Маткаримов Шохжахон Улуғбек ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланишини каминвазив даволашнинг тактик ва техник жиҳатларини оптималлаштириш», 14.00.27 – «Хирургия» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Tib2533.
Илмий рахбар: Назиров Феруз Гафурович, тиббиёт фанлари доктори. профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази ва “Академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази” ДМ
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази DSc.04/30.12.2019.Tib.49.01
Расмий оппонентлар: Акбаров Миршавкат Миролимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор, Ураков Шухрат Тўхтаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор;
Етакчи ташкилот: “Самарқанд давлат тиббиёт университети”.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: физик-кимёвий омилларни маҳаллий таъсири билан бирга пункцион-дренажлаш даволаш усулини ишлаб чиқиш орқали қорин бўшлиғидаги чегараланган суюқлик тўпланишини даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қорин бўшлиғидаги чегараланган суюқлик тўпланишини асорат ривожланишининг маҳаллий патогенетик механизмларига таъсир қилиш ва қайталаниш хавфини қисқартиргани ҳолда қолдиқ бўшлиқ облитерациясини тезлаштириш билан тавсифланувчи пункцион-дренажловчи усули ишлаб чиқилган;
қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланишини каминвазив даволашда физик-кимёвий омилларни биргаликда қўллаш уларнинг кумулятив таъсирини таъминлаши ва бу антибактериал, яллиғланишга қарши ва репаратив фаолликнинг ошиши билан намоён бўлиши исботланган;
чегараланган суюқлик ҳосил бўлишини пункцион-дренажловчи усулда даволашда қолдиқ бўшлиқ деворларини ультрабинафша спектрда тўғридан-тўғри лазерли нурлантириш яллиғланиш жараёнининг барча босқичларига билвосита таъсир кўрсатиши, маҳаллий микроциркуляцияни яхшилаши ва иммун тизимини рағбатлантириши аниқланган;
паст интенсивликдаги лазер нурлари таъсирида антисептик воситанинг фотосенсибилизацияловчи таъсирини рағбатлантириш натижасида кўпроқ фаоллашган радикалларнинг шаклланиши билан мураккаб фотокимёвий жараёнлар рағбатланиши, бу эса микроорганизмларнинг ҳужайра қобиқлари бузилиши ҳисобига қўшимча бактерицид таъсирни таъминлаши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланишининг даволаш натижаларини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биричи илмий янгилик: қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланишини пункцион-дренажлаш усули ишлаб чиқилган бўлиб, уларнинг ривожланишининг маҳаллий патогенетик механизмларига таъсир қилади ва қолдиқ бўшлиқни бартараф этишни тезлашишига ёрдам беради ва такрорланиш ҳавфини камайтиради (Ўзбекистон Республикаси Адлия Вазирлиги 2023-йил 31 майдаги №IAP 07422 сонли ихтиро учун патенти) - академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 20 майдаги 455 сонли буйруқ) Академик В.Вохидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Навоий филиалининг 23.02.2024 йилдаги 22-сонли ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 17-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил «08» июлдаги 02/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қолдиқ бўшлиқни бартараф этиш тезлашади, чегараланган суюқлик тўпланишини минимал инвазив даволашда юзага келиши мумкин бўлган асоратлар ва хатолар сони минималлаштирилади; операциядан кейинги реабилитация сифати яхшиланади; • беморларнинг ҳаёт сифати яхшиланади; улучшается качество жизни пациентов; қайта оператив муолажалар сони 9,8% дан 1,5% гача камаяди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 1 бемор учун янги жарроҳлик усули жорий этилгани туфайли тежамкорлик 5800000 сўмни ташкил этди (такрорий жарроҳлик (иккинчи операция) қилинган беморларнинг 9,8% тажрибаси асосида). Такрорий операциялар кўрсаткичи 9,8% дан 1,5% гача пасайтирилди (агар 1 беморга тежамкорлик 5800000 сўмни ташкил этган бўлса, йилига 40 бемордан такрорий жарроҳлик йўли билан касалликнинг қайталаниши 5 дан 2 беморга камайди, мос равишда ҳар бир беморга 5800000 сўм тежалган бўлса, йиллик кўрсаткич 17400000 сўмни ташкил этди (3 та беморга). Хулоса: Ҳар бир беморга янги жарроҳлик операциясининг тадбиқ этилиши 8400000 сўм бюджет маблағларини ва 5800000 сўм бюджетдан ташқари маблағларни тежаш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланишини минимал инвазив даволашда физик-кимёвий омиллардан биргаликда фойдаланиш уларнинг антибактериал, яллиғланишга қарши ва репаратив фаоллигининг ошиши билан намоён бўладиган кумулятив таъсирини таъминлаши исботланиб, академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 20 майдаги 455 сонли буйруқ) Академик В.Вохидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Навоий филиалининг 23.02.2024 йилдаги 22-сонли ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 17-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил «08» июлдаги 02/19-сон хулосаси).  Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: жарроҳлик даволашда юзага келиши мумкин бўлган асоратлар ва хатолар сони минималлаштирилди; асоратлар частотасини камайтириш орқали беморлар операциядан кейинги реабилитацияни тезроқ ўтказади ва фаол ижтимоий ва меҳнат фаолиятига қайтади; қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланиши бўлган беморларнинг ҳаёт сифати яхшиланади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: касалликни келтириб чиқарадиган омилларга кўра, 1 беморга тежаш кўрсаткичи 5800000 сўмни ташкил қилади (турли жарроҳлик аралашувлардан кейин қорин бўшлиғида ЧСТ ҳосил бўлади), касалхонага ётқизиш ва даволаниш харажатларини камайтириш билан умумий тежаш кўрсаткичи 46400000 сўмни ташкил қилди (8 бемор учун). Хулоса: битта беморга асосланган янги жарроҳлик техникасини тадбиқ этилиши 18000000 сўм бюджет маблағлари ва 12600000 сўм бюджетдан ташқари маблағларни тежаш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: чегараланган суюқлик тўпланишини пункцион-дренаж йўли билан даволаш пайтида қолдиқ бўшлиқ деворларининг ултрабинафша спектрида тўғридан-тўғри лазер нурланиши яллиғланиш жараёнининг барча босқичларига билвосита таъсир кўрсатиши, маҳаллий микросиркуляцияни яхшилаши ва иммунитет тизимини рағбатлантириши аниқланиб академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 20 майдаги 455 сонли буйруқ) Академик В.Вохидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Навоий филиалининг 23.02.2024 йилдаги 22-сонли ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 17-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил «08» июлдаги 02/19-сон хулосаси). Илмий илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: операциядан кейинги асоратлар ривожланишининг олдини олиш чораларини белгилайди; операциядан кейинги асоратларни бартараф этиш усулларини оптималлаштиради; ҳаёт сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қолдиқ бўшлиқни тўғридан-тўғри лазер билан нурлантириш ва ишлаб чиқилган жарроҳлик усули 1 беморни даволаш даволаш ва касалхонадан чиққандан кейин реабилитация қилиш харажатларни тежашга олиб келди, шу жумладан: такрорий текширув - 98000 сўм; такрорий сийдик таҳлили - 56000 сўм; боғлов харажатлари – 58000 сўм; дори-дармон харажатлари - 50000 сўм (умумий иқтисодий самарадорлик 1 беморга 262000 сўм, йиллик қайталаниш сони 3 та, умумий иқтисодий самарадорлик 786000 сўм). Хулоса: битта беморга асосланган янги жарроҳлик техникасини тадбиқ этилиши натижасида 586000 сўм бюджет маблағлари ва 282000 сўм бюджетдан ташқари маблағларни тежаб қолиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: антисептик воситанинг фотосенсибилизация қилувчи таъсирини рағбатлантириш натижасида паст интенсивликдаги лазер нурланишига дучор бўлганда, кўпроқ фаоллаштирилган радикалларнинг шаклланиши билан мураккаб фотокимёвий жараёнлар рағбатлантирилиши аниқланди, бу эса микроорганизмларнинг хужайра қобиғининг емириши   ҳисобига қўшимча бактерицид таъсирини таъминлайди ва академик В. Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирурия илмий-амалий тиббиёт маркази (2024-йил 20 майдаги 455 сонли буйруқ) Академик В.Вохидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Навоий филиалининг 23.02.2024 йилдаги 22-сонли ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 26.02.2024 йилдаги 17-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги  ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил «08» июлдаги 02/19-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагидан иборат: қорин бўшлиғида чегараланган суюқлик тўпланиши бор беморларни минимал инвазив даволашнинг техник жиҳатларини оптималлаштириш орқали даволаш натижаларини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: касалхонада ҳар бир беморга тўғри келадиган иқтисодий кўрсаткич: • беморнинг касалхонада қолишини 7,2 кундан 3,2 кунгача (4 кун) қисқартириш, касалхонада ётганлик учун тўлов миқдорини 1460480 сўмга камайтириш (РИХИАТМ пейскуранти бўйича касалхонада қолиш суткасига 365120 сўмни ташкил этади); касалхонада қолиш муддати 4 кунга қисқартирилганлиги сабабли 600000 сўмга кам дори-дармон талаб қилинади (кунига ўртача 150000 сўм дори-дармон истеъмоли учун сарфланади); касалхонада ётиш муддати 4 кунга қисқартирилганлиги сабабли 226000 сўмга камроқ боғлов материаллари талаб қилинади (кунига ўртача 56 500 сўм боғлов материаллари учун сарфланади). Юқоридагиларга кўра, умумий йиллик иқтисодий самарадорлик 43800000 сўмни ташкил этади (40 операция учун 2175480 * 40 = 91459200 сўм (реабилитация харажатларини камайтириш йўли билан; бюджет маблағлари 54875520 сўм ва бюджетдан ташқари маблағлар 36583680 сўм); 12600000 - такрорий жарроҳлик харажатларни камайтириш орқали эришилган самарадорлик (4 та беморда операциядан кейинги асоратлар частотасини камайтириш орқали тежаш кўрсаткичи 729000 сўм). Жами: 68594400 сўм). Хулоса: битта беморга асосланган янги жарроҳлик техникасининг тадбиқ қилиниши 54875520 сўм бюджет маблағларини ва 36583680 сўм бюджетдан ташқари маблағларни тежаш имконини берган.