациялашуви натижасида «Мен» ҳолатининг «соғлиқ», «ўз қўли билан кўп нарса қила олиш», «ташқи кўриниш», «ўзига ишонч» ва «шахс иродавий сифатларини» оширишдаги психологик динамикасининг ўсиши далилланган;
ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хотин-қизларда муваффақиятга бўлган муносабат мотивацияси билан “гармоник коалиция” мавжуд эмаслиги натижасида, меҳнатга муносабатларнинг психологик предикатлар ядросида “апатик” ва “диффузия” хусусиятларни превенсиялаш орқали меҳнатга конструктив муносабат механизмининг шаклланиши исботланган;
ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хотин-қизларда ёрдам беришдан кўра ёрдам олиш олиш истаги устувор бўлиши туфайли, маънавий мотивнинг иродавий ҳолатга тўғри, моддий мотивга тескари пропорсионал таъсири натижасида «меҳнат ориентацияси», «мотивация», «ўзини ҳурмат қилиш» ижтимоий-иқтисодий қарам хулқ-атворнинг психосоциал детерминантлари эканлиги аниқланган;
хотин-қизларда ижтимоий-иқтисодий қарамлик деструктив хулқ-атвор шакли сифатида «ижтимоий» ва «психологик» омилларнинг функсионаллашуви натижасида, моддият, меҳнатнинг ташкил этилиши ва касбий мавқенинг психологик ноадекватлиги туфайли “комбинациялашган психологик қарам хулқ-атвор” индикаторлари шаклланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хотин-қизларда ижтимоий-иқтисодий қарамлик намоён бўлишининг психологик хусусиятлари бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари асосида:
хотин-қизларда «шахс ориентацияси»,  «мувафаққиятга интилиш мотивацияси», «ўзига ишончни ошириш» нинг призматик ҳолатига кўра, қарам хулқ-атвор профилактикасининг мотивацион, конатив, когнитив компонентлари комбинациялашуви натижасида «Мен» ҳолатининг «соғлиқ», «ўз қўли билан кўп нарса қила олиш», «ташқи кўриниш», «ўзига ишонч» ва «шахс иродавий сифатларини» оширишдаги психологик динамикасининг ўсиши далилланганлигига оид таклифлари “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтнинг “Хотин-қизлар бандлигини таъминлашда ижтимоий шартнома механизимини яратишнинг илмий асослари” номли режасига киритилган (“Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 05-февралдаги 01/09/1788-сон маълумотномаси). Натижада ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хотин-қизларнинг ижтимоий-демографик портрети шакллантирилиб, аёлларнинг ёши, ижтимоий мавқеи ва яшаш шароитида ишсизлик сабаблари ўрганилди, ишсизликнинг оилавий ҳаётга таъсири таҳлил қилишда фойдаланган;
ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хотин-қизларда муваффақиятга бўлган муносабат мотивацияси билан “гармоник коалиция” мавжуд эмаслиги натижасида, меҳнатга муносабатларнинг психологик предикатлар ядросида “апатик” ва “диффузия” хусусиятларни превенсиялаш орқали меҳнатга конструктив муносабат механизмининг шаклланиши исботланганлигига оид таклифлари “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг “Боқимандалик камайтириш-камбағалликни бартараф этишни асоси сифатида” номли иш режасига киритилган (“Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 05-февралдаги 01/09/1788-сон маълумотномаси).  Натижада коррексион машʼулотларда рефлекция орқали таъсир кўрсатишни мақсад қилувчи махсус роликлар ишланган ва илмий-оммабоп нашрлар жорий қилинган;
ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хотин-қизларда ёрдам беришдан кўра ёрдам олиш олиш истаги устувор бўлиши туфайли, маънавий мотивнинг иродавий ҳолатга тўғри, моддий мотивга тескари пропорсионал таъсири натижасида «меҳнат ориентацияси», «мотивация», «ўзини ҳурмат қилиш» ижтимоий-иқтисодий қарам хулқ-атворнинг психосоциал детерминантлари эканлиги аниқланганлигига оид тавсиялари “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг “Маҳаллаларда оилаларни камбағалликдан чиқаришнинг самарали механизимларини ишлаб чиқиш” номли иш режасига киритилган (“Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 05-февралдаги 01/09/1788-сон маълумотномаси). Натижада “бандлик мукофотлари”ни жорий этиш, шахс маънавий дунёсини бойитиш, китобхонликка эътибор қаратиш, молиявий саводхонликни шакллантириш, ўз устида ишлаш ва ривожланиш масалаларига қаратилган “ижобий кайфият ва тадбиркорлик” ҳайрия ўқув тадбирлари амалга оширилган;
хотин-қизларда «шахс ориентацияси»,  «мувафаққиятга интилиш мотивацияси», «ўзига ишончни ошириш»нинг призматик ҳолатига кўра, қарам хулқ-атвор профилактикасининг мотивацион, конатив, когнитив компонентлари комбинациялашуви натижасида «Мен» ҳолатининг «соғлиқ», «ўз қўли билан кўп нарса қила олиш», «ташқи кўриниш», «ўзига ишонч» ва «шахс иродавий сифатларини» оширишдаги психологик динамикасининг ўсиши далилланганлигига оид таклифлари “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг “Уй бекаларининг ижтимоий-психологик хусусиятларини ўрганиш ва ёлғиз аёлларга амалий ёрдам бериш имкониятлари” номли иш режасига киритилган  (“Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 05-февралдаги 01/09/1788-сон маълумотномаси). Натижада хотин-қизлардаги ижтимоий-иқтисодий қарамликка мойил хулқ-атвор хусусиятлари ҳамда коррексион фаолиятнинг ориентацион модели асосида махсус тренинг дастурлари ишлаб чиқилган.