Касимов Азамат Абдукаримовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Саноат тармоғи иқтисодий самарадорлигини ошириш методологиясини такомиллаштириш”,                   08.00.03 – Саноат иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2DSc/Iqt675
Илмий маслаҳатчи: Махмудов Носир Махмудович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.07.2022.I.16.05
Расмий оппонентлар: Хакимов Зиёдилла Ахмадалиевич иқтисодиёт фанлари доктори, доцент; Турсунхаджаев Марат Турсунхаджаевич иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Абдуллаева Матлуба Нигматовна иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади саноат тармоғининг иқтисодий самарадорлигини оширишнинг методологик асосларини такомиллаштириш боъйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “саноат тармоғи иқтисодий самарадорлиги” тушунчасининг иқтисодий мазмуни самарадорлик омиллари манбаси, хусусияти ва мезонлари бўйича классификациялаш, саноат тармоғининг жадал ривожланиши ва иқтисодий самарадорлигига таъсири ҳамда ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи, самарадорликка таъсир этувчи интеграл омиллар таркибини аниқлаш асосида такомиллаштирилган;
саноат тармоғининг умумиқтисодий самарасини ифодаловчи асосий ва айланма фондлар ҳамда инновацион самарадорлик кўрсаткичларини ҳисоблаш усуллари такомиллаштирилиб, улар асосида баҳолашнинг “нолга тенг” ( ), “паст” ( ), “ўрта” ( ) ва “юқори”                           ( ) чегаравий мезонлари ишлаб чиқилган;
саноат тармоғининг иқтисодий ҳолатини комплекс баҳолаш, кўрсаткичлар ва омилларни аниқлаш ўзаро таъсирини моделлаштириш, жойлашган муҳитини ҳар томонлама таҳлил қилиш, ресурслардан самарали фойдаланиш ҳамда иқтисодий самарадорлигини оширишга йўналтирилган Саноат сиёсатини амалга ошириш ва саноатнинг базавий тармоқларини ривожлантириш йўналишларини ишлаб чиқиш бўйича лойиҳа офиси фаолиятини йўлга қўйиш таклифи асосланган;
Саноатни ривожлантириш жамғармаси томонидан саноат корхоналари облигацияларининг тўланадиган йиллик даромад миқдори миллий валютада, қарз олувчининг хатарларини ҳисобга олган ҳолда, миллий валютадаги суверен облигациялари ставкасидан паст бўлмаган миқдорда, капитал рентабеллиги (РОЕ) 15 фоиздан кам бўлмаган шартларда сотиб олинишини таъминлаш орқали саноат ишлаб чиқаришининг иқтисодий самарадорлигини ошириш таклифи асосланган;
Ўзбекистонда саноат тармоғининг самарадорлигини ифодаловчи миқдорий ва нисбий асосий кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлиги асосида 2030-йилга мўлжалланган прогноз ссенарийлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Саноат тармоғи иқтисодий самарадорлигини ошириш методологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
услубий ёндашувга кўра “саноат тармоғи иқтисодий самарадорлиги” тушунчасининг иқтисодий мазмунини самарадорлик омиллари манбаси, хусусияти ва мезонлари бўйича классификациялаш, саноат тармоғининг жадал ривожланиши ва иқтисодий самарадорлигига таъсири ҳамда ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи, самарадорликка таъсир этувчи интеграл омиллар таркибини аниқлаш асосида такомиллаштиришга оид назарий-услубий материаллардан олий ўқув юртлари талабалари учун тавсия этилган “Саноат иқтисодиёти” номли дарсликни тайёрлашда фойдаланилган (Тошкент давлат иқтисодиёт университети ректорининг 2023-йил 29-сентябрдаги 314-сонли буйруғи). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида талабаларда самарадорлик омилларини классификациялаш, саноат тармоғининг жадал ривожланиши ва иқтисодий самарадорлигига таъсири ҳамда ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи, самарадорликка таъсир этувчи интеграл омиллар таркибини аниқлаш асосида такомиллаштирилган “саноат тармоғи иқтисодий самарадорлиги” тушунчасининг иқтисодий мазмунига оид назарий билимларни янада кенгайтириш имкони яратилган;
саноат тармоғининг умумиқтисодий самарасини ифодаловчи асосий ва айланма фондлар ҳамда инновацион самарадорлик кўрсаткичларини ҳисоблаш усуллари такомиллаштирилиб, улар асосида ишлаб чиқилган баҳолашнинг “нолга тенг” ( ), “паст” ( ), “ўрта” ( ) ва “юқори” ( ) чегаравий мезонлари Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги фаолиятига жорий этилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 26-июндаги 02/26-1-3-13282-сонли маълумотномаси). Ушбу таклиф амалиётга жорий этилиши натижасида саноат тармоқларида ресурслар самарадорлигини баҳолаш ва шу асосида олинадиган хулосаларнинг аниқлилик даражасининг 10-15 фоизга яхшиланишига эришилган;
саноат тармоғининг иқтисодий ҳолатини комплекс баҳолаш, кўрсаткичлар ва омилларни аниқлаш ўзаро таъсирини моделлаштириш, жойлашган муҳитини ҳар томонлама таҳлил қилиш, ресурслардан самарали фойдаланиш ҳамда иқтисодий самарадорлигини оширишга йўналтирилган Саноат сиёсатини амалга ошириш ва саноатнинг базавий тармоқларини ривожлантириш йўналишларини ишлаб чиқиш бўйича лойиҳа офиси фаолиятини йўлга қўйиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 12-октябрдаги ПФ-169-сон “Саноат ва унинг базавий тармоқларини жадал ривожлантириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармонида ўз аксини топган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 26-июндаги 02/26-1-3-13282-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётда жорий этилиши натижасида саноат тармоғини самарадорлик кўрсаткичлари асосида таҳлил қилиш, ресурслардан самарали фойдаланиш, тармоқ ҳолатини комплекс баҳолаш ва самарадорлигини янада ошириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имкони яратилган;
саноатни ривожлантириш жамғармаси томонидан саноат корхоналари облигацияларининг тўланадиган йиллик даромад миқдори миллий валютада, қарз олувчининг хатарларини ҳисобга олган ҳолда, миллий валютадаги суверен облигациялари ставкасидан паст бўлмаган миқдорда, капитал рентабеллиги (РОЕ) 15 фоиздан кам бўлмаган шартларда сотиб олинишини таъминлаш орқали саноат ишлаб чиқаришининг иқтисодий самарадорлигини ошириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024-йил 10-январдаги 18-сон қарорига 1-илова “Саноатни ривожлантириш жамғармаси тўғрисида” низомда ўз аксини топган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 26-июндаги 02/26-1-3-13282-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётда жорий этилиши натижасида саноат тармоғининг иқтисодий самарадорлигига омиллар таъсирини баҳолашда 7-8 фоизга унумдорликнинг ошиши таъминланган;
Ўзбекистонда саноат тармоғининг самарадорлигини ифодаловчи миқдорий ва нисбий асосий кўрсаткичларнинг ўзаро боғлиқлиги асосида ишлаб чиқилган 2030-йилга мўлжалланган прогноз ссенарийлари Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги фаолиятига жорий этилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 26-июндаги 02/26-1-3-13282-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётда жорий этилиши натижасида саноат тармоғида иқтисодий самарадорликни оширишнинг чора-тадбирлари ва прогнозлари асосида узоқ муддатли даврдаги истиқбол кўрсаткичларнинг ўзаро мувофиқлигини таъминлаш имкони яратилган.