Авулова Наргиза Тохировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўқувчининг бўш вақтини тўғри ташкил этишда синфдан ташқари тарбиявий ишлар методикасини такомиллаштириш (адабиёт фани мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Ped3316.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Илмий раҳбар: Ходжамқулов Умид Негматович, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Шахзода Абдуллаевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Олимов Ширинбой Шарофович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактабларида ўқувчиларнинг бўш вақтларини тўғри ташкил этишда синфдан ташқари тарбиявий ишлар методикасини  такомиллаштиришдан иборат.
III.   Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“бўш вақт” тушунчасининг педагогик муаммо сифатидаги мазмуни жамиятнинг ижтимоий буюртмаси талабига мос ҳолда ўқувчиларда девиант хатти-ҳаракатлар майдонини камайтиришнинг ижтимоий-психологик, ташкилий-методик, тиббий-педагогик ва индивидуал шахсий педагогик компонентларини синфдан ташқари тарбиявий ишлар методикасига вертикал ва горизонтал интеграциялаш асосида аниқлаштирилган;
ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил этишнинг дидактик асослари ўсмирларнинг бўш вақтдан фойдаланиш бўйича индивидуал маданиятини шакллантириш, вақт бюджетини тўғри тақсимлашга нисбатан қадриятли муносабатни қарор топтиришнинг мослашувчанлик, ижодкорлик, муваффақият ва яхлитлик тамойилларини таълим мазмунига интегратив асосда сингдириш асосида такомиллаштирилган;
ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил қилинишини педагогик қўллаб-қувватлашнинг амалий механизмлари мактаб ва оила ҳамкорлигининг педагогик шартларини ўқувчи шахсини ривожлантириш йўналишларига соғломлаштириш ва ривожлантириш технологияси талабларига мувофиқ адекват қўллаш асосида такомиллаштирилган;
витаген таълим интеграцияси ҳамда таълим шакллари имкониятларидан фойдаланишнинг интеграл тизимларига мувофиқ ўқувчилар ривожланиш векторини белгилашнинг дидактик тамойилларини қўллш ҳамда синфдан ташқари ишлар методикасини жамиятнинг ўзгарувчан талабларига мувофиқ оптималлаштириш асосида  ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил қилиш технологиясини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Умумтаълим мактаблари ўқувчиларининг бўш вақтларини тўғри ташкил қилиш ва бошқариш технологияларини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
жамиятнинг ижтимоий буюртмаси талабига мос ҳолда ўқувчиларда девиант хатти-ҳаракатлар майдонини камайтиришнинг ижтимоий-психологик, ташкилий-методик, тиббий-педагогик ва индивидуал шахсий педагогик компонентларини синфдан ташқари тарбиявий ишлар методикасига вертикал ва горизонтал интеграциялаш асосида аниқлаштирилган “бўш вақт” тушунчасининг педагогик муаммо сифатидаги мазмуни, ўқувчиларнинг бўш вақтларини тўғри ташкил қилишнинг мезон ва кўрсаткичлари бўйича таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоқ филиали томонидан бажарилган А1-ХТ-0-92997 рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий – ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоқ филиалининг 2023-йил 8-сентябрдаги 456-сон маълумотномаси).  Натижада, ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил қилиш ва бошқариш технологияларини такомиллаштиришнинг дидактик ва услубий таъминоти такомиллаштирилган;
ўсмирларнинг бўш вақтдан фойдаланиш бўйича индивидуал маданиятини шакллантириш, вақт бюджетини тўғри тақсимлашга нисбатан қадриятли муносабатни қарор топтиришнинг мослашувчанлик, ижодкорлик, муваффақият ва яхлитлик тамойилларини таълим мазмунига интегратив асосда сингдириш асосида такомиллаштирилган ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил этишнинг дидактик асослари,   мактаб ва оила ҳамкорлигининг педагогик шартларини ўқувчи шахсини ривожлантириш йўналишларига соғломлаштириш ва ривожлантириш технологияси талабларига мувофиқ адекват қўллаш асосида такомиллаштирилган ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил қилинишини педагогик қўллаб-қувватлашнинг амалий механизмлари бўйича таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоқ филиали томонидан бажарилган И1-ХТ-0-17222 рақамли “Қорақалпоқ миллий менталитетини ўқувчи ёшларга сингдиришда халқ педагогикаси имкониятларидан фойдаланиш” мавзусидаги амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоқ филиалининг 2023 йил 8- сентябрдаги 456-сон маълумотномаси). Натижада, халқ педагогикасида ўқувчиларнинг бўш вақтларини тўғри тақсимлашга қаратилган қарашлар лойиҳа мазмунига сингдирилган;
витаген таълим интеграцияси ҳамда таълим шакллари имкониятларидан фойдаланишнинг интеграл тизимларига мувофиқ ўқувчилар ривожланиш векторини белгилашнинг дидактик тамойилларини қўллш ҳамда синфдан ташқари ишлар методикасини жамиятнинг ўзгарувчан талабларига мувофиқ оптималлаштириш асосида  ўқувчиларнинг бўш вақтини тўғри ташкил қилиш технологиясини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясидаги “Ўзбекистон” телеканалида эфирга узатилган “Болалар ва биз” ҳамда “Таълим ва тараққиёт” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023 йил 09-сентябрдаги 02/36/-1451-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатувнинг мазмунини ёшлар маънавиятини ёт таъсирлардан ҳимоя қилиш ва уларни она юртга садоқат руҳида тарбиялаш ғояси асосида бойитишга хизмат қилган.