Ҳамроқулов Нуриддин Шокир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларининг этиопатогенези, патоморфологияси ва олдини олиш чора-тадбирлари”, 16.00.02–Ҳайвонлар патологияси, онкологияси ва морфологияси. Ветеринар акушерлиги ва ҳайвонлар репродуксияси биотехникаси 16.00.01 – Ҳайвонлар касалликлари диагностикаси, терапияси ва хирургияси (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/В96
Илмий раҳбар: Элмуродов Бозорбой Актамович, ветеринария фанлари доктори, профессор, Эшбуриев Собир Бахтиёрович, ветеринария фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ветеринария илмий - тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат ветеринария медитсинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети, DSc.06/30.12.2019.В.12.01.
Расмий оппонентлар: Дилмуродов Насриддин Бабакулович, ветеринария фанлари доктори, профессор; Солиев Бахтиёр Чинобудинович, ветеринария фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларининг этиопатогенези, кечиш хусусиятлари, симптомлари ва диагностикасини ўрганиш ҳамда олдини олиш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишлари товуқлар ёшига ва тухум бериш даврига (24 - ҳафталикда ўртача 43,5 %, 52 - ҳафталикда 39,5% ва 67 - ҳафталикда 47,8 %) боғлиқлиги аниқланган;
тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишлари маҳсулдорлигининг ўртача 11 % га, тухумнинг оғирлигини 7,2 грамга камайиши, юпқа пўчоқли тухумларни - 14,4 % га, шакли ўзгарган тухумларни - 10,6 % га кўпайиши билан кечиши илмий асосланган;
товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишлари тухумдонлар, тухум йўли ва фолликулаларнинг атрофияси, тухум йўлларининг беркилиши, сариқлик перитонитининг ривожланиши ва тухум йўли оқсил қисмининг узунлиги ўртача 10 см гача қисқариши каби патологоанатомик ўзгаришлари билан кечиши аниқланган;
калсий ва фосфор алмашинуви бузилишлари товуқларда сон суяклар дистрофияси, пластинкаларининг 6-12 мкм гача юпқалашганлиги, бир-биридан яққол ажралганлиги, суяк пластинкалари ва остеобластларнинг атрофияга учраганлиги билан характерланиши илмий асосланган;
калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларини олдини олиш учун товуқлар ратсионига хитозангидроксиапатит (1/4) препаратидан 10 мг/кг ва Интровит-А+БC препаратидан 1000 мл/4000 литр миқдорда қўшиб бериш усули ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий қилинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларининг этиопатогенези патоморфологияси ва олдини олиш чора-тадбирлари бўйича ўтказилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
«Тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларини олдини олиш» бўйича тавсиянома ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 26-мартдаги 02/23-198-сон маълумотномаси). Бунда товуқларнинг калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларининг сабаблари, ривожланиши ва кечиш хусусиятлари, симптом ва синдромларини ўрганиш асосида эртачи диагностика қилиш ҳамда профилактика қилишга эришилган;
тухум йўналишидаги товуқларда калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларини эртачи аниқлашда озуқа ратсионидаги калсий-фосфор ва оқсил-калсий, қондаги калсий-фосфор нисбатларини аниқлаш усули жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 26-мартдаги 02/23-198-сон маълумотномаси). Натижада товуқларнинг калсий-фосфор алмашинуви бузилишларини клиник намоён бўлишига қадар аниқлаш имконияти яратилган;  
товуқларнинг калсий ва фосфор алмашинуви бузилишларини гуруҳли профилактика қилишда хитозангидроксиапатит (1/4) препаратидан озиқага 10 мг/кг, Интровит-А+БC препаратидан 4000 л сувга 1000 мл қўшиб бериш усули ишлаб чиқилиб ветеринария амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 26-мартдаги 02/23-198-сон маълумотномаси). Натижада товуқларнинг калсий-фосфор алмашинуви бузилишларининг олдини олишнинг иқтисодий самарадорлиги 8405450 сўмни, бир сўмга харажатлар қоплами эса 10,69 сўмни ташкил этган.