Бабаева Гулзира Сарсенбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларидаги хушмуомалалик консептининг лингвомаданий тадқиқи», 10.00.06 – «Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик» (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1221.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Рахимов Хуррам, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.04.2022.Fil.20.07.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Нажимов Пердебай Айманович, филология фанлари доктори (DSc), катта илмий ходим;  Садиқов Зоҳид Яқубжанович, филология фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларидаги хушмуомалалик консептининг ифодаланиш шакллари ва ижтимоий моҳиятини лингвомаданий жиҳатдан очиб беришдан иборат.
III.  Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларида хушмуомалаликни билдирувчи лисоний бирликларнинг турли вазиятларда намоён бўладиган лексик-грамматик жиҳатдан вербал ва новербал ифодаланиш ҳолатининг универсал, маданий ва ижтимоий муносабатларнинг коммуникатив мақсадига асосан тор ва кенг маънога ажратилиши асосланган;
инсон ҳис-туйғуларини, бир-бирига иззат-ҳурматини, ижтимоий мавқеи, маълум бир яқинлик муносабатларини ифодаловчи хушмуомалалик консептининг лексик-семантик фарқини акс эттирувчи жиҳатлари очиб берилиб, уларнинг миллий-маданий кўринишлари немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларидаги бадиий асарлардан олинган мисолларни қиёсий баҳолаш орқали исботланган;
суҳбатдошлар ўртасидаги ўзаро муносабатларда ва мурожаат шаклларининг ифодаланишида мулоқот жараёнидаги мақсад, мурожаатнинг мазмуни, нутқнинг коммуникатив таъсири асосида хушмуомалалик консептининг ўзига хос лингвомаданий ва прагматик компонентларга эга эканлиги далилланган;
немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларида “хушмуомалалик” консептининг когнитив моҳияти мулоқот жараёнида суҳбатдошларнинг ижтимоий мавқеи, ўзаро муомала маданияти, одоб-икромлиги, лингвомаданий жиҳатларининг ўзига хос специфик характерига хосланиб, хушмуомалалик консептининг лексик-семантик нуқтаи назардан фарқли ва ўхшаш томонлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Немис, ўзбек ва қорақалпоқ тиллари материаллари асосида хушмуомалалик консептининг лингвомаданий тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
немис, ўзбек ва қорақалпоқ тилларида хушмуомалалик консептининг миллий-маданий ўзига хос хусусиятларининг қиёсий тадқиқ этилиши, ҳар хил лисоний ва маданий анъаналарда хушмуомала мулоқот шаклларининг ифодаланиши ҳамда лингвомаданий жиҳатлари таҳлилига оид илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг Ф1-ФА-0-13229 рақамли “Ҳозирги замон қорақалпоқ адабий тилида функсионал сўз ясалиш” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021-йил 31-мартдаги 60/1-сон маълумотномаси). Натижада лингвомаданиятшунослик соҳасида хушмуомала мулоқот шаклларининг ифодаланиши бўйича илмий-назарий қарашлар, қардош бўлмаган тиллар доирасида лингвомаданий жиҳатдан илмий хулосалар чиқаришга хизмат қилган;
муомала маданиятининг миллий-маданий хусусиятлари таҳлили бўйича эришилган самарали илмий натижалар Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши ҳузуридаги Давлат тилини ривожлантириш департаменти томонидан муҳим манба сифатида фойдаланилган (ҚР Вазирлар Кенгаши Давлат тилини ривожлантириш департаментининг 2023-йил 8-майдаги 11-04/5-05/1145-сон маълумотномаси). Натижада турли тиллардаги муомала маданиятининг ўхшаш ва фарқли жиҳатларининг самарали натижалари маданиятлараро мулоқотларга оид ишларда фойдаланилиши мумкинлиги алоҳида таъкидланган;
ҳар хил лингвомаданиятга мансуб лисоний бирликларнинг когнитив моҳияти билан бир қаторда луғавий хусусиятлари ва уларнинг миллий-маданий ўзига хос специфик характерини очиб берувчи жиҳатлари Олмон-ўзбек илмий жамияти томонидан 2020-2021 йилларда бажарилган “Катта немисча-ўзбекча луғат” номли  грант доирасида белгиланган вазифаларнинг ижросини таъминлашда фойдаланилди (Олмон-ўзбек илмий жамиятининг 2023-йил 15-июндаги 163-сон маълумотномаси). Натижада қардош бўлмаган турли маданиятга мансуб тилларда хушмуомалаликни ифодаловчи лисоний бирликлар ва уларнинг ўзига хос хусусиятлари аниқланган;
хушмуомала мулоқотнинг ифодаси, мазмуни, мақсади, умумий ва ҳар бир тилда ўзига хос хусусиятларини очиб беришга қаратилган илмий-амалий хулосалардан Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг 2023-йил 1-март куни олиб борилган “Мусиқий дам олиш дастурлари” Бош муҳарририяти томонидан тайёрланган “Куч билимда” эшиттириши орқали кенг оммага тарғиб этилган (Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг 2023-йил 15-мартдаги 05-22/139-сон маълумотномаси). Натижада мазкур эшиттириш орқали маданиятлараро мулоқот жараёнларида тушунмовчиликларнинг олдини олиш мақсадида ўзаро ҳурматга эътибор қаратиш, жамият ва оилада муомала маданиятининг самарадорлигини оширишга эришилган.