Кенжабаев Шокир Абдулхалимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ветеринария йўналишидаги талабаларнинг касбий компетенцияларини ривожлантиришда инглиз тилини ўқитиш технологияларини такомиллаштириш”, 13.00.02 –Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.DSc/Ped393.
Илмий маслаҳатчи: Худайқулов Хол Жумаевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Тошкент филиали.
ИК рақами: Андижон давлат чет тиллар институти, ПҳД.03/29.12.2022.Фил.156.01 (бир марталик илмий кенгаш).
Расмий оппонентлар: Исроилова Дилдора Мухторовна, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент; Химматалиев Дўстназар Оммонович, педагогика фанлари доктори, профессор; Олимов Ширинбой Шарофович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мамлакатимиз ветеринария медицинаси соҳаси йўналишида таҳсил олаётган талабаларнинг касбий компетенцияларини ривожлантиришда инглиз тилини ўқитиш усуллари ва уни такомиллаштириш асосларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ветеринария соҳасида инглиз тилини соҳага боғлаб ўқитишга доир ўқитувчилар тил ўргатиш имкониятларини ривожлантириш, соҳага мослашувчанлик, инглиз тили ўқитувчиларининг назарий-амалий тайёргарлиги жараёни инновасион-педагогик фаолиятга мослашув босқичлари, мотивасион, когнитивлик, интегративлик, рефлексивлик мезонларининг амалий-касбий фаолият тузилмаси билан интерактивлик даражаси валидлигини таъминлаш асосида аниқлаштирилган;
талабаларда соҳавий инглиз тили бўйича билимларининг шаклланиш генезиси ва амалиётда уларни қўллай олиш кўникма ва малакаларини такомиллаштиришга йўналтирилган фаолият мазмуни, тузилмаси, компонентлари амалий тайёргарликнинг реаллашган ва реаллашмаган салоҳият билан интеграциялашув механизмини босқичма-босқич ривожлантириб бориш асосида такомиллаштирилган;
ветеринария соҳасида инглиз тилини биология, зоология ва анатомия, кимё фанларига доир луғавий сўзлар, атамаларни таржима қилиш ва аралаш метод орқали ўзлаштириш жараёнларининг акмелингвистик элементлар билан алоқадорлиги муаллифлик ёндашувга асосланган ўқув курс ҳамда креатив ва аналитик фикрлашга йўналтирилган ретроспектив рефлекция, эмпириклик даражасини белгилаш асосида такомиллаштирилган;
ветеринария йўналишида таълим олаётган талабаларининг инглиз тилини чуқур ўзлаштиришида таълим жараёнининг замонавий технологияларини вариатив моделлаштириш дидактик жараённинг ташкилий-методик, психологик-педагогик талаблари асосидаги методологик муаммолари эмпирик усул орқали аниқлаштирилган;
ветеринария соҳасида инглиз тилига оид луғатни ўрганиш жиҳатлари хорижий тилларни ўрганиш методикасига тайёрлаш технологиясининг персептив, тақлидий, репродуктив, продуктив ўқув ҳаракатлари, продуктив ижодий фаолият босқичларини ва онлайн таълимни ташкил этишнинг тизимли тамойилларини ишлаб чиқиш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ветеринария йўналиши талабаларини соҳавий инглиз тилига ўқитишда касбий компетенцияни ривожлантиришга доир эришилган илмий натижалар асосида:
ветеринария соҳасида инглиз тилини соҳага боғлаб ўқитишга доир ўқитувчилар тил ўргатиш имкониятларини ривожлантириш, соҳага мослашувчанлик, инглиз тили ўқитувчиларининг назарий-амалий тайёргарлиги жараёни инновасион-педагогик фаолиятга мослашув босқичлари, мотивасион, когнитивлик, интегративлик, рефлексивлик мезонларининг амалий-касбий фаолият тузилмаси билан интерактивлик даражаси валидлигини таъминлаш асосида аниқлаштирилган таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитаси тасарруфидаги таълим муассасалари фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023 йил 4 сентябрдаги 02/23-374-сон маълумотномаси). Натижада, талабаларнинг лексик ва касбий компетенцияларини ва нутқий кўникмаларини ривожлантиришга эришилган;
талабаларда соҳавий инглиз тили бўйича билимларининг шаклланиш генезиси ва амалиётда уларни қўллай олиш кўникма ва малакаларини такомиллаштиришга йўналтирилган фаолият мазмуни, тузилмаси, компонентлари амалий тайёргарликнинг реаллашган ва реаллашмаган салоҳият билан интеграциялашув механизмини босқичма-босқич ривожлантириб бориш асосида такомиллаштирилганлигига доир хулосалар Шеробод туманидаги агросаноат техникуми таълим жараёнида ҳамда ветеринария йўналишидаги талабалар учун “Энглиш фор ветеринарй медиcал студенц”, “0ъзбекча-русча-инглизча" кимё терминлари луғатини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023-йил 3-июндаги 03/23-376-сон маълумотномаси). Натижада, ветеринария йўналишидаги техникумларда ҳам соҳавий инглиз тилини ўқитиш технологиялари ва он лине платформаси ривожлантириш имкониятлари юксалтирилган;
ветеринария соҳасида инглиз тилини биология, зоология ва анатомия, кимё фанларига доир луғавий сўзлар, атамаларни таржима қилиш ва аралаш метод орқали ўзлаштириш жараёнларининг акмелингвистик элементлар билан алоқадорлиги муаллифлик ёндашувга асосланган ўқув курс ҳамда креатив ва аналитик фикрлашга йўналтирилган ретроспектив рефлекция, эмпириклик даражасини белгилаш асосида такомиллаштирилганлиги юзасидан таклифлар “Ўзбекча-русча-инглизча” ветеринария медицинасида қўлланиладиган электрон луғат ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023-йил 4-сентябрдаги 02/23-374-сон маълумотномаси). Натижада, ветеринария йўналишида соҳавий инглиз тилини ўқитиш технологиялари ва он лине платформаси ривожлантирилган;
ветеринария йўналишида таълим олаётган талабаларининг инглиз тилини чуқур ўзлаштиришида таълим жараёнининг замонавий технологияларини вариатив моделлаштириш дидактик жараённинг ташкилий-методик, психологик-педагогик талаблари асосидаги методологик муаммолари эмпирик усул орқали аниқлаштирилганлигига доир хулосалар Бўка туманидаги агросаноат техникуми таълим жараёнига ҳамда “Энглиш фор ветеринарй медиcал студенц”, “0 ъзбекча-русча-инглизча" кимё терминлари луғатини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024-йил 7-майдаги 05/17-276-сон маълумотномаси). Натижада, ветеринария йўналишида соҳавий инглиз тилини ўқитиш технологиялари ва он-лине платформасида самарали натижаларга эришилган;
ветеринария соҳасида инглиз тилига оид луғатни ўрганиш жиҳатлари хорижий тилларни ўрганиш методикасига тайёрлаш технологиясининг персептив, тақлидий, репродуктив, продуктив ўқув ҳаракатлари, продуктив ижодий фаолият босқичларини ва онлайн таълимни ташкил этишнинг тизимли тамойилларини ишлаб чиқиш асосида такомиллаштирилганлигига қаратилган таклифлар Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали, ДМ “Маданий-марифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган, “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Ў збекистон йўшлари” каби туркум кўрсатувлар ва эшиттиришларнинг сенарийсини тайёрлашда (2023-2024 йилларда) фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2024-йил 22-июлдаги 04-36-867-сон маълумотномаси). Натижада, ветеринария йўналишидаги талабаларнинг касбий лексикасини ривожлантиришга қаратилган табақалаштирилган машқлар типологияси ҳақидаги маълумотлар ва уларнинг таълим жараёнидаги афзалликлари билан боғлиқ амалий таклифлар оммалаштирилган.