Кабулова Сабоҳат Баходировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Оилавий шажаранинг шахс профессионал шаклланишига таъсирининг психологик хусусиятлари” 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/P641.
Илмий раҳбар: Ҳайитов Ойбек Эшбоевич, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Қодиров Камолиддин Ботирович, психология фанлари доктори (DSc), профессор; Ҳожибоев Илҳомжон Исломжонович, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади оилавий шажаранинг шахс профессионал шаклланишига таъсирини психологик хусусиятларини очиб бериш асосида илмий-амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фарзанднинг «ота касб»га интилувчанлиги «психологик мерос» ва «наслий мерос» феноменлари таъсири натижасида сулола вакилининг ички туйғуси ва генетик асосидан келиб чиқиб субсоциал обектларга йўналганлиги билан идентив намоён бўлиши туфайли, сифат ва белгилар(ирсият)нинг устувор омил эканлиги далилланган;
оилавий шажарининг шахс профессионализмини шаклланишидаги таъсирига кўра, фарзандлардаги социал обектларга йўналганликнинг маскулинлик ва фемининлик стереотиплари билан интеграцияси туфайли «инсон-инсон» типидаги ўқитувчи ва шифокор касбларини танлашида «дихотомик» хусусиятларнинг устуворлиги педагогик-психологик жиҳатдан асосланган;
тўғри ва ён шажарали сулолавий ўқитувчи ва шифокорлар фарзандларининг касбий-шахсий қобилиятлари ривожланишида «хотирада мавжуд бўлган кишилар», «ҳодисалар», «вазиятни идрок этиш» каби «ижтимоий-биологик» дилеммаларнинг устувор характерда эканлиги туфайли касб танлашни амалга ошириш истаги даражаси ва ижтимоий манфаатлар индекси ўртасидаги фарқларни мавжудлиги исботланган;
фарзандларнинг ота-оналарига идентификациялашувига кўра «ижтимоий етуклик» ва «мустақиллик» сифатлари параметрларининг ўзаро бир семантик майдондаги дифференциацияси «киришимли», «ҳаракатчан», «фаол», «ўзига ишонган» куч ва фаолликни ифодаловчи шахслилик сифатларига эга учинчи ва тўртинчи авлод вакиллари кутилмаларида «ота-касб»га даъвогарлик даражасини баҳоловчи касбий сифатлар устувор эканлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Оилавий шажаранинг шахс профессионал шаклланишига таъсирининг психологик хусусиятларини аниқлаш бўйиша олиб борилган илмий тадқиқот натижалари:
фарзанднинг «ота касб»га интилувшанлиги «психологик мерос» ва «наслий мерос» феноменлари таъсири натижасида сулола вакилининг ишки туйғуси ва генетик асосидан келиб шиқиб субсоциал обектларга йўналганлиги билан идентив намоён бўлиши туфайли, сифат ва белгиларнинг устувор омил эканлиги далилланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-109-сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-109-а-сон маълумотномаси). Натижада, «психологик мерос» ва «наслий мерос» феноменлари асосида фарзанднинг «ота касб»га интилувшанлигини илмий жиҳатдан асослашга имкон яратилган;
оилавий шажарининг шахс профессионализмини шаклланишидаги таъсирига кўра, фарзандлардаги социал обектларга йўналганликнинг маскулинлик ва фемининлик стереотирлари билан интеграцияси туфайли «инсон-инсон» типидаги ўқитувчи ва шифокор касбларини танлашида «дихотомик» хусусиятларнинг устуворлиги педагогик-психологик жиҳатдан асосланган хулосалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-109-сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-109-а-сон маълумотномаси). Натижада, маскулинлик ва фемининлик стереотирларининг шахс профессионализмга таъсирини психологик жиҳатдан эмририк ўрганиш кўлами кенгайтирилган;
тўғри ва ён шажарали сулолавий ўқитувчи ва шифокорлар фарзандларининг касбий-шахсий қобилиятлари ривожланишида «хотирада мавжуд бўлган кишилар», «ҳодисалар», «вазиятни идрок этиш» каби «ижтимоий-биологик» дилеммаларнинг устувор характерда эканлиги туфайли касб танлашни амалга ошириш истаги даражаси ва ижтимоий манфаатлар индекси ўртасидаги фарқларни мавжудлиги исботланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-109-сон буйруғига асосан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-109-а-сон маълумотномаси). Натижада, тўғри ва ён шажарали сулолавий ўқитувчи ва шифокорлар мисолида оилавий шажаранинг касбий-шахсий қобилиятлар ривожидаги ролини эмририк тадқиқ этишга муваффақ бўлинган;
фарзандларнинг ота-оналарига идентификациялашувига кўра «ижтимоий етуклик» ва «мустақиллик» сифатлари параметрларининг ўзаро бир семантик майдондаги дифференциацияси «киришимли», «ҳаракатчан», «фаол», «ўзига ишонган» куч ва фаолликни ифодаловчи шахслилик сифатларига эга учинчи ва тўртинчи авлод вакиллари кутилмаларида «ота-касб»га даъвогарлик даражасини баҳоловчи касбий сифатлар устувор эканлиги далилланган хулосалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-109-сон буйруғи билан «Психологик маслаҳат ва коррексия» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-109-а-сон маълумотномаси). Натижада, фарзандларнинг ота-оналарига нисбатан идентификациялашувида оилавий шажарага хос психологик индикаторлар аниқланган ҳамда профессионал шахсни шаклланишига кўмаклашувчи амалий тавсиялар такомиллаштиришга эришилган.